Εχει θέση η Ελλάδα μέσα σ' αυτήν;
Στην αρχή ήταν η Ελλάδα, η Πορτογαλία, η Ιρλανδία. Ακολούθησαν η Ισπανία, η Ιταλία. Τώρα η κρίση χτύπησε την πόρτα της Γαλλίας, του Βελγίου, της Αυστρίας... Τα δομικά προβλήματα της ευρωζώνης έχουν αναδειχθεί σε όλο τους το μεγαλείο, θέτοντας πλέον σε αμφισβήτηση ακόμη και την ύπαρξη του ενιαίου νομίσματος και δείχνοντας με τον πλέον καθαρό τρόπο ότι οι λύσεις που επελέγησαν από τους ευρωπαίους ηγέτες, όχι μόνο δεν αντιμετώπισαν την κρίση αλλά συνέβαλαν στην επέκτασή της.
Ο κόμπος έφθασε στο χτένι, αφού τα spreads των 10ετών ομολόγων της Ιταλίας, της Ισπανίας, του Βελγίου, της Γαλλίας και της Αυστρίας εκτινάχθηκαν στα μέσα της εβδομάδας, θέτοντας επιτακτικά το ερώτημα για το μέλλον της ευρωζώνης και εντείνοντας την ανησυχία για το αν η Ελλάδα, που είναι ο αδύνατος κρίκος, έχει μέλλον στο ευρώ.
Παρά την παγκόσμια ανησυχία, η πολιτική διάσταση για το πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί ριζικά η κρίση παραμένει, με τη Γαλλία και τη Γερμανία να έχουν εντελώς διαφορετική προσέγγιση.
* Η Γαλλία υποστηρίζει ότι πρέπει να ενεργοποιηθεί με μεγαλύτερη αποφασιστικότητα η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, η οποία έχει απεριόριστες δυνατότητες αγοράς ομολόγων και δανεισμού, τυπώνοντας χρήμα ώστε να σταματήσουν οι πιέσεις των αγορών στα κρατικά ομόλογα. Αυτή την άποψη συμμερίζονται και οι Αμερικανοί, αφού η δική τους κεντρική τράπεζα έχει κάνει το ίδιο. Η Γαλλία έχει προτείνει επίσης ως εναλλακτική λύση να μετρατραπεί ο προσωρινός ευρωπαϊκός μηχανισμός (EFSF) σε τράπεζα, εξασφαλίζοντας κεφαλαια από την ΕΚΤ.
* Κατηγορηματικά αντίθετη με τέτοιου είδους εμπλοκή της ΕΚΤ είναι η Γερμανία, η οποία επιθυμεί περιορισμένες αγορές ομολόγων στη δευτερογενή αγορά από την κεντρική τράπεζα (όπως κάνει τους τελευταίους μήνες) αλλά είναι αντίθετη στο τύπωμα χρήματος και στον απευθείας δανεισμό χωρών. Επικαλείται δε το καταστατικό της ΕΚΤ, στο οποίο προβλέπεται ότι η κεντρική τράπεζα δεν μπορεί να δανείζει χώρες, παρά μόνο τράπεζες και διεθνείς οργανισμούς.
Με βάση αυτή την πρόβλεψη βρίσκεται στο τραπέζι η πρόταση για δανεισμό του ΔΝΤ από την ΕΚΤ και στη συνέχεια το Ταμείο να μπορεί να δανείζει ευρωπαϊκές χώρες. Από το Βερολίνο συνεχίζουν να υπάρχουν ενστάσεις για δύο λόγους: α) φοβούνται την αύξηση του πληθωρισμού, παρότι πολλοί οικονομολόγοι επισημαίνουν ότι αυτή τη στιγμή το πρόβλημα δεν είναι ο πληθωρισμός αλλά η ύφεση και β) πιστεύουν ότι οι νομισματικές λύσεις θα χαλαρώσουν τη δημοσιονομική λιτότητα και την ανάγκη για διαρθρωτικές αλλαγές.
Η Αγκελα Μέρκελ τόνισε σε ομιλία της στο Βερολίνο ότι «μόνο πολιτικές λύσεις μπορούν να μας βγάλουν από τη σημερινή κατάσταση. Οι πολιτικοί κάνουν λάθος αν νομίζουν ότι η ΕΚΤ μπορεί να επιλύσει την κρίση της ευρωζώνης». Η γερμανίδα καγκελάριος προχώρησε περισσότερο καλώντας τις εθνικές κυβερνήσεις να είναι έτοιμες για δημοσιονομική πολιτική που θα υπακούει περισσότερο σε αποφάσεις που θα λαμβάνονται στις Βρυξέλλες. Σ' αυτό το πλαίσιο η βρετανική «Daily Telegraph», δημοσιεύει στοιχεία γερμανικού εγγράφου το οποίο κάνει λόγο για «ευρωπαϊκό υπερκράτος». Επίσης θα δημιουργηθεί «ειδικό σώμα» με αποστολή την επέμβαση στις οικονομίες προβληματικών κρατών.
Σύμφωνα με την πρόταση, θα υπάρχει ενιαία δημοσιονομική πολιτική, ενώ για τις χώρες που παραβιάζουν τους κανόνες θα προβλέπονται αυστηρές ποινές. Ηδη κουβεντιάζεται και η πρόβλεψη για έξοδο από την ευρωζώνη με πρώτη υποψήφια της Ελλάδα.
Οι διαβουλεύσεις μεταξύ των χωρών (ιδίως ανάμεσα σε Γαλλία και Γερμανία) δίνουν και παίρνουν. Μια πρώτη γεύση για το πού καταλήγουν οι συζητήσεις θα δοθεί σε συνεδρίαση του Eurogroup ώς το τέλος Νοεμβρίου, ενώ οι τελικές αποφάσεις αναμένονται στη σύνοδο κορυφής της Ε.Ε., στις 9 Δεκεμβρίου.
Παράλληλα με τη διαμόρφωση της νέας δομής της ευρωζώνης, αλλάζει το πολιτικό τοπίο και στον ευρωπαϊκό Νότο. Στην Ελλάδα η κυβέρνηση συνεργασίας έχει επωμιστεί το καθήκον να περάσει με μεγάλη πλειοψηφία τις ευρωπαϊκές αποφάσεις. Στην Ιταλία η, επίσης συμμαχική, κυβέρνηση του Μ. Μόντι πέρασε με την ψήφο της κεντροαριστεράς νέο πακέτο λιτότητας ενώ στην Ισπανία, ο πιθανότερος νικητής των σημερινών εκλογών, ηγέτης του δεξιού Λαϊκού Κόμματος Μ. Ραχόι μιλάει για μεγάλες περικοπές ώστε να μειωθεί το δημοσιονομικό έλλειμμα στο 4,4% το 2012. Δεσμεύτηκε ωστόσο ότι δεν θα περικόψει τις συντάξεις.
Η μέχρι τώρα πορεία έχει δείξει ότι η Ε.Ε. κινείται πάντα με συμβιβασμούς, οι οποίοι δεν έχουν αποδειχθεί επαρκείς ώστε να αντιμετωπιστεί η κρίση. Η γερμανική εμμονή, ότι η μόνη συνταγή είναι η δημοσιονομική πειθαρχία έχει ως αποτέλεσμα την επέκταση της φωτιάς με κίνδυνο να οδηγηθεί σε διάλυση η ευρωζώνη, παρασύροντας σε νέα καταστροφή την παγκόσμια οικονομία ή να δημιουργηθεί ευρωζώνη δύο ταχυτήτων. Θεμελιώδη ερωτήματα, που ήταν εκτός ατζέντας τα προηγούμενα χρόνια ξανάρχονται στην επιφάνεια. «Εχει μέλλον η ευρωζώνη;». «Εχει μέλλον η Ελλάδα στο ευρώ;». Οι απαντήσεις δεν είναι ούτε αυτονόητες, ούτε μονοσήμαντες. Στο 10σέλιδο αφιέρωμα της «Κ.Ε.» διαπρεπείς οικονομολόγοι από χώρες της Ε.Ε., τις ΗΠΑ και την Ελλάδα, με τις διαφορετικές απόψεις τους φωτίζουν κρίσιμες πτυχές της σημερινής κρίσης και διατυπώνουν προτάσεις για το ευρωπαϊκό μέλλον, αλλά και για το μέλλον της ελληνικής οικονομίας το οποίο άλλοι βλέπουν εντός κι άλλοι εκτός ευρώ.
