Επικράτηση της Ανγκελα Μέρκελ στα οικονομικά θέματα και πολιτική κυριαρχία του Βερολίνου στην ΕΕ χαρακτήρισαν τη Σύνοδο της ΕΕ για τη διάσωση του ευρώ. Δίνοντας «ψίχουλα» για τη θωράκιση της Ευρωζώνης, η Γερμανίδα καγκελάριος επέβαλε την τακτική του «σταγονόμετρου» στις παραχωρήσεις της προκειμένου να κλειδώσει τη συνταγή της για λιτότητα διαρκείας και δραστικών μεταρρυθμίσεων στα κράτη-μέλη.
Ωστόσο, η αξιοπιστία των αποφάσεων θα κριθεί άμεσα από τις αγορές, οι οποίες θα ελέγξουν τις αντοχές της Ευρωζώνης και το ερώτημα είναι, σε περίπτωση που εκδηλωθεί νέα επίθεση από τις αγορές τις επόμενες ημέρες, πόσο οχυρωμένη είναι η Ευρωζώνη και αν τελικά επαρκούν τα πολεμοφόδια για τη στήριξη των προβληματικών χωρών, κυρίως της Ιταλίας και της Ισπανίας.
1. Πρωσική πειθαρχία
Η πρωσική πειθαρχία που επέβαλε η Γερμανία στην υπόλοιπη Ευρώπη περιλαμβάνεται στο λεγόμενο «Δημοσιονομικό Σύμφωνο» που αποφασίστηκε. Προβλέπεται ότι οι χώρες-μέλη θα πρέπει να εμφανίζουν ισοσκελισμένους προϋπολογισμούς με κανόνες που θα είναι συνταγματικά κατοχυρωμένους.
Πρακτικά, η αρχή αυτή θα θεωρείται ότι τηρείται αν το ετήσιο διαρθρωτικό έλλειμμα δεν υπερβαίνει το 0,5% του ΑΕΠ. Στις καινοτομίες του μέτρου είναι ότι ο κανόνας αυτός θα περιλαμβάνει αυτόματο διορθωτικό μηχανισμό, ο οποίος θα ενεργοποιείται σε περίπτωση απόκλισης από τους στόχους. Παράλληλα, ικανοποιήθηκε το αίτημα του Βερολίνου για ενίσχυση των εξουσιών του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, το οποίο θα παρακολουθεί την εφαρμογή αυτών των κανόνων σε εθνικό επίπεδο.
2. Ασφυκτική επιτήρηση
Στο πλαίσιο της ασφυκτικής επιτήρησης, τα κράτη-μέλη που βρίσκονται σε διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος θα υποχρεούνται να υποβάλλουν στην Κομισιόν και το Συμβούλιο Υπουργών προγράμματα οικονομικής προσαρμογής στα οποία θα περιγράφονται οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις για τη διόρθωση της κατάστασης. Μάλιστα, η εκχώρηση των εθνικών εξουσιών στις Βρυξέλλες θα είναι εξαιρετικά αναβαθμισμένη, καθώς η εφαρμογή του προγράμματος αλλά και τα σχετικά ετήσια δημοσιονομικά σχέδια θα παρακολουθούνται από την Κομισιόν και το Συμβούλιο Υπουργών.
3. Αυτόματες κυρώσεις
Για τους παραβάτες και τις δημοσιονομικά απείθαρχες χώρες οι κυρώσεις θα είναι ακόμη πιο αυστηρές και αυτόματες και θα είναι σχεδόν αδύνατον να ανατραπούν, παρά μόνο εάν αντιταχθεί ειδική πλειοψηφία των κρατών-μελών του ευρώ. Στο μικροσκόπιο των Βρυξελλών μπαίνουν και τα προσχέδια προϋπολογισμού των χωρών-μελών που θα παρακολουθούνται και θα αξιολογούνται στενά από τις κοινοτικές υπηρεσίες.
Σε ό,τι αφορά τον ισχυρότερο συντονισμό των πολιτικών και τη διακυβέρνηση, προβλέπεται ότι θα πραγματοποιούνται τακτικές σύνοδοι για το ευρώ τουλάχιστον δύο φορές τον χρόνο.
Χρήμα με... μέτρο
Δεύτερον, με τη διαμόρφωση ενός ειδικού οχήματος που θα αγοράζει κεφάλαια από ιδιώτες και τρίτες χώρες. Προκειμένου να διασφαλιστεί η ικανότητα του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας να λαμβάνει τις απαραίτητες αποφάσεις άμεσα και αποτελεσματικά αποφασίστηκε η εγκατάλειψη της ομοφωνίας και η αντικατάστασή της από την ειδική πλειοψηφία, η οποία ορίζεται στο 85%. Με άλλα λόγια, μια μεγάλη χώρα, όπως η Γερμανία, η Γαλλία ή η Ιταλία, μπορεί να προβάλει βέτο σε απόφαση για τη χορήγηση οικονομικής βοήθειας σε κάποια χώρα.
Η αλληλεγγύη πήρε αναβολή
Την άνοιξη η απόφαση για μόνιμο μηχανισμό και ευρωομόλογο
Το ραντεβού που έδωσαν για τον Μάρτιο του 2012 οι Ευρωπαίοι ηγέτες για επανεξέταση των 500 δισ. ευρώ του μόνιμου ευρωμηχανισμού δείχνει τον βαθμό των διαφωνιών που εξακολουθούν να υπάρχουν στην Ευρωζώνη για τη διαμόρφωση ενός «μπαζούκα» απέναντι στην κρίση χρέους.
Για την άνοιξη παραπέμφθηκαν και οι αποφάσεις για την έκδοση ευρωομολόγου. Συμφωνήθηκε ότι οι πρόεδροι της Κομισιόν Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο και του Eurogroup Ζαν Κλοντ Γιούνκερ θα παρουσιάσουν έκθεση στους Ευρωπαίους ηγέτες για τη δυνατότητα προώθησης του εγχειρήματος να αναληφθεί από κοινού το δημόσιο χρέος των αδύναμων κρίκων.
Οι παραχωρήσεις
Προκειμένου να «δέσει» όλα τα σκληρά μέτρα, το Βερολίνο προέβη σε ορισμένες περιορισμένες υποχωρήσεις, αποδεχόμενο την ενίσχυση της παρέμβασης της ΕΚΤ που θα πλαισιώνει τον σημερινό και τον μελλοντικό μηχανισμό στήριξης. Πάντως η τράπεζα δήλωσε έτοιμη να παρεμβαίνει προς όφελος των προβληματικών χωρών, συνεχίζοντας δηλαδή την αγορά ομολόγων στη δευτερογενή αγορά. Η Γερμανία έκανε πίσω και στο θέμα της συμμετοχής των ιδιωτών στη χρηματοδότηση των προγραμμάτων στήριξης επιβεβαιώνοντας την αρχή ότι η Ελλάδα ήταν μοναδική, εξαιρετική περίπτωση και δεν πρόκειται να επαναληφθεί.
Ενω άνοιξε ο δρομος για την Ευρωπη πολλών ταχυτήτων
Σε απομόνωση το Λονδίνο, μόνιμα στην ΕΕ το ΔΝΤ
Σε πολιτικό επίπεδο, η Γερμανία κατάφερε «να βάλει στη γωνία» τη Μεγάλη Βρετανία, οδηγώντας σε πλήρη απομόνωση το Λονδίνο, που στο τέλος δεν είχε την υποστήριξη από κανένα κράτος-μέλος.
Σημείο τριβής ήταν η εμμονή της Μεγάλης Βρετανίας, η οποία αρνήθηκε να τεθεί το City υπό την επιτήρηση των εποπτικών αρχών και άλλων θεσμικών οργάνων της ΕΕ.
Η αδιαλλαξία της Μεγάλης Βρετανίας ήταν υπεύθυνη για το αδιέξοδο στην προσπάθεια επίτευξης συμφωνίας συνολικά των «27» για μια από κοινού αναθεώρηση της Συνθήκης της Λισαβόνας. Ο δρόμος της διακυβερνητικής συμφωνίας στην οποία οδηγούνται πλέον οι 26 της ΕΕ είναι ίσως πιο απλός, κρύβει όμως παγίδες και θα πρέπει να οριστικοποιηθεί έως τον Μάρτιο του 2012. Βέβαια, πολιτικοί παρατηρητές εκτιμούν ότι με αυτές τις αποφάσεις ανοίγει διάπλατα ο δρόμος της Ευρώπης των πολλών ταχυτήτων και απομακρύνονται τα μεγαλεπήβολα σχέδια για ομοσπονδιακή Ευρώπη.
Τον Ιούλιο
Από την άλλη, συμφωνήθηκε η επίσπευση, κατά έναν χρόνο, της λειτουργίας του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας, ύψους 500 δισ. ευρώ, ο οποίος θα τεθεί σε ισχύ τον Ιούλιο του 2012. Και σε αυτό το σημείο επικράτησε η Γερμανία, καθώς δεν ικανοποιήθηκε η επιδίωξη πολλών κρατών-μελών να μετατραπεί ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας σε τράπεζα που θα χορηγεί ρευστότητα. Μικρή παραχώρηση του Βερολίνου διαπιστώθηκε στην ενίσχυση της συνολικής δύναμης πυρός της ευρωασπίδας 500 δισ. ευρώ με επιπρόσθετα 200 δισ. ευρώ μέσω διμερών δανείων του ΔΝΤ, το οποίο θα δανείζει στη συνέχεια τις χώρες με προβλήματα, βάζοντας έτσι για τα καλά πόδι στην Ευρώπη. Ηδη όσο αναφορά την συνεισφορά των ιδιωτών στη χρηματοδότηση των προγραμμάτων στήριξης συμφωνήθηκε ότι θα τηρούνται πλέον οι πρακτικές του ΔΝΤ, που καθιστούν εξαιρετικά δύσκολη αν όχι αδύνατη τη συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα.
