Ωρες αγωνίας, τόσο για την εκταμίευση της 6ης δόσης του δανείου όσο και για την εφαρμογή του δεύτερου πακέτου διάσωσης της Ελλάδας, που αποφασίστηκε κατά τη Σύνοδο Κορυφής της 21ης Ιουλίου, ζει πλέον το οικονομικό επιτελείο.
|
Eυάγγελος Βενιζέλος, υπουργός Οικονομικών. |
Το νέο πακέτο στήριξης της Ελλάδας «υπονομεύεται», στην παρούσα φάση, και από τους ηγέτες της Ευρωζώνης, αλλά και από το ΔΝΤ Απόδειξη αυτού αποτελούν οι δηλώσεις του Γερμανού υπουργού Οικονομικών, Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, ο οποίος ήταν στο «Spiegel» κατηγορηματικά αντίθετος στην έκδοση του ευρωομολόγου, όσο το κάθε κράτος της Ευρωζώνης έχει τη δική του δημοσιονομική πολιτική.
Την ίδια ώρα, το Βερολίνο καθυστερεί να αποφασίσει την αύξηση της χρηματοδότησης του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (EFSF), με αποτέλεσμα να καθυστερεί και η εξεύρεση των 20 δισ. ευρώ για επαναγορά ελληνικών ομολόγων που προέβλεπε η συμφωνία του Ιουλίου, στο πλαίσιο της ήπιας αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους.
Σαν αν μην έφτανε αυτό, το ΔΝΤ, διά του μονίμου εκπροσώπου του στην Αθήνα, Μπομπ Τρα, ενημέρωσε, την Πέμπτη, το ΥΠΟΙΚ ότι σχεδιάζει την υπαναχώρησή του από τη συμμετοχή ύψους 15 δισ. ευρώ που είχε δεσμευτεί αρχικά να παρέχει το πλαίσιο του νέου δανείου προς την Ελλάδα.
Σύμφωνα με πληροφορίες, με δεδομένη τη διεθνή αβεβαιότητα, το Ταμείο θέλει να εξοικονομήσει πόρους, ώστε να είναι έτοιμο να παρέμβει έναντι οποιασδήποτε διεθνούς οικονομικής εξέλιξης. Με τα δεδομένα αυτά, αναμένεται να συμμετάσχει στο νέο πρόγραμμα με ποσό της τάξης των 6 - 8 δισ. ευρώ.
Η εξέλιξη σχολιάζεται ως ιδιαίτερα δυσμενής, αν δεν ανατραπεί ύστερα από πιέσεις της κοινοτικής πλευράς, καθώς πρόκειται για τη συμμετοχή του στο δάνειο των 109 δισ. ευρώ που συμφωνήθηκε στη Σύνοδο Κορυφής.
Πέραν των ανωτέρω, αναμένεται και παράταση -τουλάχιστον για το τέλος Σεπτεμβρίου- της συμφωνίας για τη συμμετοχή ιδιωτών. Αρμόδια στελέχη αναφέρουν επιπλέον εμπλοκές στις διαπραγματεύσεις «που γίνονται πλέον σχεδόν ερήμην της Ελλάδος», όπως χαρακτηριστικά επισημαίνουν.
Ο επικεφαλής του IIF, Τσαρλς Νταλάρα, επισήμανε, τις προηγούμενες ημέρες, την πρόοδο στις διαπραγματεύσεις και την πρόθεση επιμήκυνσης του σχεδίου και για μετά το 2020. Από την άλλη πλευρά, πληθαίνουν οι φωνές στην Ευρώπη από οικονομολόγους που θέλουν το σχέδιο να είναι απλά μία παρέμβαση που ήθελε η Γερμανία και περιπλέκει την κρίση στην Ευρώπη, καθώς οι αγορές προεξοφλούν την επέκταση του μέτρου σε άλλα κράτη.
Ερχεται η τρόικα
Στο μεταξύ, την ερχόμενη Δευτέρα, έρχονται στην Αθήνα τα τεχνικά κλιμάκια της τρόικας για τη συλλογή των στοιχείων που θα χρησιμοποιήσουν για την επίσημη αξιολόγηση του μνημονίου οι επικεφαλής των ελεγκτών που θα φτάσουν στην Αθήνα μια εβδομάδα αργότερα, στις 29 του μήνα, με πρόγραμμα για εξέταση τουλάχιστον μιας εβδομάδας.
Η 6η δόση θα έπρεπε κανονικά να εκταμιευτεί στις 15 Σεπτεμβρίου, αν η εξέταση της τρόικας είχε ολοκληρωθεί, όπως αναμένονταν, κανονικά στα μέσα Αυγούστου. Η καθυστέρηση που υπήρξε με την πολιτική κρίση στα τέλη Ιουνίου και, στη συνέχεια, η καθυστέρηση της συζήτησης και ψήφισης του Μεσοπρόθεσμου δημοσιονομικού σχεδίου πήγε πίσω και την πρώτη αξιολόγησή του.
Τα ταμιακά διαθέσιμα του ελληνικού Δημοσίου ήταν στις αρχές του μήνα (πριν πληρωθούν μισθοί και συντάξεις του Δημοσίου) περί τα 11 δισ. ευρώ. Εως την Παρασκευή, θα πρέπει να εξοφληθεί ένα πενταετές ομόλογο ύψους 5,9 δισ. ευρώ και λήξεις εντόκων γραμματίων ύψους 2 δισ. ευρώ.
Με τις δημοπρασίες εντόκων τρίμηνης διάρκειας, που έγιναν την προηγούμενη εβδομάδα, όπου το Δημόσιο συγκέντρωσε 1 δισ., και μια δεύτερη για έντοκα εξάμηνης διάρκειας για 1 δισ. ευρώ που γίνονται σήμερα, το Δημόσιο καλύπτει τις λήξεις των εντόκων, οπότε μένει με διαθέσιμα ύψους περίπου 3 δισ. ευρώ, φιλοδοξώντας την είσπραξη επιπλέον εσόδων από νέα μέτρα ύψους 6,7 δισ., που θα πρέπει εκτυλιχθούν έως το τέλος του χρόνου.
Παρ' όλα αυτά, αν η δόση μεταφερθεί για τον Οκτώβριο, τα πράγματα θα είναι δύσκολα, αφού δεν μπορεί να υπολογιστεί από τώρα πόσα θα είναι τα έσοδα που θα εισπραχθούν έως το τέλος του επόμενου μήνα.
Ολα αυτά χωρίς, βέβαια, να βεβαιώνει κανείς ότι θα υπάρχει εκταμίευση της 6ης δόσης, με δεδομένο ότι οι εκπρόσωποι της Ε.Ε., του ΔΝΤ και της ΕΚΤ θα πρέπει να πειστούν ότι τα μέτρα του Μεσοπρόθεσμου βρίσκονται σε φάση υλοποίησης. Θα πρέπει δηλαδή να πιστέψουν ότι το υπουργείο Οικονομικών μπορεί, μέσα σε περίπου 150 ημέρες, να πετύχει δημοσιονομική προσαρμογή κατά περίπου 3% του ΑΕΠ, υλοποιώντας μέτρα ύψους 6,7 δισ. ευρώ από αύξηση εσόδων και μείωση δαπανών.
Στη χρονική φάση, όμως, κατά την οποία θα γίνει η αξιολόγηση, το οικονομικό επιτελείο θα είναι για άλλη μια φορά έτοιμο να δώσει μόνο υποσχέσεις. Τούτο, διότι τα περισσότερα μέτρα, που αφορούν τη μείωση των δαπανών, βρίσκονται ακόμη στα χαρτιά, ενώ τα μέτρα για την αύξηση των εσόδων, αν έχουν ξεκινήσει να εφαρμόζονται, δεν θα έχουν ακόμη μετρήσιμα αποτελέσματα.
Στο μεταξύ, θα πρέπει να εξηγήσουν γιατί, παρά την αναθεώρηση προς το χειρότερο των στόχων σε έσοδα και δαπάνες, με βάση τους στόχους του Μεσοπρόθεσμου, οι αποκλίσεις παραμένουν.
Ακόμη και αν η αξιολόγηση του μνημονίου ολοκληρωθεί στην ώρα της (κάτι που θεωρείται μάλλον απίθανο), οι εκπρόσωποι των ελεγκτών από Ε.Ε. και ΔΝΤ αναμένεται να συντάξουν και να δημοσιοποιήσουν ένα πρώτο κείμενο για την υλοποίηση του Μεσοπρόθεσμου, άμεσα.
Ωστόσο, οι πλήρεις εκθέσεις θα πρέπει να υπολογίζονται περίπου στο πρώτο 10ήμερο του Οκτωβρίου, ώστε να κινηθεί η διαδικασία εκταμίευσης των 8 δισ. -της έκτης δόσης του δανείου. Αν η έγκριση από το ΔΝΤ είναι σχετικά πιο εύκολη, η έγκριση από τα εθνικά κοινοβούλια των κρατών - μελών είναι σαφώς πιο δύσκολη και χρονοβόρα.
Ελεγχοι
Η πρόοδος υλοποίησης του πακέτου μέτρων των 6,7 δισ. ευρώ, που θα πρέπει να εκτελεστούν μέσα στο 2011, αλλά και οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, θα είναι τα δύο βασικά στοιχεία του ελέγχου από τα κλιμάκια της τρόικας που καταφτάνουν σταδιακά από το τέλος της επόμενης εβδομάδας στην Αθήνα.
Ειδικά στον τομέα των εσόδων, αναμένεται να υπάρξουν απώλειες και τον Αύγουστο, λόγω θερινής ραστώνης, ενώ δεν έχουν προχωρήσει ακόμη θεσμικές αλλαγές, όπως ο περιορισμός του αριθμού των εφοριών και η αναδιάρθρωση του εισπρακτικού μηχανισμού, που είναι δέσμευση της ελληνικής κυβέρνησης από το 2010.
Επίσης, θα εξετάσουν λεπτομερώς τις προθέσεις της κυβέρνησης σε ό,τι αφορά την κατεύθυνση του νέου φορολογικού νομοσχεδίου, για το οποίο έχει ήδη δρομολογήσει διάλογο ο υπουργός Οικονομικών, Ευάγγελος Βενιζέλος. Θα πρέπει, με άλλα λόγια, να ισχύσει αυτό που λέγεται συχνά, να επιταχυνθεί δηλαδή η επίτευξη του δημοσιονομικού ισοδύναμου για όλη τη διάρκεια του Μεσοπρόθεσμου Σχεδίου και όχι μόνο για το 2012, όταν θα εφαρμοστεί για πρώτη φορά.
Το νέο μισθολόγιο
Περισσότερα όμως θα πρέπει να εξηγηθούν στο θέμα των δαπανών, όπου πολλά μέτρα, που αφορούν την αναδιοργάνωση της δημόσιας διοίκησης, καθυστερούν επίσης επί μήνες.
Πρώτο το νέο μισθολόγιο των δημοσίων υπαλλήλων, το οποίο αρχικά είχε προγραμματιστεί να εφαρμοστεί από τον Ιούλιο και τώρα η εφαρμογή του μετατίθεται για το τέλος του χρόνου. Στην περίπτωση αυτή, η δημοσιονομική απόδοση των 900 εκατ. ευρώ, που αναμενόταν, μειώνεται σημαντικά.
Το θέμα της μείωσης πλεονάζοντος προσωπικού, που μπήκε στις αξιολογήσεις της τρόικας από τον Ιούνιο, βρίσκεται ακόμη στο στάδιο της διαπραγμάτευσης, χωρίς κανένα κυβερνητικό στέλεχος να θέλει να μιλήσει ανοιχτά για απολύσεις, παρότι αυτές αναφέρονται σαφώς στις εκθέσεις της Ε.Ε. και του ΔΝΤ.
Οι αλλαγές που έπρεπε να γίνουν στις ΔΕΚΟ έχουν, επίσης, καθυστερήσει σημαντικά. Οι περικοπές σε επιδόματα και εξτρά αμοιβές δεν έχουν προχωρήσει όσο θα έπρεπε, ενώ και τα σχέδια αναδιάρθρωσης των προβληματικών επιχειρήσεων μεταφορών, όπως του ΟΣΕ και των συγκοινωνιακών φορέων του Λεκανοπεδίου, έχουν μείνει στη μέση.
Οι περικοπές στο σύστημα υγείας (υπολογίζονταν για φέτος στα 2,2 δισ. ευρώ) φαίνεται ότι είναι σημαντικά μικρότερες ενώ -το κυριότερο- τα δημόσια νοσοκομεία συνεχίζουν να σωρεύουν χρέη προς τους προμηθευτές τους.
Το σχέδιο «Καλλικράτης» δεν φαίνεται ακόμη ικανό να αποδείξει ότι μπορεί να εξοικονομήσει τα 500 εκατ. ευρώ που έχουν υπολογιστεί για φέτος από την εφαρμογή του.
Τέλος, οι συγχωνεύσεις και καταργήσεις δημόσιων οργανισμών χωρίς αντικείμενο ξεκίνησαν μόλις πριν από λίγες μέρες, με διυπουργική σύσκεψη για 60 από αυτούς, για τους οποίους υπάρχει σε εξέλιξη διαβούλευση σχετικά με τους υπαλλήλους τους.
Οι στόχοι
Βέβαιο, πάντως, είναι ότι ακόμη και αν η Ελλάδα δεν βρεθεί να εκπληρώνει τις απαιτήσεις της τρόικας, τα 8 δισ. της έκτης δόσης θα εκταμιευτούν έστω και με καθυστέρηση από την Ε.Ε. και το ΔΝΤ. Τούτο διότι το σημερινό πρόγραμμα έχει ισχύ μέχρι και τα μέσα του 2012.
Εκείνο που θα αλλάξει είναι ότι τα στοιχεία και οι στόχοι του μεσοπρόθεσμου θα αναθεωρηθούν, καθώς μοιραία θα πρέπει να ενσωματωθούν στο βασικό του κορμό, νέα μέτρα με ίδιο δημοσιονομικό αποτέλεσμα με αυτό της απόκλισης που θα καταγραφεί.
Τα μέτρα αυτά είτε θα μοιράζονται το 2011 και το 2012, είτε θα αφορούν στο σύνολό τους τον επόμενο χρόνο, ο οποίος αναμένεται να είναι ο πρώτος με θετικό ρυθμό ανάπτυξης μετά το 2009 - όταν η ελληνική οικονομία έπεσε σε ύφεση.
Οι ελπίδες του υπουργείου Οικονομικών βασίζονται στις αποκρατικοποιήσεις
Παρά την αισιοδοξία του υπουργού Οικονομικών, Ευάγγελου Βενιζέλου, πολλά είναι τα προβλήματα για το πρόγραμμα αποκρατικοποιήσεων, από το οποίο φιλοδοξεί να έχει εισπράξεις ύψους 1,7 δισ. ευρώ μέχρι και το τέλος του επόμενου μήνα και 5 δισ. ευρώ μέχρι και το τέλος του 2011.
Οι ελπίδες του οικονομικού επιτελείου βασίζονται κυρίως στα έσοδα από την αποκρατικοποίηση των κρατικών εταιρειών διαχείρισης τυχερών παιγνίων (ΟΠΑΠ, Κρατικά Λαχεία, ΟΔΙΕ , αλλά και εταιρειών, των οποίων η μείωση του ποσοστού του Δημοσίου προετοιμάζεται εδώ και χρόνια. Μέσα σε αυτές περιλαμβάνονται η αποκρατικοποίηση της ΔΕΠΑ η επέκταση της σύμβασης διαχείρισης του διεθνούς αερολιμένα Αθηνών «Ελευθέριος Βενιζέλος» στη γερμανική Hochtief και, ίσως, πριν από το τέλος του χρόνου, οι αποκρατικοποιήσεις της ΕΥΑΘ, του ΟΛΘ, αλλά και η πλήρης ιδιωτικοποίηση του Ταχυδρομικού Ταμιευτηρίου
|
Οι ελπίδες του οικονομικού επιτελείου βασίζονται κυρίως στα έσοδα από την αποκρατικοποίηση των κρατικών εταιρειών διαχείρισης τυχερών παιγνίων. |
Το πρόβλημα θα δημιουργηθεί, κυρίως, από τη στιγμή που η τρόικα θα ζητήσει να μάθει για το πρόγραμμα αξιοποίησης της δημόσιας περιουσίας, αλλά και τη λειτουργία του νέου Ταμείου Αξιοποίησης της ιδιωτικής περιουσίας του Δημοσίου. Αρμόδια στελέχη του υπουργείου Οικονομικών μιλούν για καθυστέρηση μιας σειράς νομοθετικών ρυθμίσεων, οι οποίες θα διευκόλυναν τη μεταβίβαση της περιουσίας (κινητής και ακίνητης) του Δημοσίου από τους φορείς που τους εποπτεύουν σήμερα, στο νέο Ταμείο.
Οι ίδιες πηγές διευκρινίζουν ότι το μόνο εύκολο κομμάτι στη διαδικασία μεταφοράς της περιουσίας από έναν εποπτεύοντα οργανισμό σε έναν άλλον είναι η μεταβίβαση των μετοχών. Στη συνέχεια, όμως, προκύπτουν προβλήματα με ακίνητα περιουσιακά στοιχεία, αλλά και δικαιώματα που μπορεί να έχει η υπό αποκρατικοποίηση δημόσια εταιρεία, τα οποία πρέπει να επιλυθούν άμεσα, αν η κυβέρνηση θέλει να προχωρήσει το πρόγραμμα.
Τα ίδια στελέχη μιλούν και για την αναγκαιότητα πολιτικής βούλησης για τη στήριξη της λειτουργίας του Ταμείου, προκειμένου αυτό να μπορεί να κάνει απερίσπαστο τη δουλειά που του έχει ανατεθεί.