Ο επανυπολογισμός των συντάξεων και οι μεγάλοι χαμένοι

Και τώρα τρέχουμε. Αυτό είναι, ή θα έπρεπε να είναι, το σύνθημα στο υπουργείο Εργασίας καθώς ένα χρόνο μετά την ψήφιση του νόμου Κατρούγκαλου και ενώ έχουν «ξηλωθεί» βασικές διατάξεις του, δεν έχουν εκδοθεί οι υπουργικές αποφάσεις και οι εγκύκλιοι που θα ανοίξουν τον δρόμο για την έκδοση περισσότερων από 60.000 συντάξεων, που εκκρεμούν από τις 13 Μαΐου 2016 και μετά.

Παράλληλα, εκκρεμεί η έκδοση χιλιάδων συντάξεων από το παρελθόν, ενώ πρέπει να ξεκινήσει και ο επανυπολογισμός όλων των ήδη καταβαλλόμενων συντάξεων, προκειμένου έως το τέλος του τρέχοντος έτους να βγουν οι «προσωπικές διαφορές» οι οποίες θα κοπούν, κατά ένα μέρος ή στο σύνολό τους, από το 2019.

Είναι ενδεικτικό ότι από τις αρχές του 2017 εκδίδονται με το... σταγονόμετρο οι νέες συντάξεις, παρά το γεγονός ότι υπάρχει συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα για την αποπληρωμή των συντάξεων που βρίσκονται ακόμη και για χρόνια σε αναμονή, αλλά και 859 εκατ. ευρώ από το πρόγραμμα ληξιπρόθεσμων οφειλών.

Στο υπουργείο Εργασίας έχει σημάνει συναγερμός καθώς εκτιμάται ότι συνολικά πάνω από 315.000 συντάξεις, κύριες, επικουρικές και εφάπαξ, περιμένουν στην ουρά για πληρωμή. Μόνο στον ΕΦΚΑ εκκρεμούν από όλα τα πρώην Ταμεία κύριας ασφάλισης περίπου 135.000 αιτήσεις για κύρια σύνταξη. Από αυτές, οι περίπου 60.000 με 65.000 αφορούν στον νέο τρόπο υπολογισμού που ισχύει με το νόμο Κατρούγκαλου.

Τα στοιχεία του Ήλιος για τους προηγούμενους μήνες δεν είναι καθόλου ενθαρρυντικά. Ενώ το διάστημα Οκτώβριος - Δεκέμβριος 2016, κατά μέσο όρο, εκδίδονταν οριστικές και προσωρινές νέες συντάξεις της τάξης των 14.000 (13.808 τον Οκτώβριο, 14.196 το Νοέμβριο και 13.833 συντάξεις τον Δεκέμβριο), τον Ιανουάριο του 2017 εκδόθηκαν 13.299 και τον Φεβρουάριο μόλις 11.941 οριστικές και προσωρινές συντάξεις.

Το λογισμικό

«Κλειδί» στις διαδικασίες θεωρείται η μετατροπή του λογισμικού του ΕΦΚΑ, ώστε να μπορεί να κάνει χρήση του Δείκτη Τιμών Καταναλωτή της ΕΛΣΤΑΤ, που αντικατέστησε τον Δείκτη Μεταβολής Μισθών που θα εφαρμοστεί μετά το 2020. Μετά από συνεχείς συσκέψεις και διεργασίες, εντός της εβδομάδας αναμένεται και η έκδοση των τελευταίων αλλά καίριων εγκυκλίων και αποφάσεων, που αφορούν σημαντικές πτυχές του ασφαλιστικού και που η έλλειψή τους καθιστούν αδύνατη την έκδοση των συντάξεων.

Μεταξύ αυτών είναι οι αποφάσεις για τον τρόπο αναγνώρισης πλασματικών χρόνων, τον υπολογισμό του ποσού σύνταξης όταν υπάρχει παράλληλη ασφάλιση ή πολύ περισσότερο διαδοχική ασφάλιση, αλλά και η εγκύκλιος για τις αναπηρικές συντάξεις.

Οι νέες συντάξεις

Ενδεικτικό της καθυστέρησης στην έκδοση των απαιτούμενων εγκυκλίων του υπουργείου Εργασίας είναι ότι ο ΕΦΚΑ εξέδωσε μόλις πριν από μία εβδομάδα την εγκύκλιο που «ξεκλειδώνει» τον υπολογισμό των νέων συντάξεων. Συνολικά, εκτιμάται ότι αφορά περίπου 200.000 ασφαλισμένους που είτε κατέθεσαν αίτηση συνταξιοδότησης μετά την ψήφιση του νόμου Κατρούγκαλου (από 13/5/2016), είτε θα καταθέσουν αιτήσεις έως τις 31/12/2020, που θα ισχύει ο υπολογισμός των συντάξιμων αποδοχών με βάση τον Δείκτη Τιμών Καταναλωτή.

Οι πρώτες συντάξεις με τον νέο αυτό τρόπο υπολογισμού αναμένεται να εκδοθούν τον προσεχή Ιούνιο. Οι απώλειες σε σχέση με τα ποσά που θα έπαιρναν πριν από το νόμο Κατρούγκαλου ενδέχεται να φθάσουν και το 30%, κυρίως για δημόσιους υπαλλήλους που έχουν πάνω από 30 χρόνια υπηρεσίας και ανήκουν στις κατηγορίες ΠΕ και ΤΕ, ασφαλισμένους στο πρ. ΤΕΒΕ σε μέσες και υψηλές ασφαλιστικές κατηγορίες, ασφαλισμένους του Ταμείου Νομικών και του ΤΣΑΥ, ανεξαρτήτως χρόνου ασφάλισης, καθώς και ασφαλισμένους του ΙΚΑ με υψηλές, άνω των 1.500 ευρώ, αποδοχές.

Ειδικά για όσους συνταξιοδοτηθούν έως το τέλος του 2018, ο νόμος Κατρούγκαλου προβλέπει μεταβατικό στάδιο στις μειώσεις. Ό,τι κερδίσουν όμως στο μεσοδιάστημα, θα χάσουν το 2019, όταν τεθεί σε εφαρμογή ο νόμος Αχτσιόγλου. Συγκεκριμένα, βάσει του νόμου του 2016, όσοι θα έχαναν πάνω από 20% θα είχαν σημαντικές βελτιώσεις. Δηλαδή, όσοι κατέθεσαν αίτηση το β’ εξάμηνο του 2016 δικαιούνται το 50% της διαφοράς αυτής, όσοι καταθέσουν αίτηση εντός του 2017 θα χάσουν το 33% και όσοι αποχωρήσουν του χρόνου, το 25%. Ο νέος νόμος ξεκαθαρίζει ότι τελικά οι προσωπικές διαφορές θα κοπούν την 1η/1/2019 σε όλους.

Μαχαίρι και στις παλαιές συντάξεις

Εφόσον ολοκληρωθεί ο επανυπολογισμός, οι παλαιές συντάξεις θα κοπούν, εφόσον διαπιστωθούν «προσωπικές διαφορές» από τον Ιανουάριο του 2019. Μεσοσταθμικά, οι ειδικοί εκτιμούν ότι οι μειώσεις των συντάξεων θα ανέλθουν στο 15%. Ο νόμος ορίζει ανώτατο πλαφόν μειώσεων σε κύρια και επικουρική σύνταξη το 18%, συνυπολογίζοντας μάλιστα και τις μειώσεις των επικουρικών που έγιναν το καλοκαίρι του 2016. Μένει να εξακριβωθεί εάν θα υπολογίζεται ή όχι η κατάργηση των επιδομάτων που εκτιμάται ότι λαμβάνουν πάνω από 1 εκατ. συνταξιούχοι του δημοσίου και του ιδιωτικού τομέα. Στο σύνολο των αποδοχών από συντάξεις, οι ειδικοί εκτιμούν ότι θα χαθούν κατά μέσο όρο περίπου 180 με 185 ευρώ τον μήνα.

Περίπου 650.000 συνταξιούχοι εκτιμάται ότι θα χάσουν τόσο από την περικοπή των προσωπικών διαφορών, όσο και από την κατάργηση των επιδομάτων.

Από τους περίπου 1,1 εκατ. συνταξιούχους που θα χάσουν από την περικοπή της προσωπικής τους διαφορά, περίπου 450.000 εκτιμάται ότι θα δουν τη σύνταξή τους να κόβεται κατά 18%, αγγίζοντας το πλαφόν προστασίας που θέτει ο νόμος.

Μεταξύ αυτών είναι πρώην δημόσιοι υπάλληλοι, κυρίως ένστολοι, γιατροί και όσοι έχουν από 30 και πάνω έτη υπηρεσίας, συνταξιούχοι δικηγόροι, γιατροί και φαρμακοποιοί, διπλοσυνταξιούχοι που λαμβάνουν τουλάχιστον μία σύνταξη από το δημόσιο, καθώς και συνταξιούχοι από το πρώην ΤΕΒΕ αλλά και μητέρες ανηλίκων που έχουν συνταξιοδοτηθεί από το ΙΚΑ.

Περίπου 200.000 συνταξιούχοι θα υποστούν μειώσεις στις επικουρικές τους συντάξεις, καθώς ο νόμος ορίζει ότι και γι' αυτές κόβεται η προσωπική διαφορά, τόσο ώστε να μη μειωθεί συνολικά η επικουρική πάνω από 18%. Το μέτρο κυρίως αφορά συνταξιούχους από τα πρ. ΕΤΕΑΜ (μισθωτοί ιδιωτικού τομέα), ΤΕΑΥΕΚ (εμπορουπάλληλοι) και ΤΕΑΥΝΤΠ (ναυτιλιακοί και τουριστικοί πράκτορες).

Από 35 έως 300 ευρώ ενδέχεται να χάσουν περίπου 1 εκατ. συνταξιούχοι που λαμβάνουν οικογενειακά επιδόματα. Περίπου οι 650.000 από αυτούς χάνουν ταυτόχρονα και από την προσωπική διαφορά, ενώ περί τις 250.000 χάνουν μόνο τα επιδόματα.

Η χαρτογράφηση του Δημοσίου

Είναι γιατρός, νοσηλευτής, εκπαιδευτικός, ένστολος ή κληρικός, περίπου 45 ετών και κάτοχος πτυχίου. Πρόκειται για τα επικρατέστερα «χαρακτηριστικά» των δημοσίων υπαλλήλων εν έτει 2016, όπως αυτά καταγράφονται σε μελέτη που πραγματοποίησαν τα αρμόδια τμήματα του υπουργείου Διοικητικής Ανασυγκρότησης.

Τα συμπεράσματα της μελέτης προκύπτουν από την ποιοτική και ποσοτική ανάλυση των στοιχείων που αναρτήθηκαν στο επίσημο Μητρώο του Δημοσίου αναφορικά με τις προσλήψεις, τις αποχωρήσεις, αλλά και τους υπηρετούντες στην κεντρική διοίκηση και παρουσιάζονται κατ’ αποκλειστικότητα από την «Κ».

Σύμφωνα με τα στοιχεία της μελέτης, από τους 565.671 υπαλλήλους που απαρτίζουν το τακτικό προσωπικό του Δημοσίου (31/12/2016) το 70% είναι στρατιωτικοί, αστυνομικοί, εκπαιδευτικοί, ιατροί και νοσηλευτές.

Επίσης το 30% επί του συνόλου του προσωπικού απασχολούνται σε φορείς του υπουργείου Παιδείας. Οι διοικητικοί υπάλληλοι είναι 195.575, ενώ 352.969 είναι γιατροί, νοσηλευτές, εκπαιδευτικοί, ένστολοι και κληρικοί.

Σε ειδικότερη ανάλυση, 78.506 είναι στρατιωτικοί και 67.784 απασχολούνται στα σώματα ασφαλείας, όπως για παράδειγμα αστυνομικοί, λιμενικοί, πυροσβέστες. Αντίστοιχη μελέτη είχε εκπονήσει το υπουργείο Διοικητικής Μεταρρύθμισης για την περίοδο 2012-2015. Το πολιτικό προσωπικό, δηλαδή διοικητικοί υπάλληλοι ήταν 194.430 άτομα. Ομοίως, όπως και για το παρόν έτος, η πλειονότητα των δημοσίων υπαλλήλων (61%) απασχολούντο σε τομείς των υπουργείων Παιδείας, Υγείας, ήταν ένστολοι και κληρικοί.

Ως προς τα ηλικιακά χαρακτηριστικά, για το 2016 ο μέσος όρος ηλικίας των δημοσίων υπαλλήλων διαμορφώνεται στα 45,3 έτη έναντι 43,1 ετών που ήταν τα τελευταία τέσσερα χρόνια. Η αύξηση, δεδομένου του χρονικού διαστήματος που χρησιμοποιείται συγκριτικά, είναι μεγάλη και καταδεικνύει ότι το προσωπικό «γερνάει», γεγονός που, όπως υποστηρίζουν στελέχη της διοίκησης, αποδίδεται στον μειωμένο αριθμό προσλήψεων που έγιναν λόγω μνημονίου. Στη μελέτη για την περίοδο 2012-2015 οι ηλικίες των δημοσίων υπαλλήλων κυμαίνονταν μεταξύ 40 και 55 ετών.

Εκπαιδευτικό επίπεδο

Οπως προκύπτει από τη μελέτη του υπουργείου για το 2016, η πλειονότητα των δημοσίων υπαλλήλων είναι υψηλού εκπαιδευτικού επιπέδου, καθώς από τους 565.671 υπαλλήλους, οι 225.086 (39,79%) είναι πανεπιστημιακής εκπαίδευσης, κατέχουν δηλαδή τουλάχιστον ένα πτυχίο. Επίσης 145.048 (25,64%) είναι ειδικών θέσεων, όπως για παράδειγμα αξιωματικοί, και συνεπώς έχουν αποφοιτήσει από ειδικές σχολές (π.χ. Σχολή Ευελπίδων). Για τα έτη 2012-2015 το 39,86% των απασχολουμένων ήταν επίσης απόφοιτοι πανεπιστημίου, ενώ υψηλό ήταν και τότε το ποσοστό των υπαλλήλων ειδικών θέσεων που ανερχόταν στο 24,27% των υπαλλήλων. Ως προς τον αριθμό των δημοσίων υπαλλήλων η μείωσή του τα τελευταία χρόνια είναι συστηματική. Στις 31.12.2016 το σύνολο του τακτικού προσωπικού ήταν 565.671 υπάλληλοι έναντι 566.913 υπαλλήλων στις 31.12.2015.

Στην αντίστοιχη μελέτη για την περίοδο 2012-2015, το 2015 ο αριθμός του τακτικού προσωπικού ήταν μειωμένος κατά 18,1% σε σχέση με το 2009, οπότε υπηρετούσαν 692.907 υπάλληλοι. Για τη συγκεκριμένη εξαετία η μεγαλύτερη μείωση σε προσωπικό, κυρίως λόγω συνταξιοδότησης, είχε καταγραφεί στη γενική γραμματεία Μέσων Ενημέρωσης και Επικοινωνίας (19%), σε κυβερνητικούς και πολιτειακούς φορείς (19%), στο υπουργείο Οικονομίας (19%) αλλά και στο υπουργείο Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων (18%). Το 40,2 % των αποχωρήσεων το 2015 ήταν πανεπιστημιακής εκπαίδευσης και η πλειονότητά τους (4.652 ή 29%) ήταν ηλικίας μεταξύ 55 και 60 ετών. Από τις 15.925 αποχωρήσεις, οι 12.977 ήταν λόγω συνταξιοδότησης, ενώ οι περισσότερες «απώλειες» καταγράφηκαν στο υπουργείο Παιδείας (29%) και στους ΟΤΑ (18,7%).