 |
Καθοριστικές για τον προϋπολογισμό του 2012 και για τις νέες αλλαγές στη φορολογία, που θα επιφέρει το νέο φορολογικό νομοσχέδιο, είναι οι αποφάσεις της Συνόδου Κορυφής που θα προσδιορίσουν αφενός το ύψος του haircut του χρέους, και αφετέρου τη σκληρότητα του νέου πακέτου των μέτρων που θα επιβάλουν οι εταίροι, ως αντάλλαγμα.
 |
| Ο σύμβουλος του πρωθυπουργού, Λουκάς Παπαδήμος, δηλώνει την αντίθεσή του σε κούρεμα άνω του 21%. |
Το αργότερο μέχρι τις 13 Νοεμβρίου το υπουργείο Οικονομικών θα πρέπει να έχει ολοκληρώσει την κατάθεση στη Βουλή του προϋπολογισμού του 2012, αλλά και του νέου φορολογικού νομοσχεδίου, που θα περιέχει βασικά θεσμικές και οργανωτικές παρεμβάσεις, με κεντρικό άξονα την αύξηση των φορολογικών εσόδων, μέσα από τις αλλαγές στη φορολογία των ακινήτων και την αύξηση των αντικειμενικών αξιών, την ενίσχυση των τεκμηρίων ειδικά για ελεύθερους επαγγελματίες και τις καταργήσεις φοροαπαλλαγών και φόρων υπέρ τρίτων.
Προϋπολογισμός αβεβαιότητας
Αναλυτικότερα σε ό,τι αφορά τον προϋπολογισμό του 2012, το υπουργείο Οικονομικών αποδίδει ιδιαίτερη σημασία στο εύρος που θα έχει το haircut των ομολόγων, καθώς αναλογικά αντίστοιχο θα είναι και το όφελος στο κονδύλι των τόκων.
Με βάση τους πρόχειρους σχεδιασμούς, δεδομένου ότι οι αποφάσεις είναι ακόμα οριστικές, οι τόκοι και συνολικά οι δαπάνες του προϋπολογισμού αναμένεται να μειωθούν από 1,3 μέχρι και 3,5 δισ. ευρώ σε ετήσια βάση. Ισως είναι το μοναδικό απτό όφελος από την επιχείρηση «κουρέματος» του ελληνικού χρέους που επιβάλλουν οι εταίροι, αφού η διαδικασία αυτή θα έχει ευρύτερες αρνητικές συνέπειες στη χώρα και για χρονικό ορίζοντα δεκαετίας. Δεν είναι τυχαίο εξάλλου ότι ο σύμβουλος του πρωθυπουργού, Λουκάς Παπαδήμος, δηλώνει την αντίθεσή του σε «κούρεμα» άνω του 21%.
Στο πλαίσιο αυτό, η κατάρτιση του νέου προϋπολογισμού του 2012, θα τεθεί στην τελική ευθεία από την Πέμπτη, μετά και τη Σύνοδο Κορυφής της Τετάρτης.
Οι προβλέψεις του προϋπολογισμού του επόμενου έτους δεν θα έχουν καμία σχέση με το «προχειρογραμμένο» προσχέδιο που κατατέθηκε στη Βουλή στις 3 Οκτωβρίου, αφού μεσολάβησαν αναθεώρηση στόχου μεταβολής του ΑΕΠ, έκτακτα μέτρα και νέες πιέσεις της τρόικας.
Η βαθύτερη της αναμενόμενης ύφεση, -5,5% φέτος και -2 έως -3% το 2012, ενισχύει τις αβεβαιότητες για την επίτευξη των στόχων του επόμενου έτους, αφού αναμένεται νέα μείωση των εισοδημάτων, μείωση των φόρων επί των εισοδημάτων και μείωση των έμμεσων φόρων από την οικονομική δραστηριότητα, που βαίνει μειούμενη.
Πραγματική αδυναμία
Υπουργείο Οικονομικών και τρόικα θεωρούν ότι τα προβλήματα αυτά θα ξεπεραστούν με την επιβολή έκτακτων εισφορών σε εισοδήματα και ακίνητα, παρά το γεγονός ότι πολλά νοικοκυριά εκδηλώνουν πραγματική αδυναμία ανταπόκρισης στην καταβολή των νέων οφειλών.
Είναι προφανές ότι παρά τα νέα μέτρα, ο προϋπολογισμός του 2012 θα κινηθεί επί ξυρού ακμής, καθιστώντας αμφίβολη την υλοποίηση των όποιων στόχων τεθούν.
Τα μοναδικά μέτρα βέβαιης απόδοσης είναι οι μειώσεις των αποδοχών υπαλλήλων και συνταξιούχων, καθότι έχουν νομοθετηθεί και θα αποδώσουν ήδη από το Νοέμβριο, που θα τεθούν για πρώτη φορά σε εφαρμογή.
Στην προσπάθειά του το υπουργείο Οικονομικών να αναζητήσει νέες πηγές εσόδων, καταθέτει παράλληλα με τον προϋπολογισμό και το νέο φορολογικό νομοσχέδιο, με θεσμικές παρεμβάσεις και με στόχο «την άρση των υφιστάμενων αδικιών».
Στα ακίνητα
Το κύριο βάρος των αλλαγών θα πέφτει στη φορολογία ακινήτων, που θα αλλάξει ριζικά με αυξομειώσεις συντελεστών των φόρων μεταβίβασης, αλλά και την αύξηση των αντικειμενικών αξιών εντός του 2012, που θα φτάσουν στα όρια των εμπορικών τιμών. Η εξέλιξη αυτή θα αυξήσει ακόμα περισσότερο την επιβάρυνση της ακίνητης περιουσίας, καθώς η αναπροσαρμογή των αντικειμενικών αξιών επηρεάζει συνολικά πάνω από 20 φόρους και τέλη που βαρύνουν σήμερα τα ακίνητα, μεταξύ των οποίων και την έκτακτη εισφορά.
Συνυπευθυνότητα
Επίσης το ΥΠΟΙΚ ενεργοποιεί ξανά τη συνυπευθυνότητα του πελάτη στην έκδοση αποδείξεων, που σημαίνει ότι αν δεν εκδοθεί απόδειξη για παροχή υπηρεσιών ή αγορά αγαθών, εκτός από τις κυρώσεις του επιτηδευματία, ο πελάτης θα τιμωρείται με πρόστιμο ύψος 100 ευρώ. Το μέτρο αποσκοπεί στην έκδοση αποδείξεων, μετά τα αρνητικά μηνύματα που έχει λάβει το ΥΠΟΙΚ από τις εισπράξεις του ΦΠΑ
Ακόμα εξετάζεται η καθιέρωση ειδικών τεκμηρίων για ελεύθερους επαγγελματίες, που θα είναι είτε η αναβίωση των επαγγελματικών τεκμηρίων της δεκαετίας του 1990, είτε η προσαύξηση των τεκμηρίων διαβίωσης, που ισχύουν για σήμερα όταν θα πρόκειται για ελεύθερους επαγγελματίες.
Τις αλλαγές στα τεκμήρια ίσως τις αποφύγουν οι επιτηδευματίες αν επικρατήσει το σενάριο που θέλει το μηδενισμό του αφορολόγητου ορίου, από 5.000 ευρώ που είναι σήμερα. Πρόκειται για το μέτρο που είχε προωθήσει το 2008 ο πρώην υπουργός Οικονομίας, Γιώργος Αλογοσκούφης, αλλά του κόστισε τη θέση του υπουργού, δεδομένου ότι αντικαταστάθηκε και ο διάδοχός του, Γιάννης Παπαθανασίου το απέσυρε.
Η έκτη δόση δεν επαρκεί για τις ανάγκες του κράτους
Σε ό,τι αφορά την υλοποίηση του προϋπολογισμού του 2011, η αποδέσμευση της 6ης δόσης του δανείου από το μηχανισμό στήριξης δίνει βαθιά «ανάσα» στο κονδύλι των δαπανών, σε μια περίοδο που τα διαθέσιμα είχαν εξαντληθεί και ο κίνδυνος στάσης πληρωμών θα ήταν αναπόφευκτος.
Με τα 8 δισ. ευρώ, το υπουργείο Οικονομικών θα καλύψει τις ανάγκες πληρωμών του μέχρι και το Δεκέμβριο, ενώ ένα μέρος από τη δόση θα διατεθεί για την αποπληρωμή συσσωρευμένων ληξιπρόθεσμων οφειλών προς τον ιδιωτικό τομέα, που φτάνουν στο ποσό των 6,52 δισ. ευρώ.
Πάντως η 6η δόση δεν καλύπτει τις ανάγκες του κράτους μέχρι και το Δεκέμβριο, αφού ο σχεδιασμός του προϋπολογισμού προβλέπει την εκταμίευση εντός του Δεκεμβρίου και της 7ης δόσης από το μηχανισμό στήριξης, ύψους 5 δισ. ευρώ. Εκτός και αν η απόφαση των διαδοχικών Συνόδων Κορυφής, ενεργοποιήσει το β΄ πακέτο στήριξης της Ελλάδας που αλλάζει τα ποσά και τους χρόνους καταβολής των δόσεων.
Η ενεργοποίηση του β΄ πακέτου με «κούρεμα» χρέους είναι αναγκαστική, αφού στο πρώτο τρίμηνο του 2012 το αρχικό μνημόνιο προέβλεπε ότι η Ελλάδα θα έβγαινε στις αγορές και θα δανειζόταν μάλιστα ποσό ύψους 11,3 δισ. ευρώ, με τα οποία συν την 8η δόση ύψους 10 δισ. ευρώ, θα αναχρηματοδοτηθεί το τριετές ομόλογο συνολικού ύψους 14,5 δισ. ευρώ, που λήγει τον προσεχή Μάρτιο.
Με το β΄ πακέτο στήριξης, αφενός τα ποσά των δανείων από το μηχανισμό θα αναθεωρηθούν προς τα πάνω, αφετέρου, το ποσό της λήξης του ομολόγου από 14,5 δισ. ευρώ, με το haircut θα συρρικνωθεί σε χαμηλότερα επίπεδα, ανάλογα με το εύρος που θα αποφασιστεί.
Πόσο θα μειωθούν οι τόκοι
Από 1,3 μέχρι και 3,5 δισ. ευρώ ετησίως, θα κυμανθεί το όφελος για τον προϋπολογισμό από το haircut των τόκων, που θα ακολουθήσει τη μείωση του δημόσιου χρέους.
Σύμφωνα με τους υπολογισμούς στο Γενικό Λογιστήριο του Κράτους, το haircut των ομολόγων θα μειώσει αντίστοιχα και τις υποχρεώσεις για πληρωμές τόκων, εξέλιξη που ανακουφίζει το κονδύλι των δαπανών του προϋπολογισμού. Το ύψος της εξοικονόμησης ποικίλλει από 1,3 δισ. ευρώ, αν το haircut των ομολόγων είναι στο κατώτερο του 21% που αποφασίστηκε τον Ιούλιο και διευρύνεται σε 3,5 δισ. ευρώ, αν το haircut ανεβεί στο 50%.
Οι συγκεκριμένοι υπολογισμοί αφορούν στο σενάριο ότι το «κούρεμα» του χρέους θα αφορά μόνο στα διαπραγματεύσιμα ομόλογα λήξης έως 2020, η ονομαστική αξία των οποίων είναι 148,7 δισ. ευρώ. Δεν συμπεριλαμβάνονται δηλαδή τα δάνεια της τρόικας, τα ειδικά ομόλογα και οι τίτλοι που λήγουν μετά το 2020.
Εξάλλου, περισσότερα θα είναι τα οφέλη και από την επιμήκυνση της διάρκειας των δανείων της τρόικας, που παρότι αποφασίστηκε από τον περασμένη άνοιξη, δεν έχει ενεργοποιηθεί ακόμα. Με την εφαρμογή της επιτυγχάνεται μείωση της ταμιακής εκταμίευσης για τόκους κατά 800 εκατ. το χρόνο και κατά 4 δισ. στην 5ετία 2011-15.
