Το κρισιµότερο στάδιο στον ασφαλιστικό βίο ενός εργαζόµενου είναι η θεµελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώµατος. Αρχικά θα περιγράψουµε µε απλά λόγια τι είναι η θεµελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώµατος.
Θεµελιωµένο συνταξιοδοτικό δικαίωµα υφίσταται, όταν ο ασφαλισµένος συµπληρώνει, σωρευτικά και αθροιστικά, τόσο τον ελάχιστο απαιτούµενο χρόνο ασφάλισης, όσο και το διαµορφούµενο για εκείνον όριο ηλικίας (όπου αυτό προβλέπεται), που απαιτείται για την υποβολή του συνταξιοδοτικού αιτήµατος. Το θεµελιωµένο συνταξιοδοτικό δικαίωµα µπορεί να ασκηθεί οποτεδήποτε και ο ασφαλισµένος έχει το δικαίωµα να συνεχίσει εργαζόµενος, καθώς δεν είναι υποχρεωµένος να συνταξιοδοτηθεί.
Κατοχυρωµένο συνταξιοδοτικό δικαίωµα είναι η δυνατότητα του ασφαλισµένου να συνταξιοδοτηθεί µε τους όρους και τις προϋποθέσεις που διαµορφώνονται, κατά το έτος συµπλήρωσης του απαιτούµενου κατά περίπτωση χρόνου ασφάλισης ή ηλικιακού ορίου.
Η αναγνώριση πλασµατικών ετών αποτελεί µια σηµαντικότατη επιλογή που έχουν οι περισσότεροι ασφαλισµένοι, για τους οποίους ο πραγµατικός χρόνος ασφάλισης δεν είναι αρκετός για να κατοχυρώσουν συνταξιοδοτικό δικαίωµα. Εάν οι συγκεκριµένοι ασφαλισµένοι, λοιπόν, προβούν σε αναγνωρίσεις πλασµατικών ετών ασφάλισης, µπορούν να γλυτώσουν µέχρι και αρκετά χρόνια εργασίας, αλλά και έως αρκετά χρόνια αναµονής, ως προς τα νέα διαµορφούµενα ηλικιακά όρια, που τους αφορούν. Αυτό συµβαίνει, διότι, µε την αναγνώριση πλασµατικών ετών, δε συµπληρώνουν µόνο τον ελάχιστο απαιτούµενο χρόνο ασφάλισης, αλλά και, υπό προϋποθέσεις, κατοχυρώνουν συνταξιοδοτικό δικαίωµα µε τα παλιά ηλικιακά όρια. Συνεπώς, δεν πλήττονται από την εφαρµογή των διατάξεων του Ν.4336/2015, ο οποίος εκτίναξε στα ύψη, τόσο τα ηλικιακά όρια, όσο και τον απαιτούµενο χρόνο ασφάλισης για συνταξιοδότηση, και µάλιστα εν µέσω οικονοµικής κρίσης, όπου η ανεργία ήταν πιθανότερη από την εργασία και ασφάλιση.
Στο παρόν άρθρο θα ασχοληθούµε µε την εξαγορά πλασµατικών ετών στο τέως ΙΚΑ-ΕΤΑΜ.
Το νέο καθεστώς πλασµατικών ετών, βάσει Ν.4387/2016, όπως τροποποιήθηκε και ισχύει, εφαρµόζεται για αιτήσεις εξαγοράς από 13/05/2016 και µετέπειτα.
ΔΗΜΟΦΙΛΕΙΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΠΛΑΣΜΑΤΙΚΩΝ ΕΤΩΝ
1.Αναγνώριση χρόνου σπουδών
Στην περίπτωση αυτή, ο ασφαλισµένος δικαιούται να εξαγοράσει τα έτη σπουδών για τη σχολή, της οποίας είναι πτυχιούχος. Ο χρόνος που δικαιούται να εξαγοράσει είναι ίσος µε τα επίσηµα ακέραια έτη σπουδών της οικείας σχολής, τα οποία προβλέπονταν κατά το χρόνο αποφοίτησής του από τον τότε κανονισµό σπουδών. Εάν κατά το χρόνο φοίτησης υπάρχει ασφάλιση σε οποιονδήποτε φορέα κύριας ασφάλισης ή το Δηµόσιο, δε θα είναι δυνατή η εξαγορά του αντίστοιχου χρονικού διαστήµατος.
Το κόστος για την αναγνώριση πλασµατικών ετών σπουδών πλέον υπολογίζεται σε ποσοστό 20% επί των µικτών µηνιαίων αποδοχών του ασφαλισµένου τον προηγούµενο µήνα, από αυτόν του αιτήµατος της αναγνώρισης. Εάν τον προηγούµενο µήνα του αιτήµατος δεν υπήρχε πλήρης απασχόληση, τότε θα γίνει αναγωγή σε πλήρη απασχόληση για τον υπολογισµό του κόστους αναγνώρισης. Για κάθε µήνα αναγνώρισης χρόνου σπουδών, υπολογίζονται 25 ηµέρες ασφάλισης ή για κάθε έτος τριακόσιες ηµέρες. Ο χρόνος αυτός λαµβάνεται υπ’ όψιν τόσο για τη θεµελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώµατος, όσο και για την προσαύξηση του ποσού της σύνταξης.
2.Αναγνώριση χρόνου τέκνων
Αναλόγως ύπαρξης τέκνων για τον ασφαλισµένο, δικαιούται να ζητήσει την αναγνώριση χρόνου από τα τέκνα του. Με βάση την ισχύουσα νοµοθεσία, ο ασφαλισµένος δικαιούται για το πρώτο τέκνο ένα έτος ή τριακόσιες ηµέρες ασφάλισης, για το δεύτερο τέκνο εξακόσιες ηµέρες ασφάλισης και για το τρίτο τέκνο εξακόσιες ηµέρες ασφάλισης. Ο µέγιστος χρόνος τέκνων που µπορεί να αναγνωριστεί δεν µπορεί να υπερβαίνει τις χίλιες πεντακόσιες ηµέρες (χρόνος έως τριών τέκνων).
Προσοχή: Η αναγνώριση πλασµατικού χρόνου τέκνων, δε γίνεται δεκτή όταν η κατηγορία συνταξιοδότησης αφορά γονέα ανηλίκου.
Το κόστος για την αναγνώριση πλασµατικών ετών τέκνων πλέον υπολογίζεται σε ποσοστό 20% επί των µικτών µηνιαίων αποδοχών του ασφαλισµένου τον προηγούµενο µήνα, από αυτόν τους αιτήµατος της αναγνώρισης. Εάν τον προηγούµενο µήνα του αιτήµατος δεν υπήρχε πλήρης απασχόληση, τότε θα γίνει αναγωγή σε πλήρη απασχόληση για τον υπολογισµό του κόστους αναγνώρισης. Για κάθε µήνα αναγνώρισης χρόνου τέκνων, υπολογίζονται 25 ηµέρες ασφάλισης ή για κάθε έτος τριακόσιες ηµέρες. Ο χρόνος αυτός λαµβάνεται υπ’ όψιν τόσο για τη θεµελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώµατος, όσο και για την προσαύξηση του ποσού της σύνταξης.
3.Αναγνώριση χρόνου κενών διαστηµάτων ασφάλισης
Εφόσον κάποιος ασφαλισµένος έχει, κατά τη διάρκεια του ασφαλιστικού του βίου, χρονικά διαστήµατα χωρίς εργασία και ασφάλιση, µπορεί να αναγνωρίσει τους χρόνους αυτούς µε τους ακόλουθους όρους και προϋποθέσεις:
Θα πρέπει να αναγνωριστεί χρόνος για εκείνους τους ηµερολογιακούς µήνες, από την έναρξη της ασφάλισης του ενδιαφεροµένου και ύστερα, για τους οποίους δεν έχει χωρήσει ασφάλιση ούτε για µια ηµέρα εντός του συγκεκριµένου ηµερολογιακού µήνα.
Το κόστος για την αναγνώριση πλασµατικών ετών κενών διαστηµάτων ασφάλισης, πλέον υπολογίζεται σε ποσοστό 20% επί των µικτών µηνιαίων αποδοχών του ασφαλισµένου τον προηγούµενο µήνα, από αυτόν του αιτήµατος της εξαγοράς. Εάν τον προηγούµενο µήνα του αιτήµατος δεν υπήρχε πλήρης απασχόληση, τότε θα γίνει αναγωγή σε πλήρη απασχόληση για τον υπολογισµό του κόστους αναγνώρισης. Για κάθε µήνα αναγνώρισης χρόνου κενών διαστηµάτων ασφάλισης, υπολογίζονται 25 ηµέρες ασφάλισης ή για κάθε έτος τριακόσιες ηµέρες. Ο χρόνος αυτός λαµβάνεται υπ’ όψιν τόσο για τη θεµελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώµατος, όσο και για την προσαύξηση του ποσού της σύνταξης.
4.Αναγνώριση χρόνου στρατιωτικής υπηρεσίας
Ο ασφαλισµένος δικαιούται να αναγνωρίσει το χρόνο στρατιωτικής του υπηρεσίας, όπως αναγράφεται στο πιστοποιητικό στρατολογικής κατάστασης.
Το κόστος για την αναγνώριση στρατιωτικής υπηρεσίας, πλέον υπολογίζεται σε ποσοστό 20% επί των µικτών µηνιαίων αποδοχών του ασφαλισµένου τον προηγούµενο µήνα, από αυτόν του αιτήµατος της αναγνώρισης. Εάν τον προηγούµενο µήνα του αιτήµατος δεν υπήρχε πλήρης απασχόληση, τότε θα γίνει αναγωγή σε πλήρη απασχόληση για τον υπολογισµό του κόστους αναγνώρισης. Για κάθε µήνα αναγνώρισης χρόνου στρατιωτικής υπηρεσίας, υπολογίζονται 30 ηµέρες ασφάλισης ή για κάθε έτος τριακόσιες εξήντα ηµέρες. Ο χρόνος αυτός λαµβάνεται υπ’ όψιν τόσο για τη θεµελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώµατος, όσο και για την προσαύξηση του ποσού της σύνταξης.
Θα πρέπει να παρατηρηθεί στο σηµείο αυτό ότι, ειδικά για τη συγκεκριµένη κατηγορία αναγνώρισης, το κόστος για την εξαγορά, ενώ σαν βάση υπολογισµού είναι το ίδιο µε τις λοιπές εξαγορές, εν τούτοις, λόγω του ότι για κάθε µήνα αναγνώρισης δικαιούται ο ασφαλισµένος 30 ηµέρες, το όφελος στο χρόνο ασφάλισης είναι 20% περισσότερος χρόνος και άρα καθίσταται, µε τα ισχύοντα δεδοµένα, η πιο φτηνή κατηγορία εξαγοράς.
5.Αναγνώριση χρόνου επιδοτούµενης ανεργίας
Ο χρόνος επιδότησης λόγω τακτικής ανεργίας συνυπολογίζεται για τη θεµελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώµατος και συµπεριλαµβάνεται στο ανώτατο όριο πλασµατικών ετών, αναλόγως του έτους κατοχύρωσης, όπως αναλύεται στη συνέχεια. Αποδεικνύεται από έγγραφο-βεβαίωση ηµερών επιδοτούµενης ανεργίας από το οικείο της επιδότησης υποκατάστηµα Ο.Α.Ε.Δ., στο οποίο θα πρέπει να αναγράφεται ότι η βεβαίωση εκδίδεται για λόγους συνταξιοδότησης και να αναφέρεται ότι ο χρόνος επιδότησης είναι λόγω τακτικής ανεργίας. Ο µέγιστος χρόνος, τον οποίο οι ασφαλισµένοι µπορούν να ζητήσουν να προσµετρηθεί στο συνολικό χρόνο ασφάλισής τους για θεµελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώµατος είναι 300 ηµέρες ή ένα έτος, έστω και αν είχαν επιδοτηθεί για πολύ περισσότερες ηµέρες σε ολόκληρο τον ασφαλιστικό τους βίο.
Το κόστος για την αναγνώριση του χρόνου επιδοτούµενης ανεργίας είναι µηδενικό. Ο χρόνος αυτός προσµετράται δωρεάν, χωρίς την καταβολή ασφαλιστικών εισφορών.
Απαιτείται η προσοχή των ασφαλισµένων στο γεγονός ότι, εφόσον αυτοί ζητήσουν να προσµετρηθεί ο χρόνος επιδοτούµενης ανεργίας στο συνολικό χρόνο ασφάλισής τους, ανάµεσα στα λοιπά πλασµατικά έτη, ο χρόνος αυτός δε θα προσµετρηθεί στο ποσό της σύνταξής τους.
6.Αναγνώριση χρόνου επιδοτούµενης ασθενείας
Ο χρόνος λόγω επιδοτούµενης ασθενείας, επίσης συνυπολογίζεται για τη θεµελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώµατος και συµπεριλαµβάνεται στο ανώτατο όριο πλασµατικών ετών, αναλόγως του έτους κατοχύρωσης, όπως αναλύεται στη συνέχεια. Αποδεικνύεται από έγγραφο-βεβαίωση ηµερών επιδοτούµενης ασθενείας, το οποίο εκδίδεται από την αρµόδια υπηρεσία του e-Ε.Φ.Κ.Α. στο οποίο θα πρέπει να αναγράφεται ότι η βεβαίωση εκδίδεται για λόγους συνταξιοδότησης. Ο µέγιστος χρόνος, τον οποίο οι ασφαλισµένοι µπορούν να ζητήσουν να προσµετρηθεί στο συνολικό χρόνο ασφάλισής τους για θεµελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώµατος είναι 300 ηµέρες ή ένα έτος, έστω και αν είχαν επιδοτηθεί για πολύ περισσότερες ηµέρες σε ολόκληρο τον ασφαλιστικό τους βίο.
Το κόστος για την αναγνώριση του χρόνου επιδοτούµενης ασθενείας είναι µηδενικό. Ο χρόνος αυτός προσµετράται δωρεάν, χωρίς την καταβολή ασφαλιστικών εισφορών.
Απαιτείται η προσοχή των ασφαλισµένων στο γεγονός ότι, εφόσον αυτοί ζητήσουν να προσµετρηθεί ο χρόνος επιδοτούµενης ασθενείας στο συνολικό χρόνο ασφάλισής τους, ανάµεσα στα λοιπά πλασµατικά έτη, ο χρόνος αυτός δε θα προσµετρηθεί στο ποσό της σύνταξής τους.
ΧΡΟΝΟΣ ΥΠΟΒΟΛΗΣ ΑΙΤΗΣΗΣ ΕΞΑΓΟΡΑΣ
Η αίτηση εξαγοράς µπορεί να υποβληθεί οποτεδήποτε, είτε προγενέστερα είτε µεταγενέστερα του έτους, του οποίου τις προϋποθέσεις ο ασφαλισµένος επιθυµεί να κατοχυρώσει. Η αίτηση εξαγοράς µπορεί να υποβληθεί το αργότερο ταυτόχρονα µε το συνταξιοδοτικό αίτηµα, σε καµία περίπτωση µετά την υποβολή του.
Για την υποβολή αιτήµατος εξαγοράς, θα πρέπει ο ενδιαφερόµενος ασφαλισµένος να συµπληρώνει τουλάχιστον 3.600 ηµέρες ή 12 έτη ασφάλισης.
ΤΡΟΠΟΙ ΕΞΟΦΛΗΣΗΣ ΕΞΑΓΟΡΑΣ
Η καταβολή του ποσού της εξαγοράς πραγµατοποιείται µε τρεις τρόπους:
1.Με εφάπαξ καταβολή
Στην περίπτωση αυτή, θα πρέπει να εξοφληθεί ολοσχερώς το ποσό, εντός 3 µηνών από την κοινοποίηση της απόφασης αναγνώρισης.
Στην ολοσχερή εξόφληση µε εφάπαξ καταβολή, υπάρχει έκπτωση της τάξεως του 2% για κάθε πλήρες έτος εξαγοράς. Στην εξαγορά χρόνου µόνο µηνών, οι οποίοι δε συµπληρώνουν το συνολικό διάστήµα ενός πλήρους έτους, δεν υπάρχει καµία έκπτωση.
2.Με καταβολή ισόποσων µηνιαίων δόσεων
Ο αριθµός των µηνιαίων δόσεων είναι ίσος µε τον αριθµό των µηνών που ζητείται να εξαγοραστούν. Το ποσό της µηνιαίας δόσης καταβάλλεται έως την τελευταία εργάσιµη ηµέρα κάθε µήνα. Σε περίπτωση εκπρόθεσµης καταβολής δόσης, το ποσό επιβαρύνεται µε τα προβλεπόµενα πρόσθετα τέλη.
3.Με παρακράτηση από το ποσό της σύνταξης
Από το συνολικό ποσό της εξαγοράς παρακρατείται κάθε µήνα από τη σύνταξη και µέχρι την εξόφλησή του, ποσό ίσο µε το ένα τέταρτο του ποσού της σύνταξης.
Η τρίτη επιλογή µπορεί να επιλεγεί µόνο µε την ταυτόχρονη υποβολή και του συνταξιοδοτικού αιτήµατος.
Θα πρέπει να σηµειωθεί ότι η παρακράτηση των πλασµατικών ετών, επιβάλλεται και στην προσωρινή σύνταξη.
ΜΕΓΙΣΤΟΣ ΔΥΝΑΤΟΣ ΧΡΟΝΟΣ ΕΞΑΓΟΡΑΣ ΠΛΑΣΜΑΤΙΚΩΝ ΕΤΩΝ
Ο συνολικός χρόνος, ο οποίος µπορεί να αναγνωριστεί τόσο για θεµελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώµατος, όσο και για προσαύξηση του ποσού της σύνταξης, δεν είναι απεριόριστος και καθορίζεται, αναλόγως του έτους κατοχύρωσης ως ακολούθως:
α. Σε τέσσερα έτη ή σαράντα οκτώ µήνες, για όσους θεµελιώνουν συνταξιοδοτικό δικαίωµα, µε όρους και προϋποθέσεις, όπως διαµορφώνονται εντός του έτους 2011.
β. Σε πέντε έτη ή εξήντα µήνες, για όσους θεµελιώνουν συνταξιοδοτικό δικαίωµα, µε όρους και προϋποθέσεις, όπως διαµορφώνονται εντός του έτους 2012.
γ. Σε έξι έτη ή εβδοµήντα δύο µήνες, για όσους θεµελιώνουν συνταξιοδοτικό δικαίωµα, µε όρους και προϋποθέσεις, όπως διαµορφώνονται εντός του έτους 2013.
δ. Σε επτά έτη ή ογδόντα τέσσερις µήνες, για όσους θεµελιώνουν συνταξιοδοτικό δικαίωµα, µε όρους και προϋποθέσεις, όπως διαµορφώνονται εντός του έτους 2014 και µετέπειτα.
Η ΝΟΜΙΚΗ ΜΑΣ ΑΠΟΨΗ
α. Η αναγνώριση πλασµατικών ετών, εκτός του ότι δίνει τη δυνατότητα θεµελίωσης συνταξιοδοτικού δικαιώµατος, προκαλεί και την προσαύξηση του ποσού της σύνταξης σε κάθε κατηγορία αναγνώρισης, εκτός από τις ηµέρες επιδοτούµενης ανεργίας και επιδοτούµενης ασθενείας, λόγω του ότι για την προσµέτρηση των τελευταίων χρόνων, δεν απαιτείται η καταβολή ασφαλιστικών εισφορών.
β. Με βάση τα ισχύοντα δεδοµένα, η εξαγορά πλασµατικών ετών αποτελεί το ισχυρότερο σενάριο προκειµένου να βελτιστοποιήσει ο κάθε ασφαλισµένος το ποσό της σύνταξής του. Πλέον όµως και εδώ, ο νοµικός έλεγχος θεµελίωσης συνταξιοδοτικού δικαιώµατος έχει εντελώς εξατοµικευµένα στοιχεία και αναλόγως των αποδοχών κάθε ασφαλισµένου για όλο το κρίσιµο διάστηµα από 1/1/2002 έως και την ηµεροµηνία υποβολής του συνταξιοδοτικού αιτήµατος, πρέπει πρωτίστως να ελέγχεται σε περίπτωση εξαγοράς, τι προσαύξηση θα του αποφέρει στη µηνιαία σύνταξη, τι κόστος θα πρέπει να καταβληθεί και τέλος, σε πόσο χρονικό διάστηµα (συνήθως µερικών έως αρκετών ετών) θα πραγµατοποιηθεί η απόσβεση του ποσού που θα καταβληθεί.
Εν ολίγοις, ένα πλάνο µε στρατηγικές εξατοµικευµένες πάνω στον ασφαλισµένο, θα είναι ό,τι συµφερότερο γι’ αυτόν, προκειµένου αφενός να επιτύχει τη θεµελίωση µε τους ευνοϊκότερους όρους και προϋποθέσεις και αφετέρου να µην έχει δυσβάσταχτο οικονοµικά κόστος. Το πλάνο αυτό συστήνεται να οργανώνεται τα τελευταία 5 έτη πριν τη συνταξιοδότηση.
γ. Τα πλασµατικά έτη, όπως είναι φυσικό, αποτελούν ένα εργαλείο το οποίο θα πρέπει να εκµεταλλευτεί ο ασφαλισµένος, µετά όµως την ολοκλήρωση δύο σηµαντικότατων διαδικασιών:
1. Του νοµικού ελέγχου θεµελίωσης συνταξιοδοτικού δικαιώµατος και
2. Της έκδοσης της προσυνταξιοδοτικής βεβαίωσης.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ
Σε κάθε περίπτωση, οφείλουµε να επισηµάνουµε πως, σύµφωνα µε τις κοινωνικοασφαλιστικές διατάξεις, δε δικαιούνται όλοι οι ασφαλισµένοι εξαγοράς πλασµατικών ετών. Όσοι προβαίνουν σε αιτήσεις εξαγοράς χωρίς να το δικαιούνται, ειδικά όταν αποχωρούν από την εργασία τους θεωρώντας από εσφαλµένη αντίληψη ή εσφαλµένη ενηµέρωση από µη ειδικούς, ότι µπορούν να συνταξιοδοτηθούν, είναι δυνατόν να έρθουν αντιµέτωποι µε πολύ δυσάρεστες εκπλήξεις.
Ο βασικός κανόνας είναι ότι οι ασφαλισµένοι µπορούν να αποχωρήσουν νωρίτερα, µέσω της αναγνώρισης µε εξαγορά των υπολειπόµενων ετών ασφάλισης. Όµως υπάρχουν και συγκεκριµένες περιπτώσεις, όπου οι ασφαλισµένοι από ελλιπή ενηµέρωση προβαίνουν σε εσφαλµένες κινήσεις µε εξαγορές πλασµατικών χρόνων, κόντρα στα ασφαλιστικά και συνταξιοδοτικά τους συµφέροντα. Ένα τέτοιο τραγικό λάθος είναι ικανό να οδηγήσει τον ασφαλισµένο στη θεµελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώµατος µε τόσο δυσµενείς όρους και προϋποθέσεις, ώστε να οδηγηθεί στην έξοδο από την εργασία έως και 15 έτη αργότερα (αυτό συµβαίνει στο Δηµόσιο, στο οποίο θα αναφερθούµε σε άλλο άρθρο µας).
Να τονίσουµε ότι οι υποψήφιοι συνταξιούχοι, οφείλουν να είναι ιδιαιτέρως προσεκτικοί και να ενηµερώνονται για τα ασφαλιστικά-συνταξιοδοτικά τους δικαιώµατα αποκλειστικά από εξειδικευµένους στη θεµελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώµατος νοµικούς, καθώς οι νοµοθετικές αλλαγές που λαµβάνουν χώρα είναι συνεχείς και αδιάκοπες.
Η θεµελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώµατος, σε συνδυασµό µε την αναγνώριση ή µη πλασµατικών ετών, αναλόγως της κάθε ξεχωριστής περίπτωσης, αποτελεί το κρισιµότερο στάδιο στον ασφαλιστικό βίο του υποψηφίου συνταξιούχου. Είναι επιβεβληµένο να κινηθεί µε τον καλύτερο δυνατό τρόπο, εκµεταλλευόµενος την υπαγωγή του σε θετικές για αυτόν ρυθµίσεις και αποφεύγοντας παράλληλα τις διατάξεις "παγίδες", ώστε να θεµελιώσει συνταξιοδοτικό δικαίωµα µε τους ευνοϊκότερους για αυτόν όρους και προϋποθέσεις, "κλειδώνοντας" χαµηλότερα ηλικιακά όρια και γλυτώνοντας έως και αρκετά χρόνια πρόσθετης εργασίας.
Το άρθρο του κ. Νούσκα Δημητρίου δημοσιεύθηκε στο τεύχος Απριλίου 2022 του περιοδικού Epsilon7.
