του Νίκου Χατζηνικολάου
Λίγες μόνον ημέρες μετά την
αποκαλυπτική έκθεση του επικεφαλής
οικονομολόγου του ΔΝΤ κ. Ολιβιέ Μπλανσάρ, που παραδεχόταν ότι οι
λανθασμένοι δημοσιονομικοί πολλαπλασιαστές του ελληνικού μνημονίου
οδήγησαν στη σημερινή τραγική κατάσταση της οικονομίας και συνεπακόλουθα
της κοινωνίας μας, ο εκπρόσωπος του Ταμείου κ. Τζέρι Ράις, θορυβημένος
προφανώς από τις πρώτες αντιδράσεις και φοβούμενος περαιτέρω κλιμάκωσή
τους, έσπευσε να «μαζέψει» το θέμα, μιλώντας για «παρερμηνεία» και για
«λανθασμένες εντυπώσεις». Ανάλογη ήταν και η στάση του επιτρόπου
Οικονομικών της Ευρωπαϊκής Ενωσης κ. Ολι Ρεν. Ο κύριος «καλό κουράγκιο»
μας συνέστησε να σταματήσουμε πάραυτα τη συζήτηση για διόρθωση του
λάθους και να συνεχίσουμε να εφαρμόζουμε αδιαμαρτύρητα τη… λανθασμένη
συνταγή, ώστε να μην κλονιστεί το… «κλίμα εμπιστοσύνης» που έχει
δημιουργηθεί για την Ελλάδα στους κόλπους της Ευρώπης τους τελευταίους
μήνες!
ΤΟ ΕΥΛΟΓΟ ΕΡΩΤΗΜΑ που προκύπτει είναι πώς
μεταφράζεται αυτή η «εμπιστοσύνη» στην οποία αναφέρεται ο κ. Ρεν,
προκειμένου να «κινητροδοτήσει» τη σιωπή μας; Τι θα κερδίσει η χώρα αν
συνεχίσει στον ίδιο δρόμο; Γιατί να εξακολουθήσουμε να εμπιστευόμαστε
τους δανειστές μας; Ποια επιτυχία και σε ποιον τομέα έχει να επιδείξει η
τρόικα, με το εξοντωτικό για την ελληνική κοινωνία πρόγραμμα λιτότητας
-το περιβόητο μνημόνιο- που κατάρτισε και μας επέβαλε πριν από τρία
χρόνια; Ποιες από τις προβλέψεις της επαληθεύτηκαν; Ποιες από τις
υποσχέσεις της τηρήθηκαν; Και ακόμη: ποιες σοβαρές ενδείξεις ανάκαμψης ή
έστω μερικής ανάσχεσης της υφεσιακής πορείας υπάρχουν σήμερα ώστε να
ελπίζει κανείς βάσιμα πως με αυτή τη συνταγή θα βγούμε τελικά από την
κρίση; Για ποια εμπιστοσύνη ομιλεί ο άνθρωπος που μας ευχήθηκε «καλό
κουράγιο», ζητώντας μας να σιωπήσουμε; Για την εμπιστοσύνη των δανειστών
μας στη συνεχιζόμενη αδράνεια και ηττοπάθεια της ελληνικής πολιτικής
σκηνής;
Η ΤΡΟΪΚΑ με το μνημόνιό της δεν έκανε λάθος μόνο στους πολλαπλασιαστές. Εκανε λάθος σε όλα! Ας τα πάρουμε με τη σειρά:
• ΜΕΤΡΑ: Στο πρώτο μνημόνιο, τον Μάιο του 2010, οι
δανειστές προέβλεπαν ότι χρειάζονταν μέτρα ύψους 25,5 δισ. ευρώ μέχρι το
τέλος του 2013. Μέχρι σήμερα, όμως, συμπεριλαμβανομένων και αυτών του
τρέχοντος έτους, έχουν ληφθεί μέτρα -περικοπές μισθών, συντάξεων,
επιδομάτων και αύξηση φόρων- ύψους 59 δισ. ευρώ. Και ακόμη δεν έχει
κλείσει ο λογαριασμός. Η τελευταία επικαιροποίηση του μνημονίου αναφέρει
ότι απαιτούνται επιπλέον μέτρα 2 έως 4 δισ. ευρώ για τη διετία
2015-2016, ενώ εάν υπάρξουν αποκλίσεις από τους στόχους θα ζητηθούν και
επιπλέον μέτρα για τα έτη 2013-2014.
• ΥΦΕΣΗ: Στο κείμενο του πρώτου μνημονίου
προβλεπόταν ότι τα μέτρα δημοσιονομικής προσαρμογής θα βύθιζαν στην
ύφεση την ελληνική οικονομία για δύο μόνον χρόνια. Ειδικότερα, η τρόικα
προέβλεπε ύφεση 4% και 2,5% το 2010 και το 2011 αντίστοιχα και επιστροφή
της οικονομίας σε τροχιά ανάπτυξης το 2012, με 1,1% ρυθμό αύξησης του
ΑΕΠ. Εναν χρόνο μετά την υπογραφή του πρώτου μνημονίου, τον Ιούλιο του
2011, οι προβλέψεις αναθεωρήθηκαν επί τα χείρω. Στο μεσοπρόθεσμο
δημοσιονομικό πλαίσιο για την περίοδο 2012-2015 που παρουσιάστηκε
προβλεπόταν αρνητικός ρυθμός ανάπτυξης 1,2% το 2012 και επιστροφή σε
τροχιά ανάπτυξης, με ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ 1,1% το 2013. Σύμφωνα με τα
στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα η ΕΛΣΤΑΤ πριν από μερικές ημέρες, το
ελληνικό ΑΕΠ τελικά συρρικνώθηκε κατά 6,5% το 2012, ενώ προβλέπεται
περαιτέρω συρρίκνωση κατά 4,5% το 2013 και επιστροφή σε αναιμικούς
ρυθμούς ανάπτυξης, 0,2%, το 2014.
• ΑΝΕΡΓΙΑ: Εκτός πραγματικότητας ήταν και οι
προβλέψεις της Κομισιόν και του ΔΝΤ για την εξέλιξη της ανεργίας. Με
βάση το μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα 2012-2015 προβλεπόταν αύξηση των ανέργων
μέχρι και το 2012 και στη συνέχεια αντιστροφή της τάσης και μείωση της
ανεργίας. Ειδικότερα, για το 2011 προβλεπόταν ποσοστό ανεργίας 14,5%, το
2012 15% και το 2013 14,5%. Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, το
ποσοστό της ανεργίας στο τέλος Νοεμβρίου 2012 ήταν 27%, με 1.350.181
ανέργους, ενώ το ΚΕΠΕ προβλέπει εκτίναξη της ανεργίας στο 30% το 2013.
• ΧΡΕΟΣ: Το πρώτο μνημόνιο προέβλεπε ότι το 2012 το
χρέος θα διαμορφωνόταν στο 149% του ΑΕΠ. Βρίσκεται όμως ήδη, μετά από
ένα «κούρεμα» και μια επαναγορά, στο 175%.
• ΜΙΣΘΟΙ: Στο πρώτο μνημόνιο του 2010 αναφερόταν ότι
δεν ήταν απαραίτητη η μείωση των μισθών του ιδιωτικού τομέα και η
τρόικα πρότεινε το πάγωμά τους για μία τριετία. Μέχρι σήμερα οι μισθοί
έχουν μειωθεί 30% κατά μέσο όρο.
• ΠΡΩΤΟΓΕΝΕΣ ΠΛΕΟΝΑΣΜΑ: Στο πρώτο μνημόνιο
προβλεπόταν ότι με τις θυσίες του ελληνικού λαού, το νοικοκύρεμα του
κράτους και τις μεταρρυθμίσεις ο προϋπολογισμός θα εμφάνιζε πρωτογενές
πλεόνασμα το 2011. Μετά και την τελευταία αναθεώρηση του μνημονίου
προβλέπεται οριακό πρωτογενές πλεόνασμα φέτος.
ΧΡΕΙΑΖΟΝΤΑΙ ΑΡΑΓΕ και άλλα επιχειρήματα για να
αποδειχθεί ότι το λάθος δεν ήταν απλώς και μόνο οι… πολλαπλασιαστές,
αλλά η ίδια η φιλοσοφία του μνημονίου; Χρειάζονται και άλλα στοιχεία για
να αποδειχθεί ότι, ενώ οι άνθρωποι δυστυχούν, ούτε οι αριθμοί
ευημερούν; Χρειάζεται πολλή σκέψη για να καταλάβουν οι δανειστές μας,
αλλά και οι κυβερνήτες μας, ότι πρέπει τώρα επειγόντως να αλλάξει αυτή η
αποτυχημένη συνταγή και στη θέση της να υιοθετηθεί και να εφαρμοστεί
μια άλλη πολιτική, που δεν θα οδηγεί τη χώρα και την κοινωνία στην
εξαθλίωση, αλλά στην ανάπτυξη και την ευημερία;
