 |
| Ο Γάλλος πρόεδρος, Νικολά Σαρκοζί (στο κέντρο) συνομιλεί με τον πρωθυπουργό της Βρετανίας Ντέιβιντ Κάμερον κατά τη διάρκεια της Συνόδου Κορυφής της Ε.Ε. στις Βρυξέλλες. |
Μεγάλη ανάσα στη διαχείριση του ελληνικού δημόσιου χρέους, επιφέρει η απόφαση των ηγετών της ευρωζώνης, χθες τα ξημερώματα στις Βρυξέλλες. Ωστόσο, το «κούρεμα» από μόνο του δεν μπορεί να βγάλει τη χώρα από το αδιέξοδο, ενώ πολλά θα κριθούν από το περιεχόμενο του νέου μνημονίου, δηλαδή εάν θα διαφοροποιηθεί ή όχι η σημερινή «συνταγή». Το βέβαιο είναι ότι στο εξής η επιτήρηση της ελληνικής οικονομίας θα είναι ιδιαίτερα ενισχυμένη.
Μετά από μαραθώνιες διαβουλεύσεις, διαπραγματεύσεις, αντιπαραθέσεις και απειλές, οι Ευρωπαίοι ηγέτες, κυρίως ο γαλλογερμανικός άξονας, έπεισε, στην ουσία υποχρέωσε, τους ιδιώτες επενδυτές κατόχους ελληνικών ομολόγων, να συναινέσουν σε ένα πρωτοφανές για ευρωπαϊκή χώρα «κούρεμα» του χρέους της τάξης του 50%.
Ελάφρυνση 100 δισ.
Συνολικά η ελάφρυνση θα είναι της τάξης των 100 δισ. ευρώ, που θα επιτρέψει την υποχώρηση του ΑΕΠ από το 160% του ΑΕΠ σήμερα στο 120% του ΑΕΠ το 2020. Οι διαπραγματεύσεις με τους ιδιώτες επενδυτές θα πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος του έτους, ώστε από τον Ιανουάριο να αρχίσει η ανταλλαγή των ομολόγων στο 50% της ονομαστικής τους αξίας με νέες εκδόσεις.
Το επιτόκιο δανεισμού και η περίοδος αποπληρωμής των ομολόγων δεν έχουν ακόμη αποφασιστεί και θα συζητηθούν μεταξύ της ελληνικής κυβέρνησης και των τραπεζών. Ο στόχος για επίτευξη ποσοστού χρέους 120% του ΑΕΠ περιορίζει το εύρος των επιλογών.
 |
| Μεγάλη πρωταγωνίστρια στην απόφαση για το ποσοστό του «κουρέματος» του ελληνικού χρέους ήταν η καγκελάριος της Γερμανίας, Ανγκελα Μέρκελ. |
Το νομικό καθεστώς που θα διέπει τα νέα ομόλογα (ελληνικό δίκαιο ή αγγλικό δίκαιο) δεν έχει αποφασιστεί ακόμη και θα είναι αντικείμενο διαπραγμάτευσης μεταξύ Ελλάδας και τραπεζών. Το ποσοστό συμμετοχής που επιθυμεί η Κομισιόν είναι 99,99%. Τα ομόλογα που θα περιληφθούν στη συμφωνία είναι περίπου 210 δισ. ευρώ, τα οποία έληγαν μέχρι το 2035.
Ταυτόχρονα, οι εταίροι ανακοίνωσαν ένα νέο πολυετές πρόγραμμα προσαρμογής της Ελλάδας, το οποίο θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί και συμφωνηθεί μέχρι το τέλος τους έτους, ενώ θα κληθεί να συμμετάσχει και το ΔΝΤ κάτι που θεωρείται βέβαιο. Το νέο μνημόνιο δηλαδή, το οποίο θα συνοδεύεται από επίσημα δάνεια (εταίροι και ΔΝΤ), ύψους 100 δισ. ευρώ.
Οπως ανακοίνωσε η Ευρωπαϊική Αρχή Τραπεζών το ποσό που θα απαιτηθεί για την ανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών ανέρχεται σε 30 δισ. ευρώ και θα προέλθει από το ποσό των 100 δισ. ευρώ. Το κράτος θα αναλάβει να καλύψει τις απώλειες των συνταξιοδοτικών ταμείων από το «κούρεμα» των ομολόγων που διαθέτουν.
Δέσμευση για 15 δισ.
Παράλληλα η κυβέρνηση δεσμεύθηκε να προχωρήσει σε πρόσθετες ιδιωτικοποίησης ή τιτλοποιήσεις μελλοντικών εσόδων ύψους 15 δισ. ευρώ, τα οποία θα δοθούν στο Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας.
Είναι προφανές ότι η μείωση του ελληνικού χρέους αποτελεί θετική εξέλιξη για την Ελλάδα, δεδομένου ότι δημιουργεί τις προϋποθέσεις για τη διαχείρισή του. Ωστόσο, για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος θα πρέπει να ξεκαθαρίσουν το επόμενο διάστημα αρκετά πράγματα που σήμερα δεν μπορούν να απαντηθούν, διαφορετικά η χώρα μας κινδυνεύει να ξαναβρεθεί αντιμέτωπη με το ίδιο σενάριο δηλαδή να ζει κάθε τρεις μήνες με το άγχος της επόμενης δόσης των δανείων.
Ειδικότερα, οι εταίροι μας ανέλαβαν τη ρύθμιση της διαχείρισης του χρέους, αλλά θα αφήσουν πλέον πάνω μας τη διαχείριση των ελλειμμάτων. Η αλλαγή στάσης που θα φανεί σαφέστατα στο νέο μνημόνιο ενέχει κινδύνους γιατί μέχρι τώρα βασιζόμασταν στα δάνεια των εταίρων και του ΔΝΤ προκειμένου να πληρωθούν οι δημόσιοι υπάλληλοι και να καλύψει το κράτος τις λειτουργικές του ανάγκες.
Στο εξής το κράτος θα πρέπει να λειτουργεί με τη λογική ότι οι δαπάνες δεν θα πρέπει να ξεπερνούν τα έσοδα. Για να τηρήσουμε αυτή την προϋπόθεση θα πρέπει οπωσδήποτε να βγούμε το συντομότερο από την ύφεση, διαφορετικά θα βρεθούμε πάλι στην ίδια αφετηρία που ήμασταν πριν τη σύνοδο.
Είναι, λοιπόν σαφές ότι πρέπει να αλλάξει το μείγμα της σημερινής οικονομικής πολιτικής στο επόμενο μνημόνιο, όμως, οι εταίροι δεν δείχνουν διατεθειμένοι να δεχθούν κάτι τέτοιο. Κι αυτό φαίνεται από τα συμπεράσματα της συνόδου που αναφέρονται στην Ελλάδα, όπου οι λέξεις δημοσιονομικής εξυγίανση και μεταρρυθμίσεις υπερτερούν κατά κόρον της ανάγκης εξόδου από την ύφεση.
Από την άλλη, η κυβέρνηση θα πρέπει να αρχίσει να προετοιμάζεται για μια πιο ασφυκτική επιτήρηση. Στα συμπεράσματα της συνόδου για πολιτικούς, αλλά και νομικούς λόγους, δεν αναφέρεται οι λέξεις κηδεμονία και επιτροπεία, άλλωστε δεν επιτρέπεται κάτι τέτοιο από τη Συνθήκη, γιατί θα αποτελούσε παραβίαση της κυριαρχίας ενός κράτους-μέλους. Ωστόσο, τονίζεται ότι «εθνικοί εμπειρογνώμονες» χωρών της ευρωζώνης θα εγκατασταθούν στην Ελλάδα και θα ελέγχουν την πορεία της οικονομίας.
Αγνωστο πώς θα κινηθούν οι επενδυτές
Μια άλλη παράμετρος της συμφωνίας, που επετεύχθη τα ξημερώματα της Τετάρτης στις Βρυξέλλες για την απομείωση του ελληνικού χρέους, η οποία προκαλεί αβεβαιότητα, αλλά δεν μπορεί να απαντηθεί τώρα, είναι η συμπεριφορά των επενδυτών στο μέλλον έναντι της Ελλάδας, και ειδικότερα κατά πόσο θα πειστούν να αγοράζουν ελληνικά ομόλογα μετά από ένα τόσο μεγάλο «κούρεμα».
Πάντως, οι ηγέτες της ευρωζώνης στην προσπάθεια τους για να καθησυχάσουν τους ιδιώτες επενδυτές ότι δεν πρόκειται να υπάρξει στο μέλλον απομείωση δημόσιου χρέους σε άλλη χώρα, επαναλαμβάνουν ότι «όσον αφορά τη γενική προσέγγισή για τη συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα στη ζώνη του ευρώ, την απόφασή της 21ης Ιουλίου 2001, ότι η περίπτωση της Ελλάδας απαιτεί μια λύση έκτακτου και μοναδικού χαρακτήρα».
«Όλα τα υπόλοιπα κράτη-μέλη της ζώνης του ευρώ επαναλαμβάνουν επισήμως την ακλόνητη βούλησή τους να τιμήσουν πλήρως την οικεία κρατική υπογραφή τους, καθώς και όλες τις δεσμεύσεις τους για βιώσιμες δημοσιονομικές συνθήκες και διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις.
Οι Ευρωπαίοι ηγέτες δεσμεύθηκαν επίσης στην ενίσχυση της δημοσιονομικής πειθαρχίας. Μεταξύ των μέτρων είναι η υιοθέτηση είτε μέσω τροποποίησης του συντάγματος, είτε μέσω νόμου, της αρχής περί ισοσκελισμένων προϋπολογισμών, το αργότερο από το 2012 και μετέπειτα.
Η ανακεφαλαιοποίηση των ευρωπαϊκών τραπεζών
Σχετικά με τις άλλες αποφάσεις του «πακέτου» της συνολικής απάντησης, αποφασίστηκε η ανακεφαλαιοποίηση των ευρωπαϊκών τραπεζών μέχρι τον Ιούνιο του 2012, ώστε τα διαθέσιμά τους να φτάσουν στο 9% των χορηγούμενων δανείων. Η Ευρωπαϊκή Αρχή Τραπεζών εκτιμά ότι το ποσό που θα απαιτηθεί θα φτάσει τα 106 δισ. ευρώ, εκ των οποίων 30 δισ. αφορούν της ελληνικές τράπεζες, 26 δισ. ευρώ τις ισπανικές και 14,7 δισ. ευρώ τις ιταλικές.
Η ανακεφαλαιοποίηση θα πρέπει να αναζητηθεί αρχικά από τις αγορές, ενώ εάν δεν καταστεί δυνατή τότε οι τράπεζες θα μπορούν να ζητήσουν εθνική συνδρομή και για τις χώρες που δεν είναι σε θέση να την παράσχουν θα ζητείται η συνδρομή του Ευρωπαϊκού Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας.
Παράλληλα, ενισχύεται η δύναμη του ΕΤΧΣ σε περίπου 1 τρισ. ευρώ από τα 225 δισ. ευρώ, που έχει αυτή τη στιγμή διαθέσιμα υπό μορφή εγγυήσεων. Το επιπλέον ποσό θα προκύψει μέσω μόχλευσης. Το ΕΤΧΣ θα εγγυάται ένα μέρος της αξίας των ομολόγων χωρών με δημοσιονομικά προβλήματα το οποίο δεν προσδιορίζεται, αλλά εκτιμάται ότι θα κυμαίνεται μεταξύ 10% και 20%.
Ταυτόχρονα θα συσταθεί ένα νέος μηχανισμός με τη συμμετοχή και του ΔΝΤ, ο οποίος θα αναλάβει τη μόχλευση δημόσιων και ιδιωτών κεφαλαίων. Τα δημόσια θα προέλθουν από την Κίνα, την Ινδία, την Ιαπωνία, τη Νορβηγία και τη Βραζιλία, χώρες που έχουν κάθε συμφέρον να διατηρηθεί η σταθερότητα στην ευρωζώνη, ενώ έχουν δημόσια δηλώσει πως θα συμμετάσχουν στο νέο ταμείο, τα χρήματα του οποίου θα διατίθεται για τη σταθερότητα της ευρωζώνης, επικουρικά δηλαδή στο ΕΤΧΣ.
