Η Αμερικανίδα (ιρλανδικής καταγωγής) καθηγήτρια Κλασικών Σπουδών
Μαριάν Μακντόναλντ ανέβασε στο internet όλη τη γραμματεία από τον Όμηρο
έως το Βυζάντιο, αλλά πικράθηκε από την αδιαφορία της Πολιτείας
Η Μαριάν Μακντόναλντ είναι η σημαντικότερη εν ζωή ελληνίστρια.
Αμερικανίδα πολίτης, ιρλανδικής καταγωγής, έχει ωφελήσει το έθνος μας
όσο δεν θα μπορούσαν ποτέ να ονειρευτούν ότι μπορούν όλες οι ακαδημίες,
τα υπουργεία και διάφοροι ζάπλουτοι – αστοιχείωτοι ιδιώτες, που
σφετερίζονται δημοσιότητα δίχως να την αξίζουν…
Η κυρία Μακντόναλντ το 1972 είχε την ιδέα της ψηφιοποίηση της αρχαίας
ελληνικής γραμματείας. Τότε, ενώ η λέξη «υπολογιστής» ήταν σχεδόν
άγνωστη στη χώρα μας, εκείνη δεν περιορίστηκε στα λόγια. Προχώρησε σε
θεαματικά έργα.
Δώρισε στο πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας Ιρβάιν 1.000.000 δολάρια για
να ξεκινήσει το πρόγραμμα καταχώρισης της ελληνικής γραμματείας σε
ψηφιακή βάση δεδομένων. Αυτό το έργο ονομάστηκε Thesaurus Linguae
Graecae (TLG).
Η πρόσβαση
Σήμερα έχει προχωρήσει τόσο πολύ ώστε στην ηλεκτρονική διεύθυνση
httpwww.tlg.uci.edu ο επισκέπτης, που έχει κάνει συνδρομή, μπορεί να
έχει πρόσβαση στο σύνολο της αρχαίας ελληνικής γραμματείας, από τον
Όμηρο μέχρι και την πτώση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας!
Εκατομμύρια λέξεις, αναρίθμητες σελίδες, ανεκτίμητοι θησαυροί της
ελληνικής σκέψης έχουν γίνει προσβάσιμα στην παγκόσμια κοινότητα
εξαιτίας της αρχικής ιδέας, της αποφασιστικότητας και της γενναιοδωρίας
της κυρίας Μακντόναλντ.
Σήμερα το TLG φιλοξενεί ελληνικά κείμενα ακόμα και του 20ού αιώνα,
ενώ η έρευνα, ησυλλογή και η ψηφιοποίηση συνεχίζονται αδιάκοπα. Αυτή η
σπουδαία γυναίκα έχει γράψει δεκάδες βιβλία και μελέτες για την αρχαία
ελληνική τραγωδία, είναι καθηγήτρια Κλασικών Σπουδών και Θεάτρου στο
πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας Σαν Ντιέγκο και έχει τιμηθεί με τη διάκριση
του Τάγματος του Φοίνικα από το ελληνικό κράτος κατόπιν πρότασης του
Ανδρέα Παπανδρέου.
Στο παρελθόν αποπειράθηκε να ιδρύσει παράρτημα του TLG στην Ελλάδα,
αλλά η κατάληξη ταίριαξε απόλυτα με τα μεταπολιτευτικά, παρακμιακά,
δεδομένα.
Η προχειρότητα, η αδιαφάνεια και η αναξιοκρατία εξουδετέρωσαν πλήρως
τις καλές προθέσεις της και εκείνη υποχρεώθηκε σε παραίτηση.
Οι ηγεσίες του υπουργείου Πολιτισμού είχαν ενημερωθεί διεξοδικά στο
παρελθόν γι” αυτή την υπόθεση, που διέσυρε τη χώρα μας διεθνώς, αλλά δεν
καταδέχτηκαν να απαντήσουν – πολλώ δε μάλλον να πράξουν τα δέοντα.
«Εξομολόγηση»
Στη συνέντευξη που μας παραχώρησε, η κ. Μακντόναλντ μίλησε για την
αγάπη της για τον Ελληνισμό, την ευμενή -έως σωτήρια- επίδραση που
μπορεί να έχει στην καθημερινότητα μας η ελληνική γραμματεία, τη
Γερμανία και την απληστία της και την απόφαση της να βαφτιστεί χριστιανή
ορθόδοξη.
Σεν μας είπε, ωστόσο, την άποψη της για την παγερή αδιαφορία της
Ακαδημίας Αθηνών απέναντι στο έργο της. Η Ιρλανδική Ακαδημία την έχει
κάνει δεκτή στους κόλπους της, αλλά -καθώς φαίνεται-υπάρχει μια μερίδα
Ελλήνων ακαδημαϊκών που δεν θα άντεχε τις σοβαρές συγκρίσεις…
«Η Γερμανία καθοδηγείται από την απληστία και δεν έχει την υπομονή να δώσει βιώσιμη λύση στην πατρίδα σας»
– Οι Δελφοί είναι τόπος ιερός. Στ΄ αλήθεια είναι ο ομφαλός του κόσμου –
– Μέσω της ορθόδοξης θείας λειτουργίας βρήκα όσα έψαχνα σε μία θρησκεία –
Πότε νιώσατε για πρώτη φορά ότι έχετε κλίση στην ελληνική γλώσσα και την αρχαία ελληνική γραμματεία;
Ήμουν μαθήτρια στο σχολείο θηλέων Convent of the Sacred Heart από την
1η Δημοτικού μέχρι τη 2α Γυμνασίου. Εκεί κάναμε Λατινικά. Στην3η
Γυμνασίου, στο Λατινικό Γυμνάσιο και Λύκειο στο Σικάγο, είχα την
ευκαιρία να μελετήσω ελληνικά. Αμέσως διαπίστωσα την ανωτερότητα των
αρχαίων ελληνικών σε σύγκριση με τη λογοτεχνία των Λατίνων: Η ελληνική
φιλοσοφία ήταν βαθύτερη και η καλλιτεχνική χρήση των λέξεων, ανώτερη.
Αργότερα κατάλαβα ότι αυτή η λογοτεχνία διαμόρφωσε τον δυτικό κόσμο μας.
Ποιοι σας ενέπνευσαν να αφιερώσετε τη ζωή σας στην αρχαία ελληνική γραμματεία;
Ο Francis Lovett και ο Francis Brokaw στο Λατινικό Γυμνάσιο και
Λύκειο με ενέπνευσαν να μελετήσω αυτή τη σπουδαία λογοτεχνική παραγωγή
Ήμουν τυχερή που ξεκίνησα από μικρή.
Μπορούν η αρχαία ελληνική λογοτεχνία, η φιλοσοφία και το δράμα να μας
βοηθήσουν στην καθημερινότητα μας, να τη βελτιώσουν, να μας οδηγήσουν
στην ευτυχία ή απλώς αποτελούν «χόμπι» των ειδικών;
Δεν είναι χόμπι! Είναι ο αληθινός τόπος μας. Αποτελούν την οδό στη σωτηρία του μυαλού και της ψυχής.
Εσάς πώς σας βοήθησαν σε προσωπικό επίπεδο;
Συναπάντησα την ατυχία στη ζωή μου, όταν έχασα τη δεκαπεντάχρονη κόρη
μου, σ” ένα βίαιο περιστατικό, όταν έδινα διάλεξη για την αρχαία
ελληνική τραγωδία στην Ουάσινγκτον. Ι ελληνική τραγωδία με βοήθησε να
επιβιώσω από τούτη την απώλεια: Σκέφτηκα τον Οιδίποδα και την Εκάβη.
Τελικά ανακάλυψαν τους εαυτούς τους όταν έχασαν εκείνο που θεωρούσαν
πολυτιμότερο όλων. Το να ανακαλύπτεις τον εαυτό σου είναι απερίγραπτα
πολύτιμο. Επίσης, πρέπει πάντα να σκεφτόμαστε τις ηθικές αξίες που μας
προσφέρει η ελληνική λογοτεχνία. Όπως έχει πει και ο Alfred North
Whitehead, «ολόκληρη η φιλοσοφία της Δύσης είναι υποσημειώσεις στον
Πλάτωνα».
Βαπτιστήκατε χριστιανή ορθόδοξη πριν από μερικά χρόνια. Γιατί πήρατε την απόφαση να κάνετε μια τόσο σημαντική κίνηση;
Βαφτίστηκα Ειρήνη. Η ειρήνη είναι ευλογία αλλά και ευχή Ήμουν μέλος
της ελληνικής κοινότητας επί χρόνια και θεωρώ τους Έλληνες μέλη της
οικογένειάς μου. Επίσης, αντιλήφθηκα τη διατήρηση και τη διάσωση της
ελληνικής γλώσσας και μουσικής μέσω της ορθόδοξης λειτουργίας – ακριβώς
όσα έψαχνα σε μία θρησκεία.
Τι σημαίνει η λέξη «Θεός» για εσάς;
Εδώ ίσως φανώ λίγο παγανίστρια. Όπως ο Θαλής ο Μιλήσιος, βλέπω παντού
τον Θεό. Κάποτε έκανα, μαζί με ξεναγό, τη διαδρομή από τους Δελφούς
μέχρι το Κωρύκειο Άντρο: Πρέπει να κάνουν τον περίπατο όλοι όσοι δεν
πιστεύουν στον Θεό και τους θεούς, για να νιώσουν το πνεύμα των Δελφών,
του δάσους και των βουνών που τα περιβάλλουν. Το μέρος είναι ιερό. Στ”
αλήθεια είναι ο ομφαλός (το κέντρο) του κόσμου και ο Ζευς είχε δίκιο που
το αποκάλεσε έτσι. Αν όλοι μας σεβόμασταν τη φύση, ως δημιούργημα του
Θεού, θα ζούσαμε πολύ καλύτερα.
Πώς σας ήρθε η ιδέα να δημιουργήσετε μια ψηφιακή βάση δεδομένων με όλα τα αρχαία ελληνικά κείμενα, το περίφημο TLG;
Θεωρούσα και θεωρώ ότι η αρχαία ελληνική λογοτεχνία είναι μια
ανεκτίμητη κληρονομιά της ανθρωπότητας. Ήθελα να την καταστήσω
προσβάσιμη σε όλους, μέσω των υπολογιστών. Εύχομαι να επεκταθεί το έργο
και να ενταχθεί σε αυτό και η σύγχρονη ελληνική λογοτεχνία, αλλά είμαι
πολύ ικανοποιημένη για όσα έχουν επιτευχθεί μέχρι σήμερα.
Ποιοι ήταν εκείνοι που βοήθησαν αποφασιστικά στη δημιουργία του TLG;
Πρώτος απ” όλους ο πατέρας μου. Ήταν ο επικεφαλής της εταιρίας Zenith
Radio και βοηθού την κυβέρνηση μας, προμηθεύοντάς τη με ραδιοφωνικό
εξοπλισμό. Κι εκείνος ήθελε η ραδιοφωνική τεχνολογία να είναι προσβάσιμη
ο όλους. Ήταν ένας εκ των πρωτοπόρων της ελεύθερης ραδιοφωνίας. Ο
πατέρας μου, ήταν ο πρα τος άνθρωπος που εξέπεμψε σήμα από την Αρκτική
στην Αυστραλία με τις ραδιοφωνικές συσκευές του. Με ενέπνευσε. Έπειτα
υπέβαλα τη ιδέα νια μια ψηφιακή βάση δεδομένων της αρχαίας ελληνικής
λογοτεχνία^ οτο πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, στο Ιρβάιν, και αφού έκανα
τη δωρεά, ξεκίνησαν να το υλοποιούν. Εκείνη την εποχή ήταν η μεγαλύτερη
δωρεά που είχε γίνει ποτέ στον τομέα των ανθρωπιστικών σπουδών. Ο David
Packard (σ.σ.: συνιδρυτής της Hewlett-Packard) βοήθησε με την
τεχνολογική υποδομή του εγχειρήματος.
Το ελληνικό κράτος σας βοήθησε;
Μου παραχώρησε ένα οίκημα στην Πλάκα για την περαιτέρω έρευνα και συνέχιση του TLG.
Προσπαθήσατε να ιδρύσετε παράρτημα του TLG στην Ελλάδα; Τι συνέβη με αυτό;
Βεβαίως, ναι. Όμως, ο Θανάσης Αναγνωστόπουλος, ο οποίος αρχικά
προσφέρθηκε να βοηθήσει, ανέλαβε τα ηνία και έβαλε δικούς του ανθρώπους
μέσα. Αρνήθηκε να λάβει τις συμβουλές εγνωσμένης αξίας ειδικών
επιστημόνων. Αντιθέτως, προσέλαβε συγγενείς του και έκανε τρομακτικά,
γελοία λάθη στην καταχώριση των δεδομένων. Εγώ παραιτήθηκα από το
διοικητικό συμβούλιο, όπως έκαναν και όλοι οι υπόλοιποι σύμβουλοι –
ειδικοί επιστήμονες.
Προσπαθήσατε να επικοινωνήσετε με την ελληνική κυβέρνηση και να τους
πείτε του λόγου που σας οδήγησαν σε παραίτηση από το ελληνικό ίδρυμα;
Ναι.
Σας απάντησαν;
Όχι.
Γιατί η Ελλάδα υποφέρει τόσο πολύ από την οικονομική κρίση;
Διότι, όπως μας έχει αποδείξει η εμπειρία, επικράτησαν η διαφθορά και η αναξιοκρατία, όπως σε πολλές χώρες.
Και η λύση ποια είναι;
Λιγότερη απληστία, λιγότερη διαφθορά, περισσότερη τιμιότητα και
σκληρή δουλειά. Κι αυτό είναι παγκόσμιο αιτούμενο, όχι μόνο ελληνικό.
Συμφωνείτε με τον τρόπο που συμπεριφέρεται η Γερμανία στην Ελλάδα;
Όχι. Φρονώ ότι, όπως γίνεται στις περισσότερες χώρες του κόσμου, η
Γερμανία καθοδηγείται από την απληστία και δεν έχει την υπομονή να
εργαστεί προς μια αληθινά βιώσιμη λύση για την τόσο σημαντική πατρίδα
σας.
Είστε Αμερικανίδα πολίτης με ιρλανδικές ρίζες και λατρεύετε την Ελλάδα. Αυτά τα χαρακτηριστικά είναι «συγγενικά» μεταξύ τους;
Ζω εδώ στις ΗΠΑ, περικυκλωμένη από την ελληνική γραμματεία και ακόμα
διδάσκω στο πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας. Τώρα συνεργάζομαι με μια
φοιτήτρια που κάνει το διδακτορικό της στον Αριστοφάνη. Οι Ιρλανδοί και
οι Έλληνες έχουν πολλά κοινά: αναζητούν την ποίηση της ψυχής.
Πώς σας φαίνεται η διακυβέρνηση Ομπάμα;
Ο Ομπάμα γνωρίζει ότι το σύστημα είναι διεφθαρμένο, αλλά είναι πολύ
πρόθυμος να κάνει συμβιβασμούς. Δεν είμαι ιδιαίτερα ευχαριστημένη με τις
λύσεις που προτείνει, ειδικά με όσες παραβιάζουν τα ανθρώπινα
δικαιώματα. Επίσης πιστεύω ότι χρειάζεται μερικά μαθήματα κυβερνητικής
διαφάνειας.
Ποιο είναι το καθημερινό πρόγραμμα σας; Οι ενασχολήσεις που σας χαλαρώνουν και σας ευχαριστούν;
Ξεκινώ τα περισσότερα πρωινά μου με τα ακόλουθα: βιβλιογραφική έρευνα
και σύνταξη ενός κεφαλαίου για ένα βιβλίο που θα αναφέρεται στον χορό.
Θα εκδοθεί από τις πανεπιστημιακές εκδόσεις της Οξφόρδης και το δικό μου
μέρος αφορά τον χορό στην αρχαία ελληνική λογοτεχνία Επίσης γράφω ένα
άρθρο για τις διάφορες εκδοχές της αρχαίας ελληνικής τραγωδίας στην
Αμερική, που θα κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις Βrill, καθώς και διάφορα
δοκίμια. Βοηθώ τους φοιτητές με τις διατριβές τους και τους μαθαίνω τι
χρειάζονται για να προχωρούν τις δικές τους έρευνες. Εκπροσωπώ το τμήμα
του πανεπιστημίου μου στη Σύγκλητο. Γράφω θεατρικά έργα και μεταφράσεις
(έχω μεταφράσει όλες τις αρχαίες ελληνικές τραγωδίες και μερικές
κωμωδίες). Πολλές απ” αυτές έχουν ανέβει σε διάφορα θέατρα του κόσμου.
Για παράδειγμα, η μετάφραση μου στην Αντιγόνη του Σοφοκλή έχει ανέβει
στους Δελφούς με Ιρλανδούς πρωταγωνιστές. Γυμνάζομαι καθημερινά επί μία ή
δύο ώρες και μερικές φορές παρακολουθώ βίντεο που σχετίζονται με την
εργασία μου ενώ κάνω στατικό ποδήλατο. Επίσης εξασκούμαι στο πιάνο, στην
άρπα, περνάω χρόνο με τους φίλους, επισκέπτομαι τα παιδιά μου και τα
εννέα εγγόνια μου και φροντίζω τα τρία τεριέ μου.
Το σκάνδαλο με το ίδρυμα TLG έφτασε και στη Βουλή
Το ζήτημα του ιδρύματος που αρχικά είχε σχεδιαστεί να αποτελέσει
παράρτημα του TLG στην Ελλάδα έχει απασχολήσει τη Βουλή των Ελλήνων. Η
τελευταία ερώτηση, σχετικά με τη λειτουργία, τους πόρους και το οίκημα
που του έχει παραχωρηθεί από το Δημόσιο, υποβλήθηκε από τον βουλευτή της
Νέας Δημοκρατίας Μ. Βορίδη στις 24 Μαΐου 2011. Στην ερώτηση απάντησε ο
τότε υπουργός Οικονομικών κ. Βενιζέλος. Αν διαβαστεί προσεκτικά από τις
καθ΄ ύλην αρμόδιες Αρχές της χώρας μας, τότε γίνεται εύκολα αντιληπτό
ότι η αποχώρηση της κ. Μακντόναλντ από τον «θησαυρό της Ελληνικής
Γλώσσας» ήταν απολύτως δικαιολογημένη. Στην αρχή, αυτό το ίδρυμα (με
ισόβια μέλη τους αδελφούς Γεώργιο Χ. Αναγνωστόπουλο και Αθανάσιο Χ.
Αναγνωστόπουλο) στεγαζόταν σε κτίριο που ανήκε στο υπουργείο Πολιτισμού,
στην οδό θρασύλλου 18 στην Πλάκα. Στη συνέχεια μεταστεγάστηκε στην οδό
Λυσίου 9, σε χώρο που παραχώρησε ξανά το υπουργείο Πολιτισμού. Ίσως αυτή
η υπόθεση να χρήζει περαιτέρω, εξονυχιστικής έρευνας από τους καθ” ύλην
αρμοδίους. Ειδικά αυτή την εποχή που λεφτά δεν υπάρχουν…
