Με δύο παράλληλα σενάρια και πολλές αβεβαιότητες σε ό,τι αφορά το ύψος της ύφεσης, και το κλείσιμο του 2011 καταρτίζεται με ταχείς ρυθμούς από το Γενικό Λογιστήριο του κράτους ο προϋπολογισμός του 2012.Το κείμενο του προϋπολογισμού που πρόκειται να εγκρίνει το νέο υπουργικό συμβούλιο προς το τέλος της εβδομάδας θα έχει δύο βασικά σενάρια. Το ένα, θα περιλαμβάνει τις προβλέψεις χωρίς να υπολογίζεται η διαγραφή του 50% του χρέους των ιδιωτών και ένα δεύτερο που θα περιλαμβάνει τις προβλέψεις στις οποίες έχει συμπεριληφθεί και η μείωση των δαπανών από τις μειωμένες υποχρεώσεις του Δημοσίου για τις πληρωμές τόκων.
Το ύψος της διαφοράς αυτής όμως δεν αναμένεται να φτάνει τα 4,5 δισ. ευρώ που έχει κατά καιρούς δηλώσει ο υπουργός Οικονομικών κ. Ευάγγελος Βενιζέλος. Στο πολύ δύσκολο -τεχνικά- πολυετή προϋπολογισμό η ωφέλεια τουλάχιστον για το 2012 θα είναι περίπου 3,5 δις. ευρώ.
Η διαγραφή του ελληνικού χρέους προσαρμόζει ανάλογα την εκτίμηση του ελλείμματος το οποίο όπως είπε ο κ. Βενιζέλος το Σάββατο αναμένεται να φτάσει φέτος στο 8,9% του ΑΕΠ με προοπτική να μειωθεί στο 7% του ΑΕΠ το 2012, όπως άλλωστε εκτιμά και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή
Ενδεικτικό το ύψος του χρέους
Το ύψος του χρέους θα είναι επίσης ενδεικτικό και υπό αναθεώρηση ανάλογα με το βαθμό επιτυχίας της συμμετοχής των ιδιωτών στη διαγραφή χρέους. Σύμφωνα με τη βασική πρόβλεψη (προ PSI ) το χρέος θα εκτιναχθεί στο 198,2% του ΑΕΠ φτάνοντας 428,2 δισ. ευρώ. Αν λοιπόν το PSI έχει απόλυτη επιτυχία θα υπάρξει μείωση του χρέους ως ποσοστού του ΑΕΠ στο 150% του ΑΕΠ που μεταφράζεται στα 325 δισ. ευρώ. Εκτιμήσεις μέσα από το υπουργείο Οικονομικών θεωρούν πολύ ικανοποιητική μια συμμετοχή των ιδιωτών στο 85-90%.
Συνέχεια στην ύφεση
Στις παραδοχές σύνταξης του προϋπολογισμού θα είναι η συνέχιση της ύφεσης της οικονομίας και για τον επόμενο χρόνο και θα φτάσει στο 2,8% από 5,5% που αναμένεται να διαμορφωθεί φέτος και με προοπτική βέβαια ότι τον επόμενο χρόνο η Ελλάδα θα έχει πρωτογενές πλεόνασμα το οποίο θα αρχίσει να αναστρέφει την αυξητική δυναμική του χρέους. Οι προβλέψεις αυτές ταυτίζονται επίσης με τις φθινοπωρινές προβλέψεις της Commission αλλά όπως τονίζουν αρμόδια στελέχη του υπουργείου Οικονομικών αναμένεται να αναθεωρηθεί μέσα στο πρώτο τρίμηνο του επόμενου χρόνου όταν αναμένεται να δημοσιοποιηθούν τα τελικά στοιχεία για το 2011.
Το κείμενο του προϋπολογισμού θα παρουσιαστεί κατ' αρχήν στα τεχνικά κλιμάκια της τρ'οικας που φτάνουν σήμερα στην Αθήνα γι' αυτό ακριβώς το λόγο. Να μπορέσουν να αποτυπώσουν το κλείσιμο του προϋπολογισμού 2011 και τις προβλέψεις για τον επόμενο χρόνο. Το βασικό σημείο συμφωνίας ή διαφωνίας της τρόικας θα είναι η ένταξη στον προϋπολογισμό όλων των δημοσιονομικών μέτρων για τη μείωση του ελλείμματος που έχουν ήδη συμφωνηθεί κάτι που θεωρείται βέβαιο τουλάχιστον για το 2012.
Ανησυχία για την ανάπτυξη
Κατά τις διαπραγματεύσεις και του οικονομικού επιτελείου αλλά και στις διαβουλεύσεις με την τρόικα αναμένεται να τεθεί και το θέμα της ανάπτυξης το οποίο λόγω της κατάστασης της αγοράς αφορά σχεδόν αποκλειστικά τον τομέα των δημόσιων δαπανών. Η τρόικα ενδιαφέρεται βασικά για την εισροή κοινοτικών πόρων που έχουν συμφωνηθεί και συνδέονται και με τον ετήσιο στόχο των εσόδων τόσο για το 2011 όσο και για το 2012.
Την ίδια ώρα το συγχρηματοδοτούμενο σκέλος του Προγράμματος που αφορά τα κονδύλια του ΕΣΠΑ και των προγραμμάτων αλιείας και αγροτικής ανάπτυξης παρουσιάζει καθυστέρηση λόγω της πιστωτικής ασφυξίας. Τόσο το υπουργείο Ανάπτυξης όσο και το σύνολο του οικονομικού επιτελείου στήριζαν πολλές ελπίδες στην αύξηση του ποσοστού συγχρηματοδότησης από την Ε.Ε. από το 85% στο 95% το οποίο θα άνοιγε το δρόμο για επιπλέον πόρους ύψους 1,5 δισ. ευρώ το 2011 και το 2012. Η καθυστέρηση της έγκρισης από τα υπόλοιπα κράτη-μέλη έχει ως συνέπεια την ένταση της πιστωτικής ασφυξίας που αντιμετωπίζουν όχι μόνο τα ιδιωτικά αλλά και τα δημόσια έργα.
Με πρωτοβουλία του υπουργού Ανάπτυξης τώρα ξεκινά μια νέα προσπάθεια ώστε κονδύλια συνολικού ύψους 2 δισ. από το ΕΣΠΑ να μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως εγγυήσεις προς την ΕΤΕπ ώστε η Τράπεζα να μπορεί να ανοίξει πιστωτικές γραμμές για την ενίσχυση της μικρομεσαίων επιχειρήσεων και να χρηματοδοτηθούν υποδομές όπως οι μεγάλοι αυτοκινητόδρομοι που έχουν παγώσει λόγω έλλειψης ρευστότητας. Και αυτή όμως η προσπάθεια θα απαιτήσει χρόνο και πολλές διαπραγματεύσεις εντός της Ε.Ε. για να γίνει πραγματικότητα.
«Παγωμένο» το πρόγραμμα επενδύσεων
Στο Πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων και ειδικότερα στο συγχρηματοδοτούμενο σκέλος το οποίο συνδέεται και με το ευρωπαϊκό σχέδιο Μάρσαλ για την ελληνική οικονομία τα πράγματα είναι τελείως παγωμένα. Μέχρι και τον περασμένο Σεπτέμβριο οι δαπάνες του ΠΔΕ ανήλθαν σε 3,5 δισ. ευρώ, στο σύνολο του έτους το ποσό πρέπει να διαμορφωθεί σε 7,55 δισ. ευρώ, δηλαδή σε διάστημα τριών μηνών να καταβληθούν σχεδόν 4 δισ. ευρώ που θεωρείται αδύνατο. Εξάλλου, η δημοσιονομική στενότητα οδήγησε ήδη στην περικοπή του ύψους του ΠΔΕ από 8,5 σε 7,55 δισ. ευρώ το 2011.
Το ίδιο συμβαίνει και με την αναπτυξιακές πρωτοβουλίες που καλύπτονται από εθνικούς πόρους. Το υπουργείο Ανάπτυξης εκτιμά ότι θα καλύψει πλήρως τις υποχρεώσεις του για επιδοτήσεις που εκκρεμούν για έργα από τον προηγούμενο αναπτυξιακό νόμο αλλά είναι αμφίβολο αν θα επιτύχουν το ίδιο και για το 2012. Ο μεγάλος φόβος που υπάρχει στο υπουργείο Ανάπτυξης είναι μήπως αποφασιστεί η δημοσιονομική πίεση τον επόμενο χρόνο να μειωθεί με μια νέα περικοπή των πόρων του Προγράμματος Δημοσίων επενδύσεων.
Εκτός στόχων οι εισπράξεις
Το μεγάλο πρόβλημα εκτιμάται ότι θα είναι το κλείσιμο του προϋπολογισμού του 2011 αφού μέσα σε ένα διάστημα 45 ημερών ως το τέλος του χρόνου, το υπουργείο Οικονομικών θα πρέπει να πείσει ότι θα συγκεντρώσει έσοδα ύψους 12,4 δισ. ευρώ ( 6,2 δισ. ευρώ το μήνα) ώστε να επιτευχθούν οι στόχοι που συμφωνήθηκαν με την τρόικα πριν από 1,5 μήνα.
Πάντως η συγκυρία δεν ευνοεί τα επιχειρήματα του υπουργείου Οικονομικών. Και αυτό γιατί τον περασμένο μήνα, τα έσοδα του προϋπολογισμού κατέγραψαν πτώση 6,9% σε σύγκριση με τον Οκτώβριο του 2010, η οποία αποδίδεται στις απεργιακές κινητοποιήσεις των εφοριακών και τελωνειακών και την καθυστέρηση στην έκδοση των ειδοποιητηρίων για την πληρωμή των δόσεων της έκτακτης εισφοράς και του φόρου εισοδήματος.
Τα πρώτα στοιχεία του υπουργείου Οικονομικών δείχνουν ότι οι καθαρές εισπράξεις του προϋπολογισμού τον Οκτωβρίου ανήλθαν στα 4,22 δισ. ευρώ από 4,5 δισ. ευρώ που ήταν τον Οκτώβριο του 2010. Μάλιστα η εικόνα των εσόδων θα ήταν χειρότερη, αν δεν είχαν «παγώσει» οι επιστροφές φόρων. Χιλιάδες φορολογούμενοι που δικαιούνται επιστροφή φόρου εισοδήματος άνω των 1.500 ευρώ περιμένουν να την εισπράξουν ή η εφορία να προχωρήσει στο συμψηφισμό με την έκτακτη εισφορά.
Κάθε απόκλιση από τα συμφωνημένα μέτρα για το 2011 θα πρέπει να καλυφθεί με ένταση των ήδη υπαρχόντων ή νέα μέτρα από το 2012. Τούτο έχει προαναγγείλει από τον περασμένο Οκτώβριο ο ίδιο ο υπουργός Οικονομικών, Ευάγγελος Βενιζέλος, τονίζοντας ότι υπάρχει ένα μαξιλάρι μέτρων της τάξης του 0,5% του ΑΕΠ (περίπου 1,1 δισ. ευρώ ) το οποίο μπορεί να κλείσει την τρύπα το 2012. Δεν διευκρίνισε όμως ποια είναι αυτά τα μέτρα και πώς θα εφαρμοστούν. Ένα δεύτερο σημαντικό δημοσιονομικό θέμα είναι αυτό των δαπανών. Το βασικό ζητούμενο είναι να καλυφθούν οι ανάγκες των ασφαλιστικών ταμείων που αναμένεται να αυξήσουν κατά 2 δισ. ευρώ.
