 |
Σοβαρή υπαναχώρηση από το αρχικό χρονοδιάγραμμα για ομοσπονδοποίηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης «μαγειρεύει» ο Χέρμαν Βαν Ρόμπεη και το επιτελείο του, σε ευθεία σύγκρουση με την Κομισιόν και τους εναπομείναντες ευρωπαϊστές.
Παρά τις εγνωσμένες εκκλήσεις του ΟΟΣΑ, του ΔΝΤ, των αγορών, των 5 δεξαμενών σκέψης των Βρυξελλών και την θετική στο ζήτημα στάση της Γερμανίας, ο πρόεδρος του Συμβουλίου επέλεξε να αφήσει την Ε.Ε να χάσει το τρένο άλλης μιας Συνόδου Κορυφής, αυτής που ανοίγει τις πόρτες της στις 13 Δεκεμβρίου.
Οι ηγέτες το πρωί της 13ης θα πρέπει να εγκρίνουν ένα κείμενο - οδικό χάρτη για το μέλλον του ευρώ και της ΕΕ - κάτι που θεωρητικά θα κατέληγε στην πολιτική ένωση.
Στο κείμενο για «μια γνήσια οικονομική και νομισματική ένωση», ο Χέρμαν Βαν Ρόμπεη έχει απαλείψει όλες τις αναφορές σε αλλαγή της Συνθήκης της Λισσαβόνας, υπουργό οικονομικών της ευρωζώνης, κανονικά ευρωομόλογα και όλες εκείνες τις αλλαγές που απαιτούνται άμεσα για την επιβίωση του ευρώ και της ευρωπαϊκής ιδέας.
Ενώ για μήνες, από τον Ιούνιο και μέχρι τη Σύνοδο του Οκτωβρίου, Βρυξέλλες και Βερολίνο (Κομισιόν και Καγκελαρία) με τη σύμφωνη γνώμη των χωρών σε πρόγραμμα (εκτός της Ελλάδας που σιωπούσε) έδειχναν πως είχε φτάσει η ώρα να βάλουμε ως Ένωση τα πράγματα σε τάξη και να προχωρήσουμε σε ριζοσπαστικές αλλαγές - το αρχικό πλάνο μιλούσε για διακυβερνητική διάσκεψη για την αλλαγή της Συνθήκης - η διαβούλευση στο επίπεδο των υπολοίπων κρατών μελών και η συμβιβαστική διάθεση του προέδρου του Συμβουλίου παρήγαγε ένα χρονοδιάγραμμα κατώτερο των προσδοκιών.
Ο δρόμος ήταν βεβαίως στρωμένος με υποχωρήσεις ήδη από τον Οκτώβριο, όταν πολλά μικρά και μεσαία κράτη μέλη υποχρέωσαν την Κομισιόν να βάλει νερό στο κρασί της σε σχέση με τη διακυβερνητική το Δεκέμβρη. Ο πρόεδρος Μπαρόζο έσπευσε τότε να δώσει μια νέα ημερομηνία για τις μεγάλες αλλαγές, συνδέοντας τες με τη μέρα των ευρωεκλογών. Έβαλε μάλιστα τα ευρώ-κόμματα μπροστά στις ευθύνες τους καλώντας τα να κατέβουν με καθαρές θέσεις για την ομοσπονδία και τη νέα συνθήκη.
Οι «επαναστατικές ιδέες» της Κομισιόν - απόλυτα πραγματιστικές όμως για τις προσδοκίες των διεθνών εταίρων - δεν έτυχαν θερμής αποδοχής από τις χώρες της Βαλτικής, της Σκανδιναβίας και παραδόξως της Γαλλίας που αν και υπό σοσιαλιστική καθοδήγηση, τράβηξε το χαλί κάτω από τα πόδια του Μπαρόζο. Ο Χερμαν Βαν Ρόμπεη που είχε την εντολή να «βάλει τις ιδέες σε χαρτί» αναλώθηκε σε συνεχείς διμερείς επαφές με τους μονίμους αντιπροσώπους των 27 στις Βρυξέλλες, πολλές φορές τους δέχθηκε στο γραφείο του σε μικρές ομάδες και άρχισε τα τηλέφωνα στις πρωτεύουσες ήδη από τα τέλη του Οκτώβρη. Όπως σημειώνουν καλά πληροφορημένες διπλωματικές πηγές και κύκλοι του Συμβουλίου προσκείμενοι στην προεδρία, ο Χέρμαν Βαν Ρόμπεη επέλεξε «να κάνει μια χαμηλή πτήση», μια άσκηση συμβιβαστικής πολιτικής, που μπορεί να είναι αναγκαία στο επίπεδο της Βέλγικής εσωτερικής πολιτικής, αλλά είναι παντελώς ακατάλληλη για την κορυφή της πολιτικής διαπραγμάτευσης στην ΕΕ. «Ο άνθρωπος είναι οπαδός της τέχνης του εφικτού», σχολίασε έμπειρος διπλωμάτης, που παραδέχθηκε ωστόσο ότι «ακόμα και άλλες προθέσεις να είχε Ολάντ και Κάμερον δεν του άφησαν και πολλά περιθώρια».
Διπλωμάτες που έχουν γνώση των συζητήσεων σχολίασαν πως ο πρόεδρος του Συμβουλίου σημείωνε επί δύο μήνες ότι πρόβλημα και κώλυμα του παρουσίαζε ο κάθε πρέσβης και στο τέλος αποφάσισε να μην παίξει το ρόλο του καταλύτη.
Τι έμεινε από το αρχικό σχέδιο
Το κείμενο που θα κληθούν να υποστηρίξουν οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων και το οποίο κινδυνεύει να νερωθεί περαιτέρω έχει όλα κι όλα τρία πρακτικά στοιχεία για την ολοκλήρωση της νομισματικής ένωσης:
• την σύναψη προληπτικών μνημονίων μεταξύ κρατών και ευρωθεσμών για την χρηματοδοτούμενη παρακολούθηση διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων,
• τον ακόμη πιο σφιχτό συντονισμό και προληπτικό έλεγχο των εθνικών προϋπολογισμών, με δικαίωμα αναπομπής τους από την Κομισιόν, ποινές και πρόστιμα, και τέλος
• την επίσης «νερωμένη» ενιαία τραπεζική εποπτεία με τη δημιουργία, μιας κοινής τραπεζικής αρχής
Για να γίνει αντιληπτό το μέγεθος του συμβιβασμού αρκεί κανείς να διαπιστώσει πως αντί για κοινή εγγύηση καταθέσεων, ο Βαν Ρόμπεη προτείνει συντονισμό των εθνικών προβλέψεων για την εγγύηση των καταθέσεων - τίποτα παραπάνω από αυτό που έγινε ad hoc στο μέγαρο των Ιλισίων, υπό την προεδρία Σαρκοζύ το δραματικό Οκτώβρη του 2008, όταν το ωστικό κύμα από την κατάρρευση των Λήμαν χτυπούσε την Ευρώπη.
Μνημόνια για όλους
Για να λάβουν τα κράτη μέλη κονδύλια από τον κοινοτικό προϋπολογισμό (που ακόμα είναι ανοικτός μετά το ναυάγιο του Νοεμβρίου) θα υπογράφουν με την Κομισιόν και το Εurogroup μια σύμβαση μεταρρυθμίσεων με χρονοδιάγραμμα, ελεγκτές, δόσεις και αναφορές εκτέλεσης των συμφωνηθέντων, όπως σήμερα συμβαίνει με την Ελλάδα. Οι χώρες που θα πετυχαίνουν ένα επίπεδο μεταρρυθμίσεων θα έχουν στο μέλλον πρόσβαση σε μια δεύτερη δεξαμενή χρημάτων, κάτι σαν προϋπολογισμό της ευρωζώνης που δυνητικά θα μπορούσε να χρηματοδοτεί κοινωνικά επιδόματα, επιδόματα ανεργίας και ασφαλιστικά συστήματα.
Το χρονοδιάγραμμα
Σύμφωνα με το προτεινόμενο χρονοδιάγραμμα από τις πρώτες μέρες του 2013 θα λειτουργήσουν τα εναρμονισμένα πλαίσια για την τραπεζική εποπτεία, τις τραπεζικές εκκαθαρίσεις και αν το δεχθούν οι κυβερνήσεις, η απευθείας ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών από τον ESM. Ταυτόχρονα θα αρχίσει η αυστηρότερη προληπτική εποπτεία των εθνικών προϋπολογισμών και στα μέσα του 2013 θα ξεκινήσουν τα θεματικά μνημόνια. Αν όλα πάνε καλά κάποια στιγμή στο «απροσδιόριστο διάστημα», σύμφωνα με το κείμενο του Βαν Ρόμπεη, μετά το 2014 θα αρχίσει το λεγόμενο «country specific shock absorption», δηλαδή η χρηματοδότηση από την κοινή δεξαμενή (το budget της ευρωζώνης).
