Στη μακρινή Βενεζουέλα εδώ και 30-τόσα χρόνια ξεκίνησε ένα φιλόδοξο
πρόγραμμα, το El Sistema (Fundación del Estado para el Sistema Nacional
de las Orquestas Juveniles e Infantiles de Venezuela). Ένας ντόπιος
μουσικός, ο Χοσέ Αμπρέου, βάλθηκε να μαζέψει παιδάκια στις πιο φτωχές,
τις πιο απομακρυσμένες περιοχές, τις πιο βουτηγμένες στο έγκλημα και στο
πάρε-δώσε των ναρκωτικών, και να τα κάνει μουσικούς. Το πράγμα προχώρησε
σιγά-σιγά, χωρίς λεφτά και άρχισε να αποδίδει καρπούς. Πέρασαν τα
χρόνια, 250.000 (!) παιδάκια έμαθαν μουσική, και άρχισαν να φτιάχνονται
σχολικές ορχήστρες. Οι ορχήστρες σε όλη τη χώρα ξεπέρασαν τις 100 και
από αυτές οι 90 είναι συμφωνικές (ξανα-!). Οι καλύτεροι από αυτούς τους
νεαρούς μουσικούς μαζεύονται σε κεντρικές ορχήστρες, με κορυφή την
Ορχήστρα Σιμόν Μπολιβάρ, που αυτή την εποχή διευθύνει άλλο ένα προϊόν
del Sistema, ο 28χρονος (ξανα-!) μαέστρος Γουστάβο Ντουνταμέλ, που είναι
επίσης εδώ και λίγους μήνες ο νέος μαέστρος της Φιλαρμονικής του Λος
Άντζελες (ξανα-!).
Έκαναν τουρνέ οι Βενεζουελάνοι πιτσιρικάδες με τον πιτσιρικά μαέστρο
τους και παίξανε και στο Σάλτσμπουργκ. Μάλλον καλά θα έπαιξαν, γιατί οι
απαιτητικοί Σαλτσμπουργκαίοι ζήτησαν και ανκόρ. Ξεκίνησε το ανκόρ με ένα
ταρατατζούμ κάπως οικείο και με την πρώτη φράση των εγχόρδων οι
Σαλτσμπουργκαίοι αναγνώρισαν το κομμάτι και χειροκρότησαν. Μάλλον δεν
περίμεναν ότι οι Ινδιάνοι πιτσιρικάδες θα τολμούσαν να παίξουν Στράους
και μάλιστα στην Αυστρία. Και κάνει zoom-out η κάμερα και θολώνει ο
νους. Πρόκειται για ΜΕΓΑΛΗ ορχήστρα, διπλή, καμμιά διακοσαριά άτομα. Και
παίζουν καλά οι άτιμοι:
Συνεπώς ενδιαφερόμεθα, διαβάζουμε, ψάχνουμε. Και βρίσκουμε ένα βιντεάκι
από μία απονομή, με τους Ινδιάνους live από το Καράκας. Μόνο που δεν
είναι οι ΣιμονΜπολιβάροι που είναι πιτσιρικάδες μεν, αλλά γύρω στα
20-25. Είναι οι από κάτω τους, αυτοί που πάνε ακόμα σχολείο. Η Ορχήστρα
"Τερέσα Καρρένιο", έτσι τους λένε. Παιδάκια μικρά, μερικά εμφανώς
αμούστακα. Ξεκινούν με Σοστακόβιτς, από τη 10η Συμφωνία το 2ο μέρος, που
οι ειδικοί λένε ότι είναι ένα αποτρόπαιο μουσικό πορτραίτο του Στάλιν.
Είναι ένα κομμάτι πολύ γρήγορο, βίαιο, άγριο, με εξαιρετικά απαιτητικά
περάσματα, ειδικά για τα πνευστά, και ειδικότερα για τα ξύλινα, με
πανδύσκολο ανσάμπλ. Τα μαθητούδια είναι ντυμένα με τα καθημερινά τους
ρούχα, τα τζην τους τα σκισμένα, τα χαϊμαλιά τους, ό,τι φοράνε τα παιδιά
σήμερα. Και παίζουν ηρωικά, ούτε μία νότα δεν φεύγει.
Χειροκροτήματα, περνάμε στο επόμενο κομμάτι, έναν (άγνωστό μου) Χορό
ενός (αγνώστου μου) συνθέτη από το Μεξικό, ονόματι Αρτούρο Μάρκες. Τα
Ινδιανάκια έχουν αλλάξει στο μεταξύ, έχουν φορέσει τη φόρμα της Εθνικής
τους ομάδας, της Εθνικής Βενεζουέλας. Το κομμάτι είναι εξαιρετικό, με τη
ρυθμική αγωγή που θα περίμενε κανείς από έναν χορό λατινοαμερικάνικο να
ξεπροβάλλει καθώς η μουσική προχωρεί και τα παιδάκια παίζουν με ορμή.
Μπαίνουμε στο τελευταίο θέμα του χορού και καθώς η κάμερα απλώνει,
συνειδητοποιείς ότι βλέπεις πάλι μια μεγάλη ορχήστρα, ίσως να μη φτάνει
τα 200 άτομα των Μπολιβάρων, αλλά τα 150 τα ζυγώνει σίγουρα. Μα πώς
παίζουν τόσο καλά, τόσα πολλά άτομα μαζί? Το κομμάτι κορυφώνεται και τα
παιδάκια σείονται, τα δοξάρια δάσος ολόκληρο πηγαινοέρχονται σαν να τα
δέρνει καταιγίδα κι όμως ούτε μισή νότα δεν ξεφεύγει ποτέ και να,
φτάνουν τα τελευταία μέτρα και τα παιδάκια σηκώνονται όρθια και
τελειώνουν το κομμάτι παίζοντας και χορεύοντας μαζί:
πρόγραμμα, το El Sistema (Fundación del Estado para el Sistema Nacional
de las Orquestas Juveniles e Infantiles de Venezuela). Ένας ντόπιος
μουσικός, ο Χοσέ Αμπρέου, βάλθηκε να μαζέψει παιδάκια στις πιο φτωχές,
τις πιο απομακρυσμένες περιοχές, τις πιο βουτηγμένες στο έγκλημα και στο
πάρε-δώσε των ναρκωτικών, και να τα κάνει μουσικούς. Το πράγμα προχώρησε
σιγά-σιγά, χωρίς λεφτά και άρχισε να αποδίδει καρπούς. Πέρασαν τα
χρόνια, 250.000 (!) παιδάκια έμαθαν μουσική, και άρχισαν να φτιάχνονται
σχολικές ορχήστρες. Οι ορχήστρες σε όλη τη χώρα ξεπέρασαν τις 100 και
από αυτές οι 90 είναι συμφωνικές (ξανα-!). Οι καλύτεροι από αυτούς τους
νεαρούς μουσικούς μαζεύονται σε κεντρικές ορχήστρες, με κορυφή την
Ορχήστρα Σιμόν Μπολιβάρ, που αυτή την εποχή διευθύνει άλλο ένα προϊόν
del Sistema, ο 28χρονος (ξανα-!) μαέστρος Γουστάβο Ντουνταμέλ, που είναι
επίσης εδώ και λίγους μήνες ο νέος μαέστρος της Φιλαρμονικής του Λος
Άντζελες (ξανα-!).
Έκαναν τουρνέ οι Βενεζουελάνοι πιτσιρικάδες με τον πιτσιρικά μαέστρο
τους και παίξανε και στο Σάλτσμπουργκ. Μάλλον καλά θα έπαιξαν, γιατί οι
απαιτητικοί Σαλτσμπουργκαίοι ζήτησαν και ανκόρ. Ξεκίνησε το ανκόρ με ένα
ταρατατζούμ κάπως οικείο και με την πρώτη φράση των εγχόρδων οι
Σαλτσμπουργκαίοι αναγνώρισαν το κομμάτι και χειροκρότησαν. Μάλλον δεν
περίμεναν ότι οι Ινδιάνοι πιτσιρικάδες θα τολμούσαν να παίξουν Στράους
και μάλιστα στην Αυστρία. Και κάνει zoom-out η κάμερα και θολώνει ο
νους. Πρόκειται για ΜΕΓΑΛΗ ορχήστρα, διπλή, καμμιά διακοσαριά άτομα. Και
παίζουν καλά οι άτιμοι:
Συνεπώς ενδιαφερόμεθα, διαβάζουμε, ψάχνουμε. Και βρίσκουμε ένα βιντεάκι
από μία απονομή, με τους Ινδιάνους live από το Καράκας. Μόνο που δεν
είναι οι ΣιμονΜπολιβάροι που είναι πιτσιρικάδες μεν, αλλά γύρω στα
20-25. Είναι οι από κάτω τους, αυτοί που πάνε ακόμα σχολείο. Η Ορχήστρα
"Τερέσα Καρρένιο", έτσι τους λένε. Παιδάκια μικρά, μερικά εμφανώς
αμούστακα. Ξεκινούν με Σοστακόβιτς, από τη 10η Συμφωνία το 2ο μέρος, που
οι ειδικοί λένε ότι είναι ένα αποτρόπαιο μουσικό πορτραίτο του Στάλιν.
Είναι ένα κομμάτι πολύ γρήγορο, βίαιο, άγριο, με εξαιρετικά απαιτητικά
περάσματα, ειδικά για τα πνευστά, και ειδικότερα για τα ξύλινα, με
πανδύσκολο ανσάμπλ. Τα μαθητούδια είναι ντυμένα με τα καθημερινά τους
ρούχα, τα τζην τους τα σκισμένα, τα χαϊμαλιά τους, ό,τι φοράνε τα παιδιά
σήμερα. Και παίζουν ηρωικά, ούτε μία νότα δεν φεύγει.
Χειροκροτήματα, περνάμε στο επόμενο κομμάτι, έναν (άγνωστό μου) Χορό
ενός (αγνώστου μου) συνθέτη από το Μεξικό, ονόματι Αρτούρο Μάρκες. Τα
Ινδιανάκια έχουν αλλάξει στο μεταξύ, έχουν φορέσει τη φόρμα της Εθνικής
τους ομάδας, της Εθνικής Βενεζουέλας. Το κομμάτι είναι εξαιρετικό, με τη
ρυθμική αγωγή που θα περίμενε κανείς από έναν χορό λατινοαμερικάνικο να
ξεπροβάλλει καθώς η μουσική προχωρεί και τα παιδάκια παίζουν με ορμή.
Μπαίνουμε στο τελευταίο θέμα του χορού και καθώς η κάμερα απλώνει,
συνειδητοποιείς ότι βλέπεις πάλι μια μεγάλη ορχήστρα, ίσως να μη φτάνει
τα 200 άτομα των Μπολιβάρων, αλλά τα 150 τα ζυγώνει σίγουρα. Μα πώς
παίζουν τόσο καλά, τόσα πολλά άτομα μαζί? Το κομμάτι κορυφώνεται και τα
παιδάκια σείονται, τα δοξάρια δάσος ολόκληρο πηγαινοέρχονται σαν να τα
δέρνει καταιγίδα κι όμως ούτε μισή νότα δεν ξεφεύγει ποτέ και να,
φτάνουν τα τελευταία μέτρα και τα παιδάκια σηκώνονται όρθια και
τελειώνουν το κομμάτι παίζοντας και χορεύοντας μαζί:
