Mε 4.500 ημέρες ασφάλισης -δηλαδή με 15 χρόνια- ανοίγουν οι πόρτες εξόδου από τα ασφαλιστικά ταμεία. Αναγκαία προϋπόθεση είναι και η συμπλήρωση του απαιτούμενου ορίου ηλικίας, που παρουσιάζει διακυμάνσεις τόσο μεταξύ αντρών και γυναικών όσο και μεταξύ των φορέων (καθώς σε ορισμένες περιπτώσεις χορηγείται μειωμένη σύνταξη).
Hδη νωρίτερα (2009) είχε καταργηθεί σχετική διάταξη, που χορηγούσε σύνταξη με ελάχιστο χρόνο ασφάλισης τα 12 έτη και πλέον από όλα τα ταμεία είναι απαραίτητη η ασφάλιση για τουλάχιστον 15 χρόνια ώστε να δικαιωθεί κάποιος συνταξιοδοτικής παροχής.
Πλασματικά
Η εν λόγω 15ετία μπορεί να είναι πραγματικής ασφάλισης αλλά και να συμπληρώνεται με πλασματικούς χρόνους ή άλλα επιδοτούμενα χρονικά διαστήματα ώστε ο ασφαλισμένος να έχει τη δυνατότητα εν τέλει να του χορηγηθεί η παροχή.
Διαφορετικές είναι οι κατώτατες προϋποθέσεις για τη χορήγηση σύνταξης σε ειδικές κατηγορίες (π.χ. στις περιπτώσεις αναπηρίας, θανάτου του ασφαλισμένου). Σε αυτές τις περιπτώσεις ο απαραίτητος χρόνος ασφάλισης πρέπει να είναι αποκλειστικά πραγματικός και δεν μπορεί να αντικατασταθεί από πλασματικούς.
ΙΚΑ: ΚΛΕΙΔΙ ΟΙ 100 ΜΕΡΕΣ ΤΗΝ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ 5ΕΤΙΑ
H συμπλήρωση 4.500 ημερών ασφάλισης «ξεκλειδώνει» την έξοδο στη σύνταξη στο ΙΚΑ. Ανάλογα με την ηλικία χορηγείται είτε πλήρης είτε μειωμένη σύνταξη, ενώ διαφορετικές ρυθμίσεις ισχύουν για άντρες και γυναίκες. Σημειώνεται πως ο εν λόγω χρόνος αφορά πραγματική ασφάλιση, αυτασφάλιση, πλασματικούς χρόνους (μόνο για τις γυναίκες) και επιδοτούμενα διαστήματα. Μπορεί δε να συμπληρωθεί και με χρονικά διαστήματα από άλλους φορείς ασφάλισης σύμφωνα με τις διατάξεις της διαδοχικής ασφάλισης. Με τη συμπλήρωση 4.500 ημερών ασφάλισης οι άντρες που καλύπτονται από το ΙΚΑ μπορούν να ανοίξουν την... πόρτα εξόδου σε ηλικία 60 ετών με μειωμένη σύνταξη και 65 με πλήρη.
Δεν μπορούν ωστόσο να εξαγοράσουν πλασματικά έτη για να συμπληρωθεί χρόνος ασφάλισης. Απαραίτητη προϋπόθεση για τη λήψη της μειωμένης σύνταξης είναι να υφίστανται τουλάχιστον 100 ημέρες ασφάλισης κάθε χρόνο τα τελευταία 5 έτη πριν από την αίτηση. Η εν λόγω ρύθμιση αφορά τόσο το έτος το επόμενο από την τελευταία ασφάλισης (που όμως πρέπει οπωσδήποτε να είναι 100 ημέρες) όσο και το ίδιο έτος εντός του οποίου διανύθηκαν οι 100 ημέρες. Εδώ πρέπει να σημειωθεί πως 100 ημέρες μπορεί να προέρχονται από πραγματική ασφάλιση, αυτασφάλιση και (σύμφωνα με τελευταίο έγγραφο της Διοίκησης του ΙΚΑ) μπορούν να προέρχονται και από επιδοτούμενη ανεργία.
Οι γυναίκες ασφαλισμένες στο ΙΚΑ μπορούν να συνταξιοδοτηθούν με τουλάχιστον 4.500 ημέρες ασφάλισης στο όριο ηλικίας που θεμελίωσαν το σχετικό δικαίωμα. Η θεμελίωση γίνεται όχι με τη συμπλήρωση του απαραίτητου χρόνου ασφάλισης αλλά παράλληλα και του αντίστοιχου ορίου ηλικίας.
Ετσι για να κατοχυρώσει γυναίκα ασφαλισμένη στο ΙΚΑ τις κατώτατες προϋποθέσεις για «έξοδο» με μειωμένη σύνταξη χρειάζεται εκτός από τις 4.500 ημέρες ασφάλισης να συμπληρώσει και το 55ο έτος της ηλικίας της. Οταν συντρέξουν παράλληλα αυτές οι δύο προϋποθέσεις θα κατοχυρωθεί το σχετικό δικαίωμα. Στην περίπτωση δε της μειωμένης, για την κατοχύρωση είναι απαραίτητη και η ύπαρξη 100 ημερών ασφάλισης κάθε έτος τα τελευταία 5 έτη πριν από τα 55, αλλιώς δεν κατοχυρώνεται το σχετικό δικαίωμα. Αντίστοιχα για την πλήρη σύνταξη χρειάζεται συμπλήρωση του 60ού έτους της ηλικίας. Σε αντίθεση με τους άντρες, οι γυναίκες που καλύπτονται από το ΙΚΑ μπορούν να εξαγοράσουν πλασματικά έτη για να συμπληρώσουν τον απαραίτητο χρόνο ασφάλισης.
Πότε ανοίγει ο δρόμος για τα πλασματικά
H συμπλήρωση τουλάχιστον 12 ετών ασφάλισης αποτελεί αναγκαία προϋπόθεση για να χρησιμοποιήσει κάποιος τα πλασματικά έτη που χορηγεί ο νόμος για να συμπληρώσει τις κατώτατες προϋποθέσεις συνταξιοδότησης. Ετσι, δεν μπορεί να εξαγοράσει ή να αναγνωρίσει πλασματικά έτη για να φτάσει την κρίσιμη 15ετία κάποιος με μόνο 11 -για παράδειγμα- έτη στην ασφάλιση οποιουδήποτε φορέα. Προσοχή χρειάζεται να δείξουν οι άντρες σε αυτές τις περιπτώσεις χρήσης των πλασματικών ετών για συμπλήρωση των κατώτατων προϋποθέσεων.
Αυτό γιατί ο νόμος ορίζει ότι μπορούν να χρησιμοποιήσουν τα πλασματικά έτη οι ασφαλισμένοι για τους οποίους άλλαξαν όρια ηλικίας με τον ν. 3863/2010 και μόνον αυτοί. Επομένως, οι άνδρες που επιθυμούν να συνταξιοδοτηθούν με τις κατώτατες προϋποθέσεις, μια και αυτές δεν άλλαξαν για τη συγκεκριμένη κατηγορία ασφαλισμένων, δεν έχουν τη δυνατότητα της εξαγοράς. Επομένως, ο μόνος πρόσθετος χρόνος που μπορούν να χρησιμοποιήσουν είναι αυτός του στρατού ή της ανεργίας (ΟΑΕΔ). Αντίθετα, οι γυναίκες μπορούν κανονικά να χρησιμοποιήσουν όλες τις κατηγορίες των πλασματικών ετών και να επισπεύσουν την έξοδο στη σύνταξη.
Τα όρια ηλικίας σε ΔΕΚΟ και τράπεζες
Στα Ταμεία των ΔΕΚΟ και των τραπεζών οι ασφαλισμένοι για να συμπληρώσουν τις κατώτατες προϋποθέσεις συνταξιοδότησης πρέπει να έχουν 15 έτη ασφάλισης. Στην περίπτωση αυτή η ηλικία συνταξιοδότησης διαμορφώνεται στο 65ο έτος για τους άντρες, ενώ για τις γυναίκες ξεκινά από το 60ό έτος και σταδιακά αυξάνεται.
Σε αυτές τις περιπτώσεις μπορεί κάποια να θεμελιώσει δικαίωμα συνταξιοδότησης με τη συμπλήρωση αθροιστικά τόσο του χρόνου ασφάλισης όσο και του αντίστοιχου ορίου ηλικίας. Ετσι οι ασφαλισμένες που επιθυμούν να συνταξιοδοτηθούν οφείλουν πέραν της 15ετίας να έχουν συμπληρώσει και το 60ό τους έτος.
Αντίστοιχα το δικαίωμα θα θεμελιώνεται για το όριο ηλικίας που κάθε φορά ισχύει. Ετσι, εάν ασφαλισμένη που έχει 15 έτη ασφάλισης συμπληρώσει τα 60 το 2013, τότε μπορεί να συνταξιοδοτηθεί με πλήρη σύνταξη σε ηλικία 63 ετών.
Εδώ πρέπει να σημειωθεί πως στους εν λόγω φορείς ασφάλισης δεν χορηγείται μειωμένη σύνταξη με τη συμπλήρωση μόνο 15 ετών ασφάλισης.
Οι γυναίκες ασφαλισμένες μπορούν να συμπληρώσουν τη 15ετία και με πλασματικά έτη ενώ οι άντρες μόνο με τη στρατιωτική τους θητεία και προαιρετική ασφάλιση.
Διαβατήριο τα 65 χρόνια στον ΟΑΕΕ
Η συμπλήρωση του 65ου έτους της ηλικίας είναι αναγκαία προϋπόθεση για συνταξιοδότηση με 15 έτη ασφάλισης από τον φορέα των ελευθέρων επαγγελματιών.
Η διαφοροποίηση σε σχέση με τα υπόλοιπα ασφαλιστικά ταμεία είναι στο ότι ο ΟΑΕΕ δεν χορηγεί μειωμένη σύνταξη. Επομένως, ο ασφαλισμένος στον ΟΑΕΕ απαραίτητα θα πρέπει να περιμένει τη συμπλήρωση του 65ου έτους να λάβει σύνταξη από τον φορέα.
Αντίστοιχα και σε αυτήν την περίπτωση δεν υπήρξαν αλλαγές σε όρια ηλικίας από τον ν. 3863/2020 και επομένως δεν δύνανται οι ασφαλισμένοι να συμπληρώσουν τον απαραίτητο χρόνο με εξαγορά πλασματικών. Μόνο ο στρατός μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως προαιρετική ασφάλιση.
Προϋποθέσεις για χορήγηση λόγω θανάτου
Στην περίπτωση θανάτου συνταξιούχου λόγω γήρατος ή αναπηρίας τα μέλη της οικογένειάς του δικαιούνται σύνταξη, αρκεί να υπάρχουν οι εξής προϋποθέσεις:
- Εφόσον είχε συμπληρώσει ο θανών 4.500 ημέρες ασφάλισης.
- Εφόσον είχε συμπληρώσει 1.500 ημέρες ασφάλισης, από τις οποίες τουλάχιστον 300 την τελευταία 5ετία πριν από τον θάνατό του.
- Εφόσον είχε συμπληρώσει 300 ημέρες ασφάλισης και δεν είχε συμπληρώσει το 21ο έτος της ηλικίας του. Οι ημέρες αυτές αυξάνονται κατά 120 κάθε έτος μετά το 21ο και μέχρι τη συμπλήρωση 4.200 ημερών στο 54ο έτος της ηλικίας. Από τις απαιτούμενες για κάθε έτος ηλικίας ημέρες ασφάλισης οι 300 τουλάχιστον ημέρες θα πρέπει να έχουν συμπληρωθεί την τελευταία πριν από τον θάνατο πενταετία. Εδώ πρέπει να σημειωθεί πως αν ο θάνατος του ασφαλισμένου οφείλεται σε εργατικό ατύχημα ή σε επαγγελματική ασθένεια, τα μέλη της οικογένειάς του δικαιούνται σύνταξη, αρκεί η απλή ασφάλιση χωρίς χρονικές προϋποθέσεις (με μια ημέρα ή και λίγες ώρες). Σε περίπτωση θανάτου από ατύχημα εκτός εργασίας (που δεν αποτελεί εργατικό ατύχημα) τα μέλη της οικογένειας δικαιούνται σύνταξη, εφόσον ο ασφαλισμένος είχε συμπληρώσει τις μισές ημέρες από αυτές που απαιτούνται για σύνταξη, λόγω θανάτου από κοινή ασθένεια.
Οι όροι για το βοήθημα αναπηρίας
Ο ασφαλισμένος που έλαβε από την αρμόδια υγειονομική επιτροπή του ΚΕΠΑ ποσοστό αναπηρίας από 50% και άνω, μπορεί να πάρει σύνταξη με τις παρακάτω προϋποθέσεις:
- Eφόσον έχει συμπληρώσει 1.500 ημέρες ασφάλισης, από τις οποίες 600 ημέρες την τελευταία 5ετία που προηγείται του έτους κατά το οποίο έγινε ανάπηρος.
- Εφόσον έχει συμπληρώσει 4.500 ημέρες ασφάλισης.
- Eφόσον συμπληρώσει ανάλογα με την ηλικία του τον αριθμό ημερών ασφάλισης που παρουσιάζονται αναλυτικά στον πίνακα.
