Φετινός νικητής του βραβείου TED 2013
είναι ο Σουγκάτα Μίτρα. Το έπαθλο είναι ένα εκατομμύριο δολάρια, καθώς
και η υλικοτεχνική υποστήριξη της κοινότητας του TED για την
πραγματοποίηση της προσπάθειάς του. Στόχος του Σουγκάτα Μίτρα είναι «να
δημιουργήσει ένα ηλεκτρονικό σχολείο». Ένα πρωτότυπο πείραμα γνώσης,
όπου τα παιδιά θα μπορούν να μαθαίνουν το ένα από το άλλο αλλά και από
καθηγητές ανά τον κόσμο, συνδεδεμένους στο internet.
Ο Σουγκάτα, μας είπε
στην ομιλία του, πως - όταν ήταν καθηγητής πληροφορικής και
προγραμματισμού στην Ινδία - του έκανε εντύπωση ότι οι γονείς του
κολεγίου στο οποίο δίδασκε, καμαρώναν πόσο έξυπνα ήταν τα παιδιά τους
και πόσο καλά χειριζόταν τον υπολογιστή. Αναρωτήθηκε, λοιπόν, «μόνο τα παιδιά των πλουσίων είναι έξυπνα;» Δίπλα
ακριβώς από το κολέγιο υπήρχε μια φτωχογειτονιά με αγράμματα παιδιά.
Και έτσι ο Σουγκάτα σκέφτηκε να κάνει το πείραμα της τρύπας. Άνοιξε μια
τρύπα στον τοίχο του κολεγίου και εγκατέστησε έναν υπολογιστή με σύνδεση
στο internet και ένα προστατευτικό τζάμι. Εγκατέστησε ένα ποντίκι και
μια κάμερα. Τα παιδιά της φτωχογειτονιάς τον ρώτησαν «τι είναι αυτό;»
και ο Σουγκάτα τους είπε «δεν ξέρω». «Μπορούμε να το ακουμπήσουμε;», τον
ρώτησαν. «Μόνο άμα θέλετε», τους απάντησε και έφυγε χωρίς καμία άλλη
εξήγηση.
Μέσα
σε 8 μόνο ώρες τα αγράμματα παιδιά της φτωχογειτονιάς είχαν αρχίσει να
πλοηγούνται στο δίκτυο. Το ένα εξηγούσε στο άλλο τι να κάνει. Μετά από
λίγες μέρες τα παιδιά είχαν απόλυτη άνεση με την πλοήγηση. Όταν ο
Σουγκάτα τα ρώτησε πώς τα κατάφεραν, μια εξάχρονη του εξήγησε, σε
σπασμένα Ταμίλ, ότι αυτό δεν ήταν σωστό να τους δώσει μια μηχανή που
δουλεύει μόνο στα αγγλικά, γιατί πρώτα έπρεπε να μάθουν τη γλώσσα το ένα
στο άλλο για να μπορέσουν να το χειριστούν!
Ο Σουγκάτα επανέλαβε το
πείραμα της «τρύπας στον τοίχο» σε απομακρυσμένα χωριά της Ινδίας, όπου
κανένας κάτοικος δεν ήξερε γράμματα, με τα ίδια πάντα αποτελέσματα. Σε
λίγες μόνο μέρες τα παιδιά μπορούσαν να λύνουν δύσκολα μαθηματικά
προβλήματα, ακόμη και πολύπλοκα Ιατρικά θέματα.
Το εκπαιδευτικό σύστημα
που υπάρχει αυτή τη στιγμή σε όλο τον κόσμο έχει πια ξεπεραστεί γιατί ο
σκοπός που υπηρετούσε στο παρελθόν δεν υπάρχει, πια. Η εκπαίδευση
δημιουργήθηκε πριν από περίπου τριακόσια χρόνια στη βικτωριανή εποχή, με
στόχο τη δημιουργία μιας γραφειοκρατίας στην οποία θα μπορούσε να
βασιστεί η διοικητική μηχανή. Για τον λόγο αυτό η εκπαίδευση ήταν
«στρατιωτικού τύπου» με έμφαση στην ομοιόμορφη γραφή και μαθηματικές
πράξεις, με το μυαλό χωρίς ατομική έκφραση, δημιουργική σκέψη και
εξατομικευμένη μάθηση. Το σχολείο, όπως το ξέρουμε έως τώρα, είναι μια
ομοιόμορφη γραμμή παραγωγής πανομοιότυπης γνώσης.
Αυτό το εκπαιδευτικό
σύστημα δεν είναι κακό ή δυσλειτουργικό, μας εξηγεί ο Σουγκάτα. Είναι
απλά άχρηστο στη σημερινή εποχή. Δεν εξυπηρετεί τις ανάγκες της
κοινωνίας μας σήμερα και, κυρίως, της κοινωνίας του αύριο. Τα παιδιά δεν
χρειάζεται να μαθαίνουν καλλιγραφία ή υπολογισμούς με το μυαλό, αλλά να
εκπαιδευτούν πώς να μαθαίνουν μόνα τους. ΟΙ γνώσεις αυξάνονται κάθε
χρόνο εκθετικά και το εκπαιδευτικό σύστημα του αύριο βασίζεται στο να
καλλιεργεί αυτή τη δεξιότητα κατάκτησης της γνώσης και όχι τη συσσώρευσή
της. Η ευχή του Σουγκάτα είναι να δημιουργήσει ένα «ηλεκτρονικό
σχολείο» που τα παιδιά από όλο τον κόσμο θα μπορούν - με μια σύνδεση
internet - να έχουν πρόσβαση σε όλη τη διαθέσιμη γνώση και να μαθαίνουν
μέσω δασκάλων-μεντόρων. Αναρωτιέται κανείς, αν αυτό το «πρωτοποριακό»
μοντέλο διδασκαλίας, θα μπορούσε - δεδομένου ότι λειτουργεί - να
ωφελήσει κάποια παιδιά στην Ελλάδα σε απομακρυσμένα μέρη και νησιά σε
άγονες γραμμές με σοβαρά προβλήματα πρόσβασης σε εκπαίδευση.
Η Νίκη Συροπούλου
είναι η διοργανώτρια και curator του TEDxAcademy, μια εθελοντική μη
κερδοσκοπική οργάνωση με στόχο τoν διάλογο και την προώθηση ιδεών για
μια καλύτερη κοινωνία. Στο πλαίσιο αυτό, το TEDxAcademy διοργανώνει
δράσεις όπως το πρόγραμα μέντορινγκ Rising Stars. Η Νίκη, είναι
Marketing Director στη ΜΥΘΟΣ Brewery, με πολυετή εμπειρία στον χώρο.
