Ευρεία δημοσιότητα έλαβε η κατάθεση από το Δικηγορικό Σύλλογο Αθηνών (ΔΣΑ) κι άλλους φορείς (μεταξύ των οποίων μερικοί, που πρώτη φορά μάθαμε για την ύπαρξή τους στο τηλεγράφημα του Αθηναϊκού Πρακτορείου) στο Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ) αίτησης για την ακύρωση του μνημονίου. Δεν ήταν η πρώτη νομική κίνηση κατά του μνημονίου, αφού -για λίγες μόνο ημέρες- προηγήθηκε προσφυγή στο..Μισθοδικείο εφέτη της διοικητικής δικαιοσύνης. Ηταν γνωστό από καιρό, ότι στο ΔΣΑ είχε συσταθεί -υπό τη συντονιστική ευθύνη του ομότιμου καθηγητή του συνταγματικού κ. Γρ. Κασιμάτη- ομάδα νομικών που μελετούσε το ζήτημα και προετοίμαζε την αίτηση. Από τις αρχές Ιουνίου, άλλωστε, είχε αναρτηθεί η πρόσκληση για τη σχετική εκδήλωση που είχε προγραμματισθεί και πραγματοποιήθηκε στις 15.6, τα πρακτικά της οποίας διένειμε στις 25.7.10 κυριακάτικη εφημερίδα.
Ο προβληματισμός που διατυπώθηκε από τον οικοδεσπότη (Πρόεδρο του ΔΣΑ) και τους τρεις εισηγητές αποτελεί εν πολλοίς το πλαίσιο, εντός του οποίου προφανώς μελετήθηκε το θέμα κι ετοιμάσθηκε η αίτηση. Κοινός παρονομαστής και στις 4 τοποθετήσεις (χαιρετισμό κι εισηγήσεις) είναι πως το μνημόνιο περιέχει ρυθμίσεις, που -αν δεν είναι ευθέως αντίθετες- έχουν σοβαρό ζήτημα συμβατότητας προς το Σύνταγμα και την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ). Τρεις από αυτές τις ρυθμίσεις επέλεξαν να προβάλλουν ως λόγους ακυρώσεως του μνημονίου οι αιτούντες: τη διαδικασία με την οποία
ψηφίσθηκε το μνημόνιο στη βουλή (με απλή κι όχι αυξημένη πλειονοψηφία 3/5), την εκχώρηση αρμοδιοτήτων της βουλής στον Υπουργό των Οικονομικών και την παραβίαση του δικαιώματος της «περιουσίας», όπου εμπίπτει τόσο η αμοιβή όσο κι η σύνταξη που πλήττονται από το μνημόνιο.
Εχοντας μπροστά μου τα πρακτικά της συνάντησης από τη μια και το δελτίο τύπου από την άλλη σκέπτομαι κι αναρωτιέμαι:
Αν υποτεθεί, ότι το ΣτΕ συνεδριάζει την ερχόμενη Δευτέρα(!), εξετάζει την υπόθεση και πριν το δεκαπενταύγουστο (του 2010) με απόφασή του δικαιώνει τους αιτούντες κι ακυρώνει το μνημόνιο. Ποιό κράτος (και με ποιόν προϋπολογισμό) θα κληθεί να εφαρμόσει (ως υποχρεούται) την απόφαση του ΣτΕ;
Τι ακριβώς εννοεί το Λετονικό Συνταγματικό Δικαστήριο (στην Ελλάδα δενυπάρχει τέτοιο) με απόφασή του, που όλο και συχνότερα επικαλούνται οι (κατά Τσίμα) μνημονιομάχοι με την οποία: «Οι διεθνείς δεσμεύσεις, που αναλαμβάνουν οι κρατικές αρχές απέναντι σε διεθνείς δανειστές, δεν είναι ικανές από μόνες τους να δικαιολογήσουν οποιονδήποτε περιορισμό θεμελιωδών δικαιωμάτων, καθώς τα θεμελιώδη δικαιώματα των πολιτών, τα οποία στηρίζονται στο Σύνταγμα είναι υποχρεωτικά για το νομοθέτη, ανεξάρτητα από την οικονομική κατάσταση του κράτους.» Πώς ένα υπό χρεωκοπία (ή μήπως χρεοκωπημένο;) κράτος μπορεί να τηρήσει καινα εγγυηθεί τη διασφάλιση θεμελιωδών δικαιωμάτων των πολιτών του;
Αρκούν η επίκληση προστασίας πληττόμενων κεκτημένων δικαιωμάτων, τα βάσιμα νομικά επιχειρήματα κι αρκετή μαχητική διάθεση για να ανατρέψουν τη δύσκολη πραγματικότητα; Κι αν ναι, τί θα αποτελεί τη νέα πραγματικότητα;
Από ποιόν, ακριβώς, ζητούμε να μη θιγούν τα κεκτημένα; Ποιός (και με τι κόστος) μπορεί σήμερα να ανεύρει πόρους για τη διατήρησή τους; Για πόσους και για πόσο καιρό;
Οι απαντήσεις δεν είναι εύκολες σε αυτά και πολλά άλλα ερωτήματα. Πρώτη φορά βρισκόμαστε αντιμέτωποι με τόσο δύσκολη κατάσταση και άδεια ταμεία. Τα μέτρα είναι σκληρά κι όσο δεν συνοδεύονται από άλλα αναπτυξιακά δείχνουν δυσβάσταχτα. Η τεκμηριωμένη επιστημονική – νομική κριτική στο μνημόνιο, απόλυτα δικαιολογημένη όσο έντονη κι αν είναι μερικές φορές, μπορεί να αποβεί πολύτιμο εργαλείο. Αρκεί να έχει υπόψη της, ότι *«κανένα κοινωνικό κεκτημένο δεν υφίσταται μόνο επειδή το προβλέπει κάποιο Σύνταγμα, αφού κανένα κοινωνικό δικαίωμα δεν μπορεί να εξασφαλισθεί ανεξαρτήτως των παραγωγικών δυνατοτήτων μιας κοινωνίας»
