«Στη λήψη της απαιτούμενης απόφασης έπρεπε να εξετάσουμε προφανείς ηθικούς, νομικούς και πολιτικούς λόγους, αλλά και ζητήματα υψίστης εθνικής σημασίας, καθώς και τα συνολικά συμφέροντα της χώρας, ιδιαίτερα σε μια κρίσιμη περίοδο για την πατρίδα μας», τόνισε ο πρωθυπουργός.
Ο Γ. Παπανδρέου εξέφρασε την πεποίθηση «ότι με αυτήν την απόφαση, υπηρετούμε πιστά τα συμφέροντα της χώρας, αλλά και τιμούμε τη μνήμη όσων θυσιάστηκαν για την πατρίδα».
Είναι γεγονός ότι πριν παρέμβει η Ελλάδα στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης υπήρξε συστηματική δουλειά από τα συναρμόδια υπουργεία Εξωτερικών και Δικαιοσύνης - γι' αυτό και ο κ. Παπανδρέου αναφέρθηκε ονομαστικά στους υπουργούς που χειρίστηκαν το προηγούμενο διάστημα το θέμα, τους κ. Δρούτσα, Καστανίδη αλλά και τους κ. Παμπούκη και Βενιζέλο, που εκτός των άλλων παρείχαν και τις νομικές τους γνώσεις. Αποφασιστική συμβολή ωστόσο είχαν και Ελληνες διεθνολόγοι καθώς και ξένοι εμπειρογνώμονες, με απτή εμπειρία του Δικαστηρίου της Χάγης.
Η συνεργασία όλων των εμπλεκομένων ξεκίνησε μήνες πριν και με ορίζοντα για την ολοκλήρωση του «φακέλου» νωρίτερα από τη 14η Ιανουαρίου (2011), ημέρα που λήγει η προθεσμία για τη δυνατότητα παρέμβασης της Ελλάδας στην εκκρεμή διαφορά μεταξύ Γερμανίας και Ιταλίας, ενώπιον του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης, σχετικά με το θέμα των γερμανικών αποζημιώσεων και συγκεκριμένα των αξιώσεων του Διστόμου.
Σε κυβερνητική ανακοίνωση για την υπόθεση υπογραμμίζεται ότι «η δίκη άρχισε με κατάθεση προσφυγής της Γερμανίας κατά της Ιταλίας στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης στις 22 Δεκεμβρίου 2008, με αντικείμενο να διαπιστωθεί από το τελευταίο η παραβίαση από την Ιταλία (τα ιταλικά δικαστήρια) της υποχρέωσής της- κατά το διεθνές δίκαιο- να αναγνωρίσει το προνόμιο της ετεροδικίας του γερμανικού Δημοσίου (σ.σ.: δηλαδή της ασυλίας που απολαμβάνει ένα κράτος να μη δικάζεται σε άλλη χώρα) στις δίκες που αφορούν την εκτέλεση των αποφάσεων που επιδικάζουν αποζημιώσεις σε θύματα των ναζιστικών θηριωδιών».
Το αίτημα
Σε ό,τι αφορά στη χώρα μας, η Ελλάδα θα ασκήσει αίτημα παρέμβασης, σύμφωνα με το άρθρο 62 του Καταστατικού του Διεθνούς Δικαστηρίου, προβάλλοντας ότι έχει έννομο συμφέρον στην εκκρεμή δίκη, το οποίο θίγεται από την απόφαση του Δικαστηρίου επί της υποθέσεως αυτής.
Δηλαδή, το ΔΔΧ θα πρέπει να αποφασίσει καταρχήν αν η Ελλάδα μπορεί να παρέμβει στην εν λόγω δίκη μεταξύ Γερμανίας-Ιταλίας. Εφόσον, δε, το Δικαστήριο χορηγήσει τελικά την άδεια, τότε η χώρα μας θα μπορεί να μετάσχει στη δικαστική διαδικασία με δυνατότητα παρουσίασης της ελληνικής επιχειρηματολογίας επί της ουσίας της διαφοράς.
Ζωτικής σημασίας η απόφαση στη Χάγη
Ηττα της Γερμανίας θα ανοίξει τον δρόμο για αποζημιώσεις
Αν το Δικαστήριο της Χάγης αποκρούσει τους γερμανικούς ισχυρισμούς για κρατική ασυλία (ετεροδικία), θα ανοίξει ο δρόμος για την οριστική δικαίωση όχι μόνο των Ιταλών που προσέφυγαν κατά της ναζιστικής θηριωδίας, αλλά και των συγγενών των θυμάτων του Διστόμου.
Ωστόσο, δεν αποκλείεται μια τέτοια απόφαση να επιτρέψει να «αναγεννηθούν» οι δικαστικές αξιώσεις για γερμανικές επανορθώσεις από χιλιάδες συγγενείς θυμάτων άλλων ελληνικών περιοχών (Καλάβρυτα, Κομμένο Αρτας, Λιδορίκι κλπ.), που έχουν «μπλοκαριστεί» από το ελληνικό Ανώτατο Ειδικό Δικαστήριο, που υιοθέτησε τη γερμανική ασυλία με οριακή διαφορά μίας ψήφου. Πάντως, μια θετική για την Ιταλία απόφαση θα βοηθήσει τις ελληνικές αξιώσεις τουλάχιστον σε διπλωματικό επίπεδο, ενώ θα επιχειρηθεί να επανέλθουν και οι δικαστικές προσφυγές.
Η ελληνική παρέμβαση στο Δικαστήριο της Χάγης, την οποία χαρακτήρισε «θαρραλέα πρωτοβουλία» η συνήγορος των Διστομιτών Κ. Σταμούλη, αποσκοπεί να παράσχει διπλωματική προστασία στους Ελληνες πολίτες που δεν μπορούν να παραστούν ατομικά στη Χάγη για να υπερασπιστούν τα συμφέροντά τους, τα οποία μπορεί να επηρεαστούν από την απόφαση που θα εκδοθεί.
ΦΩΦΗ ΓΙΩΤΑΚΗ
Ο δικαστικός «γολγοθάς» των συγγενών των θυμάτων
Η ιστορική απόφαση του Αρείου Πάγου και η διαμάχη Γερμανίας - Ιταλίας
Επί 10 χρόνια παραμένει «στα χαρτιά» η ιστορικής σημασίας δικαστική απόφαση της Ολομέλειας του Αρείου Πάγου που το 2000 δικαίωσε αμετάκλητα τα 228 θύματα της ναζιστικής θηριωδίας στο Δίστομο, επιδικάζοντας σε συγγενείς τους αποζημιώσεις ύψους 11 δισ. δρχ. τότε, που σήμερα με τους τρέχοντες τόκους πρέπει να πλησιάζουν τα 100 εκατ. ευρώ, με δεδομένο ότι οι αγωγές υποβλήθηκαν το 1995.
Η ιστορία των «γερμανικών επανορθώσεων» που ξεπερνούν τα 3 δισ. ευρώ μεταβλήθηκε σε μια ατέρμονη δικαστική περιπέτεια και μια επίπονη (ψυχικά και οικονομικά) δικαστική προσπάθεια δικαίωσης χιλιάδων θυμάτων και συγγενών τους από διάφορα μαρτυρικά χωριά της χώρας, κατάσταση για την οποία ευθύνεται ένα μέρος της δικαιοσύνης, αλλά και των κυβερνήσεων της τελευταίας 10ετίας.
Οι αγωγές της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Βοιωτίας που υπέβαλε ο αείμνηστος Ιω. Σταμούλης έγιναν δεκτές από την Ολομέλεια ΑΠ που απέρριψε τους ισχυρισμούς του γερμανικού Δημοσίου ότι έχει κρατική ασυλία («ετεροδικία») και δεν μπορεί να δικαστεί στην Ελλάδα.
Ωστόσο, μέσα σε ενάμιση χρόνο, το Ανώτατο Ειδικό Δικαστήριο (ΑΕΔ) με οριακή πλειοψηφία (6-5) δέχθηκε την κρατική ασυλία του γερμανικού Δημοσίου, «μπλοκάροντας» όλες τις άλλες δίκες για τη δικαίωση των υπολοίπων θυμάτων, μολονότι και τα γερμανικά δικαστήρια (Πρωτοδικείο Καρλσρούης) είχαν αποφανθεί ότι είναι αναρμόδια να εκδικάσουν τέτοιες αγωγές.
Το γερμανικό Δημόσιο αρνήθηκε να εκτελέσει την αμετάκλητη απόφαση της Ολομέλειας ΑΠ υπέρ του Διστόμου και οι συγγενείς των θυμάτων επιχείρησαν να προχωρήσουν σε αναγκαστική εκτέλεση για κατάσχεση ακινήτων του γερμανικού Δημοσίου σε Αθήνα (Ινστιτούτο Γκαίτε, Γερμανική Σχολή, Αρχαιολογικό Ινστιτούτο), Θεσσαλονίκη.
Κυβερνητικά «όχι»
Ολες, όμως, οι ελληνικές κυβερνήσεις διά των υπουργών Δικαιοσύνης αρνήθηκαν να δώσουν άδεια κατάσχεσης, επικαλούμενοι διάταξη που τους επιτρέπει να αρνηθούν, για να μη διαταραχθούν οι διεθνείς σχέσεις της χώρας.
Ακολούθησαν νέες αγωγές κατά της άρνησης των κυβερνήσεων που απορρίφθηκαν από την Ολομέλεια ΑΠ η οποία έκρινε συνταγματική τη διάταξη που δίνει προβάδισμα στις διεθνείς σχέσεις. Μετά την αποτυχία άλλων προσφυγών στο ΣτΕ και στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο (δεν δέχθηκε να εκτελέσει με βάση τη σύμβαση των Βρυξελλών), ο Ιω. Σταμούλης ζήτησε να εκτελέσει την απόφαση για το Δίστομο στην Ιταλία, κατάσχοντας εκεί ακίνητα της Γερμανίας.
Ο ιταλικός ΑΠ απέκρουσε την κρατική ασυλία του γερμανικού Δημοσίου για τόσο σοβαρά εγκλήματα σε βάρος άμαχου πληθυσμού, ενώ επέτρεψε και την εκτέλεση (για δικαστικά έξοδα) με κατάσχεση γερμανικού ακινήτου στη Φλωρεντία, κρίνοντας αντισυνταγματική την παρόμοια ιταλική διάταξη που επέτρεπε στην κυβέρνηση να αρνείται την εκτέλεση για λόγους διεθνών σχέσεων.
Η Γερμανία συμφώνησε με την Ιταλία να επιλύσουν τις διαφορές τους στο Δικαστήριο της Χάγης, καθώς ιταλικά δικαστήρια είχαν δεχθεί και αγωγές Ιταλών, ενώ λίγο πριν να ολοκληρωθεί η δικαίωση των Διστομιτών, μετά από συνεννόηση Μέρκελ - Μπερλουσκόνι εκδόθηκε «φωτογραφικό» ιταλικό διάταγμα που «πάγωσε» την εκτέλεση δικαστικών αποφάσεων σε βάρος της περιουσίας ξένου Δημοσίου...
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΑΥΛΩΝΙΤΗΣ
Το ιστορικό της σφαγής
Η θηριωδία που άφησε κηλίδα στην Ιστορία
Στις 10 Ιουνίου του 1944 οι Γερμανοί εισέβαλαν στο Δίστομο. Αποκεφάλισαν τον ιερέα του χωριού, εκτέλεσαν βρέφη, βίασαν, έσφαξαν και φεύγοντας έκαψαν το χωριό αφήνοντας πίσω τους εκατοντάδες νεκρούς
Το καλοκαίρι του 1944 η Ελλάδα έζησε μία από τις μεγαλύτερες σφαγές που έχει γνωρίσει ποτέ ο κόσμος. Ενα έγκλημα τόσο μεγάλο, που ανύψωσε τα θύματά του στην τιμητική θέση των μαρτύρων.
Στις 10 Ιουνίου εκείνου του χρόνου 218 άνθρωποι θανατώθηκαν στο Δίστομο από τους ναζί χωρίς να μάθουν ποτέ το γιατί. Ανάμεσά τους βρέφη, ηλικιωμένοι, ανάπηροι, γυναίκες, παιδιά. Ηταν μία από τις μελανότερες σελίδες της ανθρώπινης ιστορίας, μια κηλίδα στον παγκόσμιο πολιτισμό.
Για τη θηριωδία που εκτυλίχθηκε στο Δίστομο έχουν γραφτεί πολλά και πολλά ακόμη μένει να γραφούν, καθώς η ιστορική έρευνα συνεχίζεται. Ανατριχιαστικές είναι οι περιγραφές όσων επέζησαν αλλά και των απογόνων τους, αφού το Δίστομο ποτίστηκε ανεξίτηλα με το αίμα και τα δάκρυα των νεκρών του.
Ιδιαίτερα παραστατικό είναι το κείμενο που συνέταξε ο Διστομίτης Στάθης Σταθάς το 1994 με αφορμή τα 50χρονα από τη μεγάλη σφαγή: «Τα νέα από το μέτωπο ήταν καλά», διηγείται. «Η μέρα της λευτεριάς και της ειρήνης κοντοζύγωνε. Οι Γερμανοί κατακτητές βλέποντας να φτάνει το τέλος της αυτοκρατορίας τους καταλαμβάνονται από αμόκ. Βγάζουν διαταγές γενοκτονίας: Ενας Γερμανός νεκρός - 50 Ελληνες. Δέκα Γερμανοί - ένα χωριό».
Η φάλαγγα
Θέλοντας να τρομοκρατήσει τους κατοίκους, οι οποίοι στην πλειονότητά τους βοηθούν τους αντάρτες, μια φάλαγγα επτά αυτοκινήτων με Γερμανούς στρατιώτες ξεκινά από τη Λιβαδειά προς το Δίστομο. Τα δύο πρώτα οχήματα είναι ελληνικά και μεταφέρουν Γερμανούς μεταμφιεσμένους σε μαυραγορίτες. Ανύποπτοι αντάρτες πλησιάζουν τα αυτοκίνητα και οι Γερμανοί σκορπούν τον θάνατο επικουρούμενοι από τις δυνάμεις που ακολουθούν. «Στη διασταύρωση Διστόμου - Αράχοβας συναντιούνται με άλλα 60 γερμανικά.
Μπαίνουν στο Δίστομο. Οι κάτοικοι βλέποντας τους ομήρους ανησυχούν. O επικεφαλής καλεί τον πρόεδρο και τον παπά του χωριού και τους ζητεί πληροφορίες για τις κινήσεις των ανταρτών. Μην μπορώντας να μάθουν, επιδίδονται σε λεηλασίες», συνεχίζει ο κ. Σταθάς.
Κοντά στον Οσιο Λουκά, οι Γερμανοί δέχονται επίθεση από αντάρτες του ΕΛΑΣ και ακολουθεί σκληρή μάχη που διαρκεί περίπου 2 ώρες. Οι αντάρτες υποχωρούν, όμως οι Γερμανοί αφήνουν πίσω 40 νεκρούς και τον επικεφαλής τους Τεό τραυματισμένο. Από το σημείο αυτό ξεκινά η κόλαση.
«Οσοι κάτοικοι δεν κατάφεραν να διαφύγουν από το Διάσκελο, τη μόνη αφύλακτη διάβαση, κλείνονται έντρομοι στα σπίτια τους.
Τους έρημους δρόμους του χωριού διατρέχουν εξαγριωμένοι στρατιώτες με εφ' όπλου λόγχη». Μπαίνουν στα σπίτια, σκοτώνουν, αποκεφαλίζουν τον ιερέα του χωριού, εκτελούν βρέφη, βιάζουν έως και πνευματικά ανάπηρες γυναίκες, σφάζουν και φεύγοντας βάζουν φωτιά. «Απαίσιοι ακούγονται οι θρήνοι και οι οιμωγές αυτών που ξεψυχούν», γράφει ο κ. Σταθάς υποστηρίζοντας ότι θα γίνονταν κι άλλα, αν δεν έφτανε η νύχτα. Κι έπειτα ξεκινά το ατελείωτο μοιρολόι που απαθανατίστηκε σε φωτογραφίες που έκαναν τον γύρο του κόσμου προκαλώντας βαθιά συγκίνηση και παγκόσμια κατακραυγή.
Παραφρόνησαν
«Ακούγονταν ακόμη και κάποια παράξενα γέλια και τραγούδια αυτών που παρεφρόνησαν μπροστά στη φρίκη που έζησαν. Μέσα στη νύχτα μικρά παιδιά πήραν τους σκοτεινούς δρόμους προσπαθώντας να φτάσουν στα κοντινά χωριά», συνεχίζει.
Η μαρτυρία Ελβετού απεσταλμένου του Ερυθρού Σταυρού έκανε λόγο για 600 νεκρούς στην ευρύτερη περιοχή, για την οποία αργότερα ο ποιητής της Ρωμιοσύνης έγραψε: «Εδώ είναι το πικρό το χώμα του Διστόμου/ ω, εσύ διαβάτη, όπου πατήσεις να προσέχεις/ Εδώ πονά η σιωπή, πονάει κι η πέτρα κάθε δρόμου/ κι απ’ τη θυσία κι απ’ τη σκληρότητα του ανθρώπου/ Εδώ μια στήλη απλή μαρμάρινη όλη κι όλη. Με ονόματα σεμνά. Κι η δόξα τα ανεβαίνει λυγμό-λυγμό, σκαλί-σκαλί, μεγίστη σκάλα»...
ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΡΟΒΒΑ
