Με το άρθρο 62 του ν.3842/2010 από 1-7-2010, εντασσονται στο κανονικό καθεστώς του Φ.Π.Α τα παρακάτω επαγγέλματα:
Oi Δικηγόροι,Συμβολαιογράφοι, άμισθοι Υποθηκοφυλακες, διακστικοί επιμελητές στο συντελεστή Φ.Π.Α. 23%. Ειδικότερα για τους δικηγόρους στο ΦΠΑ υπάγεται όλο το σύνολο της αμοιβής.Όταν εκδιδεται γραμμάτιο είσπραξης απο το Δικηγορικό Σύλλογο, εισπράτεται και ο αναλογούν ΦΠΑ σε όλη την αμοιβή (Αποδίδεται στους διακιούχους όπως ορίζει ο Σύλλογος).
Δικηγόροι με πάγια αντιμισθία θεωρούνται ως μισθωτοί και δεν υπαγονται στο ΦΠΑ για τις εν λόγω αμοιβές.
Όταν δικηγόρος είχε παράσχει υπηρεσίες προς το Δημόσιο πριν την 30/6/2010 και είχε εκδοθεί εντολή πληρωμής ή εκκαθάριση εγκρίσεως δαπάνης πριν την 1/7/2010, εχει γινει δεκτό από το Υπουργ Οικονομικών να μην αναζητελιται ΦΠΑ για τις υπηρεσίες που η εντολή πληρωμής εκκαθάρισης είχε εκδοθεί μέχρι 30/6/2010.
1. Όρια ΒιβλίωνΔεύτερη μέχρι 1.500.000,00 €
Τρίτη άνω των 1.500.000,00 €
2.
Έξοδα μέχρι 150,00 ευρώ ανά παραστατικό και ο ΦΠΑ που αντιστοιχεί σε αυτό μπορεί να καταχωρηθεί κάθε μέρα συγκεντρωτικά με ένα ποσό, με αναγραφή του πλήθους των παραστατικών σε βιβλία Β & Γ κατηγορίας. Έναρξη από 23/04/2010.
3.
Α.Π.Υ εκδίδεται όπως ορίζεται από τον Κ.Β.Σ. και για το
τιμολόγιο εκτός των ασκούντων ελευθέριο επάγγελμα προς το Δημόσιο & Ν.Π.Δ.Δ, όπου η απόδειξη εκδίδεται με την είσπραξη. Για
αποδείξεις που δεν έχουν εισπραχθεί μέχρι 31/12/2010 θα εκδοθούν με την είσπραξη τους. Έναρξη από 01/01/2011.
4. Ειδικά για την απόδειξη συναλλαγής από τον λήπτη φορολογικού στοιχείου αξία άνω των 3.000,00€ η εξόφληση (ολική ή μερική) πρέπει να γίνεται μέσω τραπεζικού λογαριασμού ή επιταγής.
Σε περίπτωση εκχώρησης επιταγών τρίτων εκδίδεται άμεσα λογιστική
απόδειξη εκχώρησης με τα στοιχειά των εκχωρουμένων επιταγών.
Έναρξη από 01/06/2010.
Κυρώσεις - Ποινές1.Πρόστιμα Κ.Β.Σ.
Αυξάνεται το ύψος των προστίμων.
Για βιβλία Β’ κατηγορία - 600,00 € (από 586,00 € )
Για βιβλία Γ’ κατηγορία - 900,00 € (από 880,00 € )
2.Για παράλειψη έκδοσης στοιχείου και για μη καταχώρηση η ανακριβή καταχώρηση στα πρόσθετα βιβλία το ύψος είναι :
Για τα βιβλία Β’ κατηγορίας - 800,00 €
Για τα βιβλία Γ’ κατηγορίας - 1.200,00 €
Τρόπος έκδοσης Αποδ. Παροχής Υπηρεσιών ΔικηγόρουΑ. Αμοιβή από σύνταξη συμβολαίου σε ιδιώτη .
Δεδομένα
Ελάχιστη αμοιβή 233,22 €
ΦΠΑ αμοιβής 23% 53,64 €
Κρατήσεις Δ.Σ. 116,61 €
50% απόδοση από συμβόλαιο 116,61 €
Προτεινόμενο υπόδειγμα ΑπόδειξηςΑιτιολογία Αξίες ΦΠΑ
Ελάχιστη ακαθάριστη αμοιβή 233,22 € 53,64 €
Πλέον αμοιβή πέραν της ελάχιστης
συν εξώδικη 0,00 € 0,00 €
ΣΥΝΟΛΟ 233,22 € 53,64 €
Μείον παρακράτηση Δ.Σ. 116,61 €
ΑΞΙΑ ΑΜΟΙΒΗΣ 116,61 €
Παρακράτηση φόρου 20% ποσό 0,00
ΣΥΝΟΛΟ Α.Π.Υ 2 86,86€
Σ’ αυτή τη περίπτωση ο Δ. Σ. πρέπει να αποδώσει στον δικαιούχο
116,61 € ως αμοιβή και 53,64 € ΦΠΑ.
Β. Αμοιβή από σύνταξη συμβολαίου σε επιτηδευματία .Δεδομένα
Ελάχιστη αμοιβή 1.000,00 €
ΦΠΑ αμοιβής 23% 230,00 €
Κρατήσεις Δ.Σ. 500,00 €
50% απόδοση από συμβόλαιο 500,00 €
Προτεινόμενο υπόδειγμα ΑπόδειξηςΑιτιολογία Αξίες ΦΠΑ
Ελάχιστη ακαθάριστη αμοιβή 1.000,00 € 230,00 €
Πλέον αμοιβή πέραν της ελάχιστης
συν εξώδικη 0,00 € 0,00 €
ΣΥΝΟΛΟ 1.000,00 230,00 €
Μείον παρακράτηση Δ.Σ. 500,00 €
ΑΞΙΑ ΑΜΟΙΒΗΣ 500,00 €
ΣΥΝΟΛΟ Α.Π.Υ 1.230,00€
Παρακράτηση φόρου 20% ποσό 200,00 €
Σ’ αυτή τη περίπτωση ο Δ. Σ. πρέπει να αποδώσει στον δικαιούχο
300,00 € ως αμοιβή και 230,00 € ΦΠΑ.
Επιπλέον ο πελάτης επιτηδευματίας θα παρακρατήσει 200,00 € φόρο εισοδήματος για να τον αποδώσει στην ΔΟΥ και στο τέλος του έτους θα δώσει στον δικηγόρο την σχετική βεβαίωση παρακράτησης φόρου .
Γ. Αμοιβή από πράξεις εκτός συμβολαίων σε ιδιώτη .Δεδομένα
Πράξη : έκδοση διαταγής πληρωμής ως γραμ. είσπραξης ΔΣ
Ελάχιστη αμοιβή 268,00 €
ΦΠΑ αμοιβής 23% 61,64 €
Ανάλυση Κρατήσεων
2% υπέρ ΔΣ 5,36 €
3% υπέρ ΚΕΑΔ 8,04 €
5% υπέρ Τ.ΠΡ. 13,40 €
Ακαθάριστο ποσό αμοιβής 241,20 €
15% παρακράτηση φόρου 36,18 €
Ένσημα 14,00 €
2% υπέρ ΔΣ 5,36 €
Προτεινόμενο υπόδειγμα ΑπόδειξηςΑιτιολογία Αξίες ΦΠΑ
Ελάχιστη ακαθάριστη αμοιβή 268,00 € 61,64 €
Πλέον αμοιβή πέραν της ελάχιστης
συν εξώδικη 0,00 € 0,00 €
ΣΥΝΟΛΟ 268,00 € 61,64 €
Μείον παρακράτηση Δ.Σ. 26,80 €
ΑΞΙΑ ΑΜΟΙΒΗΣ 241,20 €
ΣΥΝΟΛΟ Α.Π.Υ 329,64€
Παρακράτηση φόρου 20% ποσό 0,00 €
Σ’ αυτή τη περίπτωση ο Δ. Σ. πρέπει να αποδώσει στον δικαιούχο
241,20 € ως αμοιβή μείον το φόρο , τα ένσημα και το 2% υπέρ ΔΣ , ήτοι ποσό 185,66 € και 53,64 € ΦΠΑ.
Δ. Αμοιβή από πράξεις εκτός συμβολαίων σε επιτηδευματία .Δεδομένα
Πράξη : έκδοση διαταγής πληρωμής ως γραμ. είσπραξης ΔΣ
Ελάχιστη αμοιβή 2.680,00 €
ΦΠΑ αμοιβής 23% 616,40 €
Ανάλυση Κρατήσεων
2% υπέρ ΔΣ 53,60 €
3% υπέρ ΚΕΑΔ 80,40 €
5% υπέρ Τ.ΠΡ. 134,00 €
Ακαθάριστο ποσό αμοιβής 2.412,00 €
15% παρακράτηση φόρου 402,00 €
Ένσημα 140,00 €
2% υπέρ ΔΣ 53,60 €
Προτεινόμενο υπόδειγμα ΑπόδειξηςΑιτιολογία Αξίες ΦΠΑ
Ελάχιστη ακαθάριστη αμοιβή 2.680,00 € 616,40 €
Πλέον αμοιβή πέραν της ελαχίστης
συν εξώδικη 500,00 € 115,00 €
ΣΥΝΟΛΟ 3.180,00 € 731,40 €
Μείον παρακράτηση Δ.Σ. 268,00 €
ΑΞΙΑ ΑΜΟΙΒΗΣ 2.912,00 €
ΣΥΝΟΛΟ Α.Π.Υ 3.911,40 €
Παρακράτηση φόρου 20% ποσό 100,00 €
Σ’ αυτή τη περίπτωση ο Δ. Σ. πρέπει να αποδώσει στον δικαιούχο
(2.412,00 € ως αμοιβή μείον το φόρο , και το 2% υπέρ ΔΣ) ποσό 1.956,60 και 616,40 € ΦΠΑ.
Επιπλέον ο πελάτης επιτηδευματίας θα παρακρατήσει 100,00 € φόρο εισοδήματος για να τον αποδώσει στην ΔΟΥ και στο τέλος του έτους θα δώσει στον δικηγόρο την σχετική βεβαίωση παρακράτησης φόρου .
Παρατηρήσεις :
•Ακαθάριστο εισόδημα είναι πάντοτε η αξία αμοιβής .
•Στις Συγκεντρωτικές καταστάσεις ΚΕΠΥΟ συμμετέχει
η αξία αμοιβής .
•Το ΦΠΑ υπολογίζεται στο συνολικό ποσό της αμοιβής .
•Μαζί με την ΑΠΥ πρέπει να δίνεται στους πελάτες και αντίγραφο του γραμματίου είσπραξης του Δικηγορικού
συλλόγου.
ΛΟΓΙΣΤΙΚΟΣ ΟΔΗΓΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΟΥ 1. Υπόχρεοι σε τήρηση βιβλίων και στοιχείων
Όλοι όσοι αποκτούν εισόδημα από ελευθέριο επάγγελμα, σύμφωνα με το άρθρο 2 παρ. 1 του ΚΒΣ, είναι υπόχρεοι να τηρούν, εκδίδουν, παρέχουν, ζητούν, λαμβάνουν, υποβάλλουν και διαφυλάσσουν τα βιβλία, τα στοιχεία, τις καταστάσεις και κάθε άλλο μέσο σχετικό με την τήρηση βιβλίων και την έκδοση στοιχείων. Οι δικηγόροι, βάσει της παρ. 1 του άρθρου 48 του Ν 2238/1994, θεωρούνται ελεύθεροι επαγγελματίες και κατ’ επέκταση συμπεριλαμβάνονται στην ευρύτερη κατηγορία του επιτηδευματία.
2. Ασκούμενοι Δικηγόροι
Σύμφωνα με το ΝΔ 3026/1954, ο δικηγόρος μέχρι να ολοκληρώσει την περίοδο πρακτικής άσκησης και να επιτύχει στις σχετικές εξετάσεις στερείται της δυνατότητας εγγραφής στο μητρώο κάποιου δικηγορικού συλλόγου. Κατά τη διάρκεια λοιπόν της πρακτικής του άσκησης έχει την ιδιότητα του ασκούμενου. Κατά συνέπεια δεν είναι επιτηδευματίας και εκ των πραγμάτων απαλλάσσεται από τις σχετικές, με την προηγούμενη παράγραφο, υποχρεώσεις. Επομένως, για τις υπηρεσίες που παρέχει θα πρέπει να λαμβάνει απόδειξη δαπανών από τον δικηγόρο ή το δικηγορικό γραφείο στο οποίο απασχολείται. Ως ασκούμενος μπορεί να απαλλάσσεται από την τήρηση βιβλίων και στοιχείων, αλλά το εισόδημα που αποκτά δεν απαλλάσσεται της φορολογίας εισοδήματος. Το ποσό που λαμβάνει από την πρακτική άσκηση φορολογείται ως εισόδημα ελεύθερων επαγγελμάτων, όπως αναφέρεται στην παρ. 3 του άρθρου 48 του Ν 2234/1994 που το κατατάσσει σε κάθε εισόδημα που δε μπορεί να υπαχθεί σε κάποια από τις περιπτώσεις Α΄ έως Ζ΄ της παρ. 2 του άρθρου 4 του ίδιου νόμου. Άρα στην αμοιβή που του καταβάλλεται, παρακρατείται 20% ως φόρος εισοδήματος.
3. Δικηγόρος - Ελεύθερος επαγγελματίας
Ο δικηγόρος που ασκεί ελευθέριο επάγγελμα είναι υποχρεωμένος να τηρεί φορολογικό βιβλίο στο οποίο θα καταγράφει τα έσοδα και τα έξοδα που αφορούν τη δραστηριότητά του και μόνο αυτήν. Η καταγραφή των εσόδων γίνεται κυρίως από τα εκδιδόμενα στοιχεία του δικηγόρου προς τους πελάτες του. Το άρθρο 13 του ΚΒΣ ορίζει ρητά πως οι ασκούντες ελευθέριο επάγγελμα, είναι υποχρεωμένοι στην έκδοση αποδείξεων παροχής υπηρεσιών και όχι τιμολογίων, ακόμα και αν ο λήπτης της υπηρεσίας είναι επιτηδευματίας.
Α. Ελάχιστη αμοιβή - Παρακρατήσεις
Με κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομικών και Δικαιοσύνης, που δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, ύστερα από γνώμη της Ολομέλειας των προέδρων των δικηγορικών συλλόγων της Ελλάδας, καθορίζεται το μήνα Δεκέμβριο κάθε δεύτερου έτους, ελάχιστη αμοιβή, ενιαία για όλους τους δικηγορικούς συλλόγους της χώρας όσον αφορά τις παραστάσεις των δικηγόρων ενώπιον των δικαστηρίων, για τη σύμπραξή τους σε εξώδικες ενέργειες και συμβάσεις, καθώς και για κάθε άλλη νομική υπηρεσία που παρέχουν αυτοί στον εντολέα τους. Για τις από 1.1.2008 ελάχιστες αμοιβές έχει εκδοθεί σχετική απόφαση (Πολ. 1146/2007). Η ελάχιστη αμοιβή, που προβλέπεται από την απόφαση αυτή, προεισπράττεται από τον οικείο δικηγορικό σύλλογο με την έκδοση τετραπλότυπου γραμματίου. Κατά την παρ. 1 του άρθρου 8 του Ν 1882/1990, οι δικηγορικοί σύλλογοι, για κάθε είσπραξη αμοιβής δικηγόρου, για παράσταση στα δικαστήρια, υποχρεούνται να εκδίδουν θεωρημένη από τη Δημόσια Οικονομική Υπηρεσία τετραπλότυπη απόδειξη είσπραξης. Στην απόδειξη εκτός από τα άλλα στοιχεία αναγράφεται το ονοματεπώνυμο, ο αριθμός φορολογικού μητρώου του δικαιούχου δικηγόρου και η ΔΟΥ, όπου φορολογείται κάθε δικηγόρος. Το πρώτο αντίτυπο παραδίδεται στον καταβάλλοντα την αμοιβή, το δεύτερο και τρίτο επισυνάπτεται στο σχετικό δικόγραφο και το τέταρτο παραμένει στο στέλεχος. Κατά τις διατάξεις του ΝΔ 3026/1954 του Κώδικα περί Δικηγόρων κάθε δικηγορικός σύλλογος έχει το δικαίωμα να παρακρατεί ένα ποσοστό από τις δικηγορικές αμοιβές που προεισπράττει, με βάση τα γραμμάτια προείσπραξης που εκδίδει και να αποδίδει στο δικαιούχο δικηγόρο το υπολειπόμενο μετά την παρακράτηση αυτή ποσό. Το πιο πάνω ποσοστό προορίζεται και διαμοιράζεται για την κάλυψη των δαπανών προείσπραξης του οικείου δικηγορικού συλλόγου, στο Ταμείο Νομικών, στα Ταμεία Πρόνοιας Δικηγόρων με τη μορφή που σήμερα λειτουργούν ή στο Ταμείο Συνεργασίας ή για κάποιο διανεμητικό λογαριασμό, σύμφωνα με όσα ορίζονται από τις διατάξεις αυτού του νόμου, σε συνδυασμό με την οικεία απόφαση του Υπουργού Δικαιοσύνης, σε όσες περιπτώσεις απαιτείται.
1. Παρακράτηση φόρου εισοδήματος από Δικηγορικό Σύλλογο
Επιπρόσθετα, οι δικηγορικοί σύλλογοι είναι υποχρεωμένοι να παρακρατούν φόρο εισοδήματος , ως ανωτέρω, στο ακαθάριστο ποσό των αμοιβών που αναγράφονται στο τετραπλότυπο γραμμάτιο, μετά από την αφαίρεση των κρατήσεων που αναφέρθηκαν παραπάνω. Κατά την παρ. 3 του άρθρου 7 του Ν 2753/1999 εξαιρούντο από αυτήν την υποχρέωση παρακράτησης φόρου: α) Οι αμοιβές για παραστάσεις, καθώς και για κάθε άλλη νομική υπηρεσία που παρέχουν δικηγόροι οι οποίοι συνδέονται με τον εντολέα τους με σύμβαση έμμισθης εντολής και αμείβονται με πάγια αντιμισθία και β) οι αμοιβές στις περιπτώσεις των εργατικών και αυτοκινητικών υποθέσεων, όπου ο δικηγόρος αμείβεται με εργολαβικό συμβόλαιο, εφόσον υποβάλλει αντίγραφο του συμβολαίου αυτού στην αρμόδια Δημόσια Οικονομική Υπηρεσία. Το Δημόσιο, τα Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου, οι δημόσιες επιχειρήσεις και οργανισμοί κοινής ωφέλειας, οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης και τα Νομικά Πρόσωπα Ιδιωτικού Δικαίου υποχρεούνται να παρακρατούν φόρο εισοδήματος με συντελεστή δεκαπέντε τοις εκατό (15%) επί της αμοιβής του δικηγόρου.
2. Παρακράτηση πέραν της ελάχιστης αμοιβής
Στην Πολ. 1035/9.2.2001 διευκρινίζεται ότι εάν ο εντολέας του δικηγόρου είναι υπόχρεος κατά το νόμο να προβαίνει σε παρακράτηση φόρου και καταβάλλει στο δικηγόρο αμοιβή μεγαλύτερη από την ελάχιστη αμοιβή που αναγράφεται στο οικείο γραμμάτιο προείσπραξης, τότε στο επιπλέον ποσό θα παρακρατεί φόρο με συντελεστή 23%, κατ’ εφαρμογή των διατάξεων του άρθρου 58 του Ν 2238/1994 και 3842/2010 Εξαιρείτο της υποχρέωσης παρακράτησης του 20% η αλλοδαπή εταιρεία που δεν έχει μόνιμη εγκατάσταση στην Ελλάδα (κατά το άρθρο 100 του Ν 2238/1994) για την παροχή υπηρεσιών δικηγόρου στην Ελλάδα.
3. Παρακράτηση 15% στο μέρισμα
Επί του ιδίου άρθρου στην παρ. 4 αναφέρεται πως παρακρατείται φόρος εισοδήματος με συντελεστή δεκαπέντε τοις εκατό (15%) επί οποιουδήποτε ποσού που εισπράττει ως μέρισμα ο δικηγόρος από το δικηγορικό σύλλογο ή από ταμείο συνεργασίας ή διανεμητικό λογαριασμό οποιασδήποτε νομικής μορφής. Θα πρέπει να τονισθεί πως το ποσό του μερίσματος που διανέμεται σε δικηγόρους, μέλη Δικηγορικών Συλλόγων δεν αποτελεί «αμοιβή του δικηγόρου» από «πελάτη» του. Συνεπώς, για την είσπραξη του διανεμόμενου από τον οικείο Δικηγορικό Σύλλογο στα μέλη του μερίσματος από τον πιο πάνω λογαριασμό, ο εισπράττων το μέρισμα δικηγόρος δεν υποχρεούται να εκδώσει την
προβλεπόμενη από τις διατάξεις του άρθρου 13 του ΚΒΣ θεωρημένη διπλότυπη απόδειξη παροχής υπηρεσιών (ΣτΕ 4086/1997).
Β. Ακαθάριστη αμοιβή, έκδοση στοιχείου και ενημέρωση βιβλίου
Επί του ιδίου κειμένου (Πολ. 1035/9.2.2001) γίνεται σαφές ότι ακαθάριστη αμοιβή του δικηγόρου αποτελεί το ποσό που αναγράφεται στο τετραπλότυπο γραμμάτιο είσπραξης, μετά δηλαδή τις παρακρατήσεις του δικηγορικού συλλόγου
Στο φορολογικό βιβλίο, επομένως, ως έσοδο καταγράφεται η συγκεκριμένη αμοιβή. Επίσης, η συγκεκριμένη αμοιβή θα καταχωρείται στις συγκεντρωτικές καταστάσεις πελατών-προμηθευτών του άρθρου 20 του ΚΒΣ.
Δεν πρέπει να παραλειφθεί πως, σύμφωνα με την παρ. 1 του άρθρου 22 του Ν 2859/2000 απαλλάσσεται από το Φόρο Προστιθέμενης Αξίας η παροχή υπηρεσιών από δικηγόρους. Κατά συνέπεια δεν αναγράφεται ο αντίστοιχος ΦΠΑ στις αποδείξεις παροχής υπηρεσιών που εκδίδουν οι δικηγόροι ούτε και στην καταχώριση στο φορολογικό βιβλίο. Το ίδιο συμβαίνει με τα στοιχεία εξόδων που λαμβάνουν οι δικηγόροι, τα οποία μπορεί να περιλαμβάνουν ΦΠΑ αλλά οι δικηγόροι δεν τον εκπίπτουν. Τα έξοδα που καταχωρούνται και τελικώς εκπίπτουν από τα έσοδα, περιλαμβάνουν και τον παραπάνω φόρο.
Αναφέρθηκε παραπάνω πως οι δικηγόροι είναι υποχρεωμένοι, σύμφωνα με το άρθρο 13 του ΚΒΣ να εκδίδουν ΑΠΥ κι όχι τιμολόγιο. Στο ίδιο άρθρο, επισημαίνεται ότι οι ασκούντες ελευθέριο επάγγελμα θα πρέπει, στις εκδιδόμενες αποδείξεις παροχής υπηρεσιών να αναγράφουν το ονοματεπώνυμο και τη διεύθυνση του πελάτη, το ποσό της αμοιβής αριθμητικώς, καθώς και ολογράφως όταν αυτή εκδίδεται χειρόγραφη. Στην περίπτωση που η υπηρεσία του δικηγόρου αφορά σε επιτηδευματία θα πρέπει στην ΑΠΥ να αναγράφουν το επάγγελμα και τον αριθμό φορολογικού μητρώου του.
1. Πότε όμως είναι υποχρεωμένος ο δικηγόρος να εκδίδει απόδειξη παροχής υπηρεσιών;
Στην παρ. 3 του άρθρου 13 του ΚΒΣ αναφέρεται ότι απόδειξη παροχής υπηρεσιών των ασκούντων το ελευθέριο επάγγελμα εκδίδεται με κάθε επαγγελματική τους είσπραξη. Το παραπάνω έχει ισχύ και στην περίπτωση προκαταβολής αμοιβής. Επιπλέον, υπάρχει η δυνατότητα έκδοσης ΑΠΥ επί πιστώσει, από τη στιγμή που δεν αναφέρεται κάτι αντίθετο από τις διατάξεις του ΚΒΣ. Επί του συγκεκριμένου θέματος όμως, στην παρ. 6 του άρθρου 48 του Ν 2238/1994 αναφέρεται πως ο χρόνος στον οποίο θα φορολογηθεί ο δικηγόρος είναι ο χρόνος έκδοσης της ΑΠΥ και όχι ο χρόνος της μεταχρονολογημένης είσπραξης της αμοιβής.
2. Έξοδα για λογαριασμό τρίτων
Παρόλο που δεν υπάρχει συγκεκριμένη αναφορά στις διατάξεις του ΚΒΣ έχει γίνει δεκτό πως όταν πραγματοποιούνται δαπάνες κατ’ εντολή και για λογαριασμό του πελάτη, η έκδοση των δικαιολογητικών στοιχείων πρέπει να γίνεται στο όνομα του πελάτη και να παραδίδονται στον ίδιο. Εάν για τις συγκεκριμένες δαπάνες εκδόθηκαν στοιχεία στο όνομα του δικηγόρου, τότε καταχωρίζονται στα έξοδά του και αυξάνεται ισόποσα η αμοιβή του (έγγραφο 105435/741/0015/28.7.2003).
Σε περίπτωση φορολογικού ελέγχου, ο δικηγόρος θα πρέπει να είναι σε θέση να αποδείξει το είδος και τη διενέργεια των δαπανών αυτών.
Παρόλα αυτά, τα ποσά που καταβάλλονται σε δικηγόρους για μετακινήσεις εκτός έδρας και για οδοιπορικά έξοδα, αποτελούν ακαθάριστο εισόδημα και συνεπώς πρέπει να εισπράττονται με θεωρημένη ΑΠΥ (Πολ. 141/3.10.1983). Το ίδιο συμβαίνει και με έξοδα που αφορούν συμβολαιογράφους, μεταφραστές, εκκαθαριστές κ.λπ. (π.χ. φωτοτυπίες, Fax).
3. Επιστροφή μέρους της αμοιβής
Σε περίπτωση που ο δικηγόρος διατίθεται να επιστρέψει μέρος της ελάχιστης αμοιβής του ως έκπτωση στον πελάτη του, το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους, με την υπ΄ αριθμ. 672/2001 Γνωμοδότηση, διατύπωσε την άποψη ότι δεν αποτελεί εκπεστέα δαπάνη υπαγόμενη στις διατάξεις της παρ. 2 του άρθρου 49 και της παρ. 1 του άρθρου 31 του Ν 2238/1994, ούτε παρεχόμενη έκπτωση, αλλά δωρεά φορολογούμενη με τις διατάξεις περί φορολογίας δωρεών του Ν 2961/2001, ενώ σε κάθε περίπτωση πρέπει να ερευνάται το είδος της σύμβασης στο οποίο εντάσσεται η επιστροφή αυτή (δωρεά, δάνειο, εκπλήρωση χρέους κτλ).
4. Φορολογικό βιβλίο
Οι δικηγόροι-ελεύθεροι επαγγελματίες είναι υποχρεωμένοι βάσει του άρθρου 4 του ΚΒΣ να τηρούν φορολογικό βιβλίο τέτοιο ανάλογα με το ύψος των ετήσιων ακαθάριστων εσόδων τους, όχι όμως κατώτερο της Β’ κατηγορίας. Με τις ισχύουσες διατάξεις (2009) το ύψος των ετήσιων ακαθάριστων εσόδων πάνω από το οποίο υπάρχει υποχρέωση τήρησης βιβλίου Γ’ κατηγορίας είναι τα 1.500.000 €. Κατά συνέπεια οι δικηγόροι που ξεκινούν τη δραστηριότητά τους καταχωρίζουν τα σχετικά παραστατικά σε βιβλίο Β’ κατηγορίας (εσόδων-εξόδων). Από την επόμενη χρήση, ανάλογα με το ύψος των εσόδων τους, καθορίζεται και η κατηγορία τήρησης βιβλίων.
4. Πάγια αντιμισθία
Κατά την παρ. 4 του άρθρου 63 του ΝΔ 3026/1954 «Περί Κώδικος των Δικηγόρων», «είναι ασυμβίβαστος προς το Δικηγορικόν λειτούργημα πάσα έμμισθος υπηρεσία παρά φυσικώ ή νομικώ προσώπω. Κατ’ εξαίρεσιν επιτρέπεται εις τον Δικηγόρον η επί παγία ετησία ή μηνιαία αμοιβή παροχή καθαρώς νομικών εργασιών είτε ως Δικαστικού ή Νομικού Συμβούλου, είτε ως Δικηγόρου, και η διδασκαλία μαθημάτων νομικών ή πολιτικών επιστημών». Η κατά τα παραπάνω επιτρεπόμενη, εξαιρετικά, παροχή νομικών υπηρεσιών με πάγια ετήσια ή μηνιαία αντιμισθία, δεν μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο σύμβασης εξαρτημένης εργασίας ούτε επιφέρει απώλεια της δικηγορικής ιδιότητας (Εγκύκλιος με αρ. 79/13.10.2003). Όσον αφορά όμως το εισόδημα του δικηγόρου που προέρχεται από πάγια αντιμισθία, στην παρ. 10 του άρθρου 19 του Ν 2214/1994 ρητά αναφέρεται ότι «εισόδημα από μισθωτές υπηρεσίες θεωρείται και το εισόδημα που αποκτούν οι δικηγόροι ως πάγια αντιμισθία για την παροχή νομικών υπηρεσιών». Άρα στην περίπτωση αυτή δεν είναι υποχρεωμένοι οι δικηγόροι να εκδίδουν ΑΠΥ. Επίσης ο δικηγορικός σύλλογος στους αμειβόμενους με πάγια αντιμισθία δικηγόρους, δεν είναι υποχρεωμένος να παρακρατήσει φόρο 15% κατά την προείσπραξη της ελάχιστης αμοιβής. Βέβαια, θα πρέπει να αναγράφεται στο γραμμάτιο είσπραξης η ένδειξη «πάγια αντιμισθία» καθώς και ο εντολέας του δικηγόρου. Εάν ο δικηγόρος είναι μέλος ΔΣ σε ανώνυμη εταιρεία όπου συγχρόνως παρέχει νομικές συμβουλές με πάγια αντιμισθία, έγινε δεκτό με την Πολ. 1214/18.7.1996 ότι η αμοιβή του δε θα θεωρηθεί ως εισόδημα που καταβάλλεται από ανώνυμη εταιρεία στα μέλη του διοικητικού συμβουλίου της, για τις υπηρεσίες που παρέχουν βάσει ειδικής σύμβασης μίσθωσης εργασίας ή εντολής, εφόσον για τις υπηρεσίες αυτές τα μέλη του διοικητικού συμβουλίου είναι ασφαλισμένα σε οποιοδήποτε, εκτός του ΙΚΑ, ασφαλιστικό οργανισμό ή ταμείο, όπως αναφέρεται στην παρ. στ΄ του άρθρου 28 του Ν 2238/1994 αλλά σύμφωνα με τα όσα αναγράφονται στην παρ. 10 του άρθρου 19 του Ν 2214/1994 που αναφέρθηκε παραπάνω.
Αποζημίωση δικηγόρου με πάγια αντιμισθία
Στο άρθρο 94 του Ν 3026/1994 αναφέρεται ότι ο δικηγόρος που παρέχει τις υπηρεσίες του με πάγια αντιμισθία και λυθεί η σύμβαση μεταξύ αυτού και του εντολέα του εξαιτίας: α) καταγγελίας εκ μέρους του εντολέα του, β) πτώχευσης ή διάλυσης της εντόλιδας εταιρείας και γ) πτώχευσης του εντολέα, δικαιούται να λάβει από τον εντολέα του αποζημίωση που υπολογίζεται ως εξής:
| ΧΡΟΝΟΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ | ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΗ (περιοδικές αμοιβές) |
| 0 μήνες - 6 μήνες | — |
| 6 μήνες συμπλ. - 2 έτη | 1 μήνα |
| 2 έτη συμπλ. - 3 έτη | 3 μηνών |
| 3 έτη συμπλ. - 5 έτη | 6 μηνών |
| 5 έτη συμπλ. - 8 έτη | 10 μηνών |
| 8 έτη συμπλ. - 9 έτη | 12 μηνών |
| 9 έτη συμπλ. - 10 έτη | 13,5 μηνών |
| 10 έτη συμπλ. - 11 έτη | 15 μηνών |
| 11 έτη συμπλ. - 12 έτη | 17,5 μηνών |
| 12 έτη συμπλ. - 13 έτη | 19 μηνών |
| 13 έτη συμπλ. - 14 έτη | 20,5 μηνών |
| 14 έτη συμπλ. - 15 έτη | 22 μηνών |
| 15 έτη συμπλ. - 16 έτη | 23,5 μηνών |
| 16 έτη συμπλ. - 17 έτη | 25 μηνών |
| 17 έτη συμπλ. - 18 έτη | 26,5 μηνών |
| 18 έτη συμπλ. - 19 έτη | 28 μηνών |
| 19 έτη συμπλ. - 20 έτη | 29,5 μηνών |
| 20 έτη συμπλ. και στο εξής | 30 μηνών |
Σε περίπτωση οικειοθελούς αποχώρησης, η κατά τα παραπάνω αποζημίωση καταβάλλεται στο ήμισυ σε δικηγόρους, δικαστικούς και νομικούς συμβούλους εφ΄όσον έχουν συμπληρωθεί στον ίδιο εντολέα τουλάχιστον δεκαπέντε έτη, στα δύο τρίτα με τη συμπλήρωση είκοσι ετών και στο ολόκληρο με την συμπλήρωση εικοσιοκτώ ετών. Ειδικότερα οι αποχωρούντες του δικηγορικού λειτουργήματος δικαιούνται της πλήρους αποζημίωσης εφ’ όσον έχουν συμπληρώσει τουλάχιστον εικοσαετή υπηρεσία.
5. Εξαίρεση σε ασφάλιση ΙΚΑ
Προηγουμένως έγινε αναφορά στο γεγονός πως οι δικηγόροι ασκούν δημόσιο λειτούργημα, προς το οποίο είναι ασυμβίβαστη η έμμισθη υπηρεσία σε φυσικό ή νομικό πρόσωπο με εξαίρεση την πάγια αντιμισθία, η οποία όμως δεν μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο σύμβασης εξαρτημένης εργασίας. Άρα με βάση τα παραπάνω έχει γίνει δεκτό πως δεν έχουν εφαρμογή οι διατάξεις των άρθρων 2 παρ. 2 και 5 παρ. 1 του Ν 1846/1951 (που αφορούν υποχρεωτική ασφάλιση στο Ίδρυμα Κοινωνικών Ασφαλίσεων) στους δικηγόρους που παρέχουν την εργασία τους με σχέση έμμισθης εντολής, είτε ως δικαστικοί ή νομικοί σύμβουλοι, είτε ως δικηγόροι, αφού για την εφαρμογή αυτών των διατάξεων απαιτείται σχέση εξαρτημένης εργασίας.
6. Δικηγορικές Εταιρείες
Βάσει του ΠΔ 81/2005 που αντικατέστησε το ΠΔ 518/1999, δύο ή περισσότεροι δικηγόροι μέλη του ίδιου δικηγορικού συλλόγου μπορούν να συστήσουν «Αστική Επαγγελματική Δικηγορική Εταιρεία» με σκοπό την παροχή δικηγορικών υπηρεσιών σε τρίτους και τη διανομή των συνολικών καθαρών αμοιβών, που θα προκύψουν από τη δραστηριότητά τους αυτή. Δικηγόρος ή δικηγόροι μέλη του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών μπορούν να συστήσουν δικηγορική εταιρεία κατά τα ανωτέρω με δικηγόρο ή δικηγόρους μέλη του Δικηγορικού Συλλόγου Πειραιώς.
Η λογιστική χρήση της εταιρείας ολοκληρώνεται την 31 Δεκεμβρίου ή στις 30 Ιουνίου κάθε έτους, ανάλογα με αυτά που καθορίζει το καταστατικό και τα κέρδη διανέμονται στους εταίρους το αργότερο εντός 3 μηνών από τη λήξη της διαχειριστικής περιόδου. Εταίροι, εφόσον συμμετέχουν στην εταιρεία με ποσοστό μικρότερο του 2%, θα λαμβάνουν στο τέλος του έτους από τα κέρδη της εταιρείας το ελάχιστο ποσό της ετήσιας αμοιβής του επί πάγια αντιμισθία αμειβόμενου δικηγόρου, όπως αυτή καθορίζεται από το νόμο, υπό την προϋπόθεση ότι τα κέρδη της εταιρείας θα είναι τουλάχιστον δεκαπλάσια και εφόσον το ποσοστό των κερδών που τους αναλογεί υπολείπεται της ανωτέρω αμοιβής (ΠΔ 81/2005 άρθρο 26 παρ. 2).
Τήρηση βιβλίων, έκδοση στοιχείων
Στο άρθρο 45 του ΠΔ 518/1999 (το μόνο που δεν καταργήθηκε με το ΠΔ 81/2005) ορίζεται πως η εταιρεία τηρεί βιβλία Β’ κατηγορίας (εσόδων-εξόδων) σύμφωνα με το άρθρο 5 του Κώδικα Φορολογικών Στοιχείων, αλλά αντί τιμολογίων εκδίδει τις προβλεπόμενες από το άρθρο 13 παρ. 12 Αποδείξεις Παροχής Υπηρεσιών. Στο Βιβλίο εσόδων-εξόδων και στις τελευταίες σελίδες του, στο τέλος κάθε διαχειριστικής περιόδου και το αργότερο μέσα στον επόμενο μήνα από τη λήξη της, καταχωρίζεται και ανάλυση που εμφανίζει το ποσόν καθαρών εσόδων, που αναλογεί σε κάθε εταίρο, σύμφωνα με το καταστατικό της εταιρείας, και τις αποφάσεις των εταίρων.
Με την υπ΄ αριθμ. 2662/1970 απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας, που κοινοποιήθηκε με την Πολ. 321/8.12.1970, κρίθηκε ότι με βάση τα όσα ορίζει η παρ. 1 του άρθρου 48 του Ν 2238/1994, το εισόδημα που προέρχεται από υπηρεσίες που παρέχονται από προσωπική εταιρεία (ομόρρυθμη ή ετερόρρυθμη) από τα μέλη της, φέρει το χαρακτήρα εισοδήματος από υπηρεσίες ελευθέριων επαγγελμάτων. Δηλαδή προκειμένου να θεωρηθεί το εισόδημα μιας προσωπικής εταιρείας (όπως είναι η δικηγορική εταιρεία) ως εισόδημα Ζ’ πηγής (από ελευθέρια επαγγέλματα), θα πρέπει οι σχετικές υπηρεσίες να παρέχονται από τα μέλη της τα οποία να φέρουν την ιδιότητα του ελεύθερου επαγγελματία σύμφωνα με την παρ. 1 του άρθρου 48 του Ν 2238/1994.
