Αντισυνταγματικές και αντικοινοτικές έκρινε η επιστημονική υπηρεσία της Βουλής τις διατάξεις του πολυνομοσχεδίου του υπουργείου Οικονομικών με τις οποίες θεσμοθετούνται «έμμεσες τεχνικές ελέγχου» -εν είδει αντικειμενικών κριτηρίων- για τον τεκμαρτό προσδιορισμό των ακαθάριστων εσόδων και των φορολογητέων καθαρών εισοδημάτων των επιχειρήσεων και των ελευθέρων επαγγελματιών, προκειμένου να επιβάλλονται αυξημένοι φόροι εισοδήματος και ΦΠΑ στους ελεγχόμενους.
Ωστόσο, ο υπουργός Οικονομικών κ. Ε. Βενιζέλος αμφισβήτησε έντονα τις παρατηρήσεις της υπηρεσίας τις οποίες χαρακτήρισε ως «προϊόν παρεξήγησης».
Οι αλλαγές
Ο κ. Βενιζέλος προχώρησε σε τροποποιήσεις των ρυθμίσεων των άρθρων 3,4 και 7 του πολυνομοσχεδίου, οι βασικότερες από τις οποίες προβλέπουν ότι:
α) Το δικαίωμα εξόφλησης των ληξιπρόθεσμων οφειλών προς το Δημόσιο σε 49 έως και 60 μηνιαίες δόσεις με απαλλαγή από το 25% των προσαυξήσεων έχουν μόνο όσοι οφειλέτες προσκομίσουν τα απαραίτητα στοιχεία που αποδεικνύουν την αδυναμία τους για πληρωμή σε συντομότερο χρόνο. Τα στοιχεία που θα αποδεικνύουν την αδυναμία του οφειλέτη να αποπληρώσει τα χρέη τους σε λιγότερους μήνες θα καθοριστούν με απόφαση του υπουργού Οικονομικών.
β) Απαλείφεται η ρητή αναφορά στο ρόλο των χρηματιστηριακών εταιριών όσον αφορά την πώληση σε ιδιώτες αγοραστές μετοχών εισηγμένων στο Χρηματιστήριο που ανήκουν σε εταιρίες του Δημοσίου, ώστε να μην είναι εμφανής στη σχετική διάταξη η πρόθεση κυβέρνησης και Τρόικας για ξεπούλημα των σημαντικών αυτών περιουσιακών στοιχείων του Δημοσίου. Συγκεκριμένα απαλείφεται φράση με την οποία οριζόταν ότι οι χρηματιστηριακές μπορεί να εγγυώνται αλλά και να μην εγγυώνται την αναμενόμενη από το Δημόσιο πρόσοδο καθώς και να προσφέρουν τις προς πώληση μετοχές στις τρέχουσες τιμές «με ή χωρίς άνοιγμα βιβλίου προσφορών». Ωστόσο, η απουσία ρητών δεσμεύσεων των χρηματιστηριακών εταιριών για τη διασφάλιση των συμφερόντων του Δημοσίου δεν αποκλείει καθόλου τη δυνατότητα πώλησης των μετοχών των εισηγμένων ΔΕΚΟ σε τρέχουσες χρηματιστηριακές τιμές, οι οποίες βρίσκονται αυτή τη στιγμή σε πολύ χαμηλά επίπεδα, ούτε την πώλησή τους άνευ βιβλίου προσφορών, με αποτέλεσμα το ξεπούλημα όλων των κινητών αξιών του Δημοσίου που είναι εισηγμένες στο Χρηματιστήριο να εξακολουθεί να είναι δυνατό, και με το νόμο!
Οι παρατηρήσεις
Η επιστημονική υπηρεσία της Βουλής στις παρατηρήσεις της επί του πολυνομοσχεδίου επεσήμανε τα εξής σχετικά με το νέο σύστημα αντικειμενικών κριτηρίων προσδιορισμού των ακαθάριστων εσόδων και των καθαρών κερδών επιχειρήσεων και ελευθέρων επαγγελματιών που επιδιώκει να εισαγάγει ο κ. Βενιζέλος:
«Η θέσπιση των προτεινόμενων “έμμεσων τεχνικών ελέγχου” αντίκειται και στην αρχή της φορολόγησης βάσει της φοροδοτικής ικανότητας στο μέτρο που: (α) ο προσδιορισμός του ύψους της φορολογικής υποχρέωσης δεν θα συναρτάται πλέον μόνον προς τα ακαθάριστα έσοδα και τα κέρδη του φορολογουμένου, τα οποία και αποτελούν αντικείμενο του ΦΠΑ και του φόρου εισοδήματος, αντιστοίχως, αλλά και από την “τεχνική ελέγχου” που, κατά την κρίση της, θα εφαρμόζει σε κάθε περίπτωση η ελεγκτική αρχή, και (β) ως κριτήριο φοροδοτικής ικανότητας για την επιβολή φόρου εισοδήματος δεν θα λαμβάνεται το πραγματικό ή, έστω, το τεκμαρτώς προσδιοριζόμενο εισόδημα (και, αντιστοίχως, για τον ΦΠΑ, τα ακαθάριστα έσοδα), αλλά προσδιοριστικά κριτήρια, όπως η «ρευστότητα» ή η “καθαρή θέση” ή “σχέση της τιμής πώλησης προς τον συνολικό όγκο του κύκλου εργασιών”.
Ανεξαρτήτως των ανωτέρω, στο βαθμό που με τις προτεινόμενες διατάξεις εισάγεται εναλλακτική βάση υπολογισμού του αντικειμένου του φόρου υπό την έννοια της θέσπισης ενός συστήματος τεκμαρτού προσδιορισμού των εσόδων και των κερδών των επιτηδευματιών, παρατηρείται, εν όψει της γενικότητας και του αφηρημένου χαρακτήρα των ρυθμίσεων, ότι ο ειδικότερος προσδιορισμός του περιεχομένου τους δεν μπορεί να αποτελέσει, κατ’ άρθρο 78 παρ. 4 του Συντάγματος, αντικείμενο νομοθετικής εξουσιοδότησης».
«Ως προς το ζήτημα της εφαρμογής “έμμεσων τεχνικών ελέγχου” για τον προσδιορισμό του οφειλόμενου ΦΠΑ, οι προτεινόμενες ρυθμίσεις, ενδεχομένως, δεν βρίσκονται σε αρμονία ούτε προς την Οδηγία 2006/112/ΕΚ του Συμβουλίου της 28.11.2006 σχετικώς με το κοινό σύστημα φόρου προστιθέμενης αξίας, η οποία δεν προβλέπει τη δυνατότητα των κρατών-μελών να θεσπίζουν εναλλακτική-τεκμαρτή βάση υπολογισμού των ακαθάριστων εσόδων των υποκειμένων στο φόρο αυτό».
Προϊόν παρεξήγησης
Μιλώντας για το θέμα αυτό στη Βουλή ο κ. Βενιζέλος ανέφερε ότι εξεπλάγη από τις επισημάνσεις της επιστημονικής υπηρεσίας της Βουλής, ότι η συγκεκριμένη ρύθμιση προσδιορίζει σαφώς τη φορολογική βάση που είναι τα ακαθάριστα έσοδα των ελεγχομένων, ότι «το πώς προσδιορίζονται τα ακαθάριστα έσοδα το λένε οι έμμεσες τεχνικές ελέγχου», ότι ως εκ τούτου πληρούνται οι προϋποθέσεις του άρθρου 78 του Συντάγματος και ότι οι παρατηρήσεις της επιστημονικής υπηρεσίας είναι «προϊόν παρεξήγησης»!
Επιτόκια που θα ξεκινούν από το 3,5% πρότεινε, σύμφωνα με πληροφορίες, η ελληνική πλευρά στις διαπραγματεύσεις με το IIF για τους όρους του προγράμματος ανταλλαγής ομολόγων.
