Νέους δρόμους στην παραγωγή φαρμάκων έχει ανοίξει η Ελληνίδα χημικός μηχανικός Ειρήνη Κουσκουμβεκάκη με την έρευνά της για τις φαρμακολογικές ιδιότητες των φυτών.
Η κ. Κουσκουμβεκάκη ζει στη Δανία και εργάζεται, στο Κέντρο Βιοπληροφορικής του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου. Η έρευνά της, έχει προκαλέσει ήδη το ζωηρό ενδιαφέρον της επιστημονικής κοινότητας στη Δανία και είχε ως αποτέλεσμα να κερδίσει το βραβείο του «Νέου Ερευνητή», το οποίο της απένειμε ο υπουργός Επιστημών και Τεχνολογίας, Χέλγκε Σάντερ.
Σκοπός της έρευνας είναι η συστηματοποίηση της εμπειρικής γνώσης για τις φαρμακολογικές ιδιότητες των φυτικών ενώσεων με τρόπο που θα βοηθήσει τις φαρμακοβιομηχανίες να φτιάξουν νέα σκευάσματα.
Οπως επισημαίνει, τα φυτά δεν χρησιμοποιούνται συστηματικά στον δυτικό κόσμο για την παρασκευή φαρμάκων, σε αντίθεση με ό,τι συμβαίνει σε χώρες της Ασίας, όπως η Κίνα. Η προσπάθειά της θα επικεντρωθεί στον συγκερασμό των πρακτικών που χρησιμοποιούνται στην Απω Ανατολή και τη Δύση έτσι ώστε, μελλοντικά, να δημιουργηθούν καλύτερα φάρμακα.
«Είναι γνωστό ότι υπάρχουν πολλά προϊόντα της φύσης με φαρμακολογική δράση. Αυτό που δεν ξέρουμε είναι πώς ακριβώς δρουν και σε ποιες συγκεκριμένες ουσίες οφείλουν τις ιδιότητές τους. Για τον λόγο αυτό τα φυτικά φάρμακα που έρχονται από την Κίνα, για παράδειγμα, δεν μπορούν να περάσουν από τη διαδικασία πιστοποίησης. Υπάρχει μεγάλο χάσμα μεταξύ των κινέζικων και των ευρωπαϊκών φαρμάκων. Κατά τη διάρκεια της έρευνάς μου θα επιδιώξω να αντλήσω τη γνώση που υπάρχει στα κινέζικα φάρμακα έτσι ώστε να εμπλουτίσω τη διαδικασία ανάπτυξης συνθετικών φαρμάκων», εξηγεί.
Η επιστήμη έχει αποδείξει ήδη ή έχει σοβαρές ενδείξεις ότι οι ουσίες αρκετών φυτών έχουν φαρμακευτικές ιδιότητες. Τα στοιχεία δείχνουν ότι περίπου 5.000 είδη φυτών χρησιμοποιούνται ή ενδέχεται να χρησιμοποιηθούν στην παρασκευή φαρμάκων. Αυτά, ωστόσο, δεν αποτελούν παρά μόνο το 5% του συνόλου του φυτικού βασιλείου, γεγονός που αφήνει μεγάλο πεδίο στην επιστημονική έρευνα.
Το ήμερο έλατο του Ειρηνικού, για παράδειγμα, χρησιμοποιείται ήδη για την παρασκευή φαρμάκου κατά του καρκίνου. Πολλά άλλα φυτά χρησιμοποιούνται για να καταπολεμηθούν ασθένειες όπως ο διαβήτης, το Πάρκινσον, το AIDS κ.ά.
Η κ. Κουσκουμβεκάκη συνεργαζεται με μια φαρμακοβιομηχανία από τη Δανία για να διαπιστώσει αν τα φυτικά φάρμακα είναι αποτελεσματικά στη θεραπεία του διαβήτη ΙΙ. «Τα συνθετικά φάρμακα που χορηγούνται στους ασθενείς με τον συγκεκριμένο τύπο διαβήτη προκαλούν πολλές παρενέργειες.
Αντίθετα, υπάρχουν ενδείξεις ότι κάποιες φυτικές ενώσεις μπορούν να αυξήσουν την παραγωγή ινσουλίνης χωρίς παρενέργειες», τονίζει.
Η αποτελεσματικότητα των φυτικών φαρμάκων είναι ένα ζήτημα που έχει απασχολήσει πολλές φορές την επιστημονική κοινότητα. Η γενική αίσθηση είναι ότι τα συγκεκριμένα φάρμακα υπόσχονται πολλά οφέλη στους ασθενείς που τα χρησιμοποιούν, αλλά τα τελικά αποτελέσματα είναι, στην καλύτερη περίπτωση, αμφίβολα. Η κ. Κουσκουμβεκάκη εκτιμά ότι η δυσπιστία είναι σε έναν βαθμό δικαιολογημένη. «Είναι αλήθεια ότι υπάρχει δυσπιστία για την αποτελεσματικότητα των φαρμάκων που προέρχονται από φυσικές πρώτες ύλες. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι προς το παρόν δεν υπάρχει επιστημονική τεκμηρίωση για τις θετικές συνέπειες που έχει η χρήση τους από τον άνθρωπο.
Από την άλλη, οι ασθενείς που χρησιμοποιούν μόνο φυτικά φάρμακα έχουν μια τάση δυσπιστίας προς την επιστήμη. Εκτιμώ ότι στη συγκεκριμένη περίπτωση και οι δύο πλευρές έχουν λάθος σε έναν βαθμό. Η λύση μπορεί να βρεθεί κάπου στη μέση», σημειώνει.
Τα κέρδη από τη χρήση φυτικών ουσιών για την παρασκευή νέων φαρμάκων, επισημαίνει η κ. Κουσκουμβεκάκη, θα είναι πολλαπλά, αφού οι ασθενείς θα βοηθηθούν χωρίς να θιγούν οι βιομηχανίες. «Το μεγαλύτερο κέρδος για τους ασθενείς είναι ότι θα έχουν φάρμακα εμπνευσμένα από τη φύση τα οποία δεν θα έχουν τις παρενέργειες των εξ ολοκλήρου συνθετικών φαρμάκων. Για ό,τι αφορά τις φαρμακοβιομηχανίες έχει αποδειχθεί ότι η χρήση συνθετικών ουσιών για την παραγωγή φαρμάκων δεν είναι πάντα αποδοτική.
Οι βιομηχανίες έχουν πολλές φορές βασιστεί σε συγκεκριμένες ουσίες για να παρασκευάσουν νέα φάρμακα τα οποία έχουν τελικά αποτύχει στο στάδιο των κλινικών δοκιμών, με αποτέλεσμα να έχουν τεράστια οικονομική ζημιά. Η συγκεκριμένη βιομηχανία βρίσκεται το τελευταίο διάστημα σε αναζήτηση νέων δρόμων και πιστεύω ότι η έρευνά μου θα αποδείξει ότι η χρήση φυσικών βιοενεργών συστατικών είναι μια καλή πρόταση».
