Εισφορών του e-ΕΦΚΑ (αριθ.πρωτ. 435332/Σ.1036/15-9-2023) με θέμα
«Ασφαλιστικές εισφορές εργατών γης που αμείβονται με εργόσημο και παράλληλα
ασκούν μη μισθωτή δραστηριότητα (ελεύθερος επαγγελματίας, αυτοαπασχολούμενος
ή αγρότης) ή και μισθωτή απασχόληση, για τα έτη 2017-2019».
Ι.Η Εγκύκλιος 45/2023 του e-ΕΦΚΑ για τις ασφαλιστικές εισφορές των
εργατών γης κατά τα έτη 2017-2019
Στην Εγκύκλιο αποσαφηνίζεται το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο ως προς τον
προσδιορισμό των εισφορών στις περιπτώσεις εργατών γης που αμείβονται με
εργόσημο και παράλληλα είτε ασκούν ΜΗ μισθωτή δραστηριότητα (ελεύθεροι
επαγγελματίες, αυτοαπασχολούμενοι, αγρότες) είτε ασκούν ΚΑΙ μισθωτή
απασχόληση για τα έτη 2017-2019. Επίσης δίνονται οδηγίες για την υλοποίηση της
διαδικασίας εκκαθάρισης των ασφαλιστικών εισφορών των ανωτέρω προσώπων και
την πλήρη εφαρμογή των διατάξεων του άρθρου 38 του ν. 4670/2020 (ΦΕΚ Α 43) με
τίτλο «Ασφαλιστική μεταρρύθμιση και ψηφιακός μετασχηματισμός Εθνικού Φορέα
Κοινωνικής Ασφάλισης (e-ΕΦΚΑ) και άλλες διατάξεις».
Το άρθρο 38 του ν. 4670/2020 αντικατέστησε τις ρυθμίσεις του άρθρου 42
του ν. 4387/2016, που αφορούσε στη θέσπιση ειδικού παραβόλου ασφαλιστικής
κάλυψης εργατών γης και ισχύουν τροποποιούμενες οι διατάξεις του άρθρου 22 του
ν. 3863/2010, με τις οποίες ρυθμίζονται θέματα καθορισμού χρόνου ασφάλισης και
ασφαλιστικών εισφορών εργατών γης που αμείβονται με εργόσημο, με αναδρομική
ισχύ από 1-1-2017.
Ειδικότερα, με τις διατάξεις της παρ. 6 εδάφια γ και δ του ανωτέρω άρθρου,
καθορίστηκε ο τρόπος υπολογισμού των εισφορών στις περιπτώσεις εργατών γης
που αμείβονται με εργόσημο και παράλληλα ασκούν και άλλη δραστηριότητα, για την
οποία προκύπτει υποχρέωση ασφάλισης στον πρώην ΟΓΑ, καθώς και στις
περιπτώσεις που παράλληλα ασκούν και άλλη δραστηριότητα μη μισθωτή ή και
πρώην φορέα ασφάλισης.
Οι εν λόγω εργάτες γης, δεδομένου ότι ασκούν παράλληλα και
δραστηριότητα για την οποία έχουν υποχρέωση ασφάλισης στον πρώην ΟΓΑ ή
δραστηριότητα/απασχόληση για την οποία υπάγονται στην ασφάλιση άλλου πρώην
φορέα κύριας ασφάλισης (ΟΑΕΕ, ΕΤΑΑ, ΙΚΑ-ΕΤΑΜ), καταβάλουν τις εξής
ασφαλιστικές εισφορές:
α) Ως εργάτες γης, ποσό ίσο με το 10% επί των αμοιβών μέσω εργοσήμων
και
β) Για την ασκούμενη δραστηριότητα για την οποία έχουν υποχρέωση
ασφάλισης στον πρώην ΟΓΑ ή για δραστηριότητα (απασχόληση) για την οποία
υπάγονται στην ασφάλιση άλλου πρώην φορέα κύριας ασφάλισης (ΟΑΕΕ, ΕΤΑΑ,
ΕΤΑΠ-ΜΜΕ, ΙΚΑ-ΕΤΑΜ).
ΙΙ. Προσδιορισμός των ασφαλιστικών εισφορών για την περίοδο 2017-
2019
Ο τρόπος προσδιορισμού των ασφαλιστικών εισφορών, σύμφωνα με την
Εγκύκλιο 45/2023 του e-ΕΦΚΑ, για τους εργάτες γης έχει, κατά ασφαλιστική
περίπτωση, ως εξής:
1.Εργάτες γης που αμείβονται με εργόσημο και παράλληλα ασκούν
δραστηριότητα ασφαλιστέα στον πρώην ΟΓΑ
Στις περιπτώσεις των εργατών γης που αμείβονται με εργόσημο και
παράλληλα ασκούν άλλη δραστηριότητα, για την οποία προκύπτει υποχρέωση
ασφάλισης στον πρώην ΟΓΑ (βάσει γενικών, ειδικών ή καταστατικών διατάξεων), η
ασφαλιστική εισφορά υπολογίζεται βάσει του Καθαρού Φορολογητέου
Αποτελέσματος (ΚΦΑ), σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στα άρθρα 40 και 41 (παρ. 2)
του ν. 4387/2016, όπως ίσχυαν έως 31-12-2019.
Στην ασφαλιστική αυτή εισφορά προστίθεται η εισφορά που έχει καταβληθεί
μέσω εργοσήμου, όμως, σε κάθε περίπτωση, η προκύπτουσα εισφορά δεν μπορεί
να υπολείπεται της προβλεπόμενης ελάχιστης μηνιαίας εισφοράς. Προκειμένου να
ελεγχθεί η καταβολή της ανωτέρω προβλεπόμενης ασφαλιστικής εισφοράς,
αθροίζονται οι καταβληθείσες ασφαλιστικές εισφορές (βάσει του ΚΦΑ) λόγω της
αγροτικής δραστηριότητας και του εργοσήμου. Αν το άθροισμα των ασφαλιστικών
εισφορών δεν καλύπτει την κατά περίπτωση προβλεπόμενη ελάχιστη εισφορά, η
σχετική διαφορά αναζητείται σε δόσεις. Αν το ως άνω άθροισμα υπερκαλύπτει την
ελάχιστη εισφορά, το επιπλέον ποσό δεν επιστρέφεται και αξιοποιείται για τη λήψη
παροχών από τον e-ΕΦΚΑ.
Μέχρι την ολοκλήρωση του προσδιορισμού τού χρόνου ασφάλισης από
εργόσημο, οι ασφαλισμένοι καταβάλλουν τις ασφαλιστικές εισφορές που προκύπτουν
βάσει του Καθαρού Φορολογητέου Αποτελέσματος (ΚΦΑ) ή την ελάχιστη
προβλεπόμενη εισφορά, όπως αυτές προσδιορίζονται, αναζητούνται και
οριστικοποιούνται μέσω της εκκαθαριστικής διαδικασίας εισφορών μη μισθωτού.
σύμφωνα με τις ανωτέρω διατάξεις του ν. 4387/2016 (άρθρα 40 και 41 παρ.2, όπως
ίσχυαν μέχρι 31-12-2019).
Στην υπ’αριθ. 45/2023 Εγκύκλιο του e-ΕΦΚΑ επισημαίνεται επίσης ότι, στις
περιπτώσεις που, ενώ έχει ήδη καταβληθεί για την αγροτική δραστηριότητα η
ελάχιστη εισφορά και μετά τον συνυπολογισμό των εισφορών που έχουν καταβληθεί
μέσω εργοσήμου, προκύπτει ότι ο ασφαλισμένος δεν οφείλει να καταβάλλει την
ελάχιστη εισφορά αλλά εισφορά βάσει του Καθαρού Φορολογητέου Αποτελέσματος
(ΚΦΑ), τυχόν μη οφειλόμενα ποσά που έχουν καταβληθεί από τον ασφαλισμένο,
επιστρέφονται ως αχρεωστήτως καταβληθέντα.
2. Εργάτες Γης που αμείβονται με εργόσημο και παράλληλα ασκούν
δραστηριότητα (μη μισθωτή ή και μισθωτή) ασφαλιστέα σε πρώην φορέα πλην ΟΓΑ
Σύμφωνα με το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο, οι εργάτες γης που αμείβονται με
εργόσημο υπάγονται στην ασφάλιση του πρώην ΟΓΑ (άρθρο 27 ν. 2639/1998). Στις
περιπτώσεις των εργατών γης που αμείβονται με εργόσημο και παράλληλα ασκούν
άλλη δραστηριότητα (απασχόληση), για την οποία (βάσει γενικών, ειδικών ή
καταστατικών διατάξεων) προκύπτει υποχρέωση ασφάλισης και σε άλλον πρώην
Φορέα Κύριας Ασφάλισης (ΟΑΕΕ, ΕΤΑΑ, ΕΤΑΠ-ΜΜΕ, ΙΚΑ-ΕΤΑΜ) πλην ΟΓΑ, η
ασφαλιστική εισφορά υπολογίζεται βάσει του άρθρου 36 παρ. 1 του ν. 4387/2016,
όπως ίσχυε μέχρι 31-12-2019, εφαρμόζοντας αντίστοιχα τα προβλεπόμενα για τις
περιπτώσεις παράλληλης μη μισθωτής ή και μισθωτής απασχόλησης, με
συνυπολογισμό της εισφοράς που έχει καταβληθεί μέσω εργοσήμου.
Σε κάθε περίπτωση, όμως, η προκύπτουσα εισφορά δεν μπορεί να
υπολείπεται της προβλεπόμενης ελάχιστης μηνιαίας εισφοράς. Προκειμένου να
ελεγχθεί η καταβολή τής ανωτέρω προβλεπόμενης ασφαλιστικής εισφοράς,
αθροίζονται οι καταβληθείσες ασφαλιστικές εισφορές (βάσει του ΚΦΑ ή και
εισφοροδοτούμενων αποδοχών μισθωτής απασχόλησης) λόγω της παράλληλης μη
μισθωτής ή και μισθωτής απασχόλησης και αυτές του εργοσήμου. Σε περίπτωση
που το άθροισμα των ασφαλιστικών εισφορών δεν καλύπτει την κατά περίπτωση
προβλεπόμενη ελάχιστη εισφορά, η σχετική διαφορά αναζητείται σε δόσεις. Σε
περίπτωση που το ως άνω άθροισμα υπερκαλύπτει την ελάχιστη εισφορά, το
επιπλέον ποσό δεν επιστρέφεται και αξιοποιείται για τη λήψη παροχών από τον e-
ΕΦΚΑ.
Μέχρι την ολοκλήρωση του προσδιορισμού χρόνου ασφάλισης από
εργόσημο, οι ασφαλισμένοι καταβάλλουν τις ασφαλιστικές εισφορές που προκύπτουν
βάσει του Καθαρού Φορολογητέου Αποτελέσματος (ΚΦΑ) και των αποδοχών τυχόν
μισθωτής απασχόλησης ή την ελάχιστη προβλεπόμενη εισφορά, κατ’ εφαρμογή των
διατάξεων του άρθρου 36 του ν. 4387/2016 όπως ίσχυαν μέχρι 31-12-2019, όπως
αυτές προσδιορίζονται, αναζητούνται και οριστικοποιούνται μέσω της εκκαθαριστικής
διαδικασίας εισφορών μη μισθωτού.
Στην Εγκύκλιο επισημάνεται ότι στις περιπτώσεις που έχει ήδη καταβληθεί
για την ασκούμενη δραστηριότητα (μη μισθωτή ή και μισθωτή) η ελάχιστη εισφορά
και μετά τον συνυπολογισμό των εισφορών που έχουν καταβληθεί μέσω εργοσήμου,
προκύπτει ότι ο ασφαλισμένος δεν οφείλει να καταβάλλει την ελάχιστη εισφορά αλλά
εισφορά βάσει του Καθαρού Φορολογητέου Αποτελέσματος (ΚΦΑ) και των
αποδοχών τυχόν μισθωτής απασχόλησης, τα μη οφειλόμενα ποσά που έχουν
καταβληθεί από τον ασφαλισμένο επιστρέφονται ως αχρεωστήτως καταβληθέντα.
Ομοίως προσδιορίζονται οι ασφαλιστικές εισφορές και στις περιπτώσεις εργατών γης
που παράλληλα ασκούν και άλλη δραστηριότητα ασφαλιστέα στον πρώην ΟΓΑ και
μισθωτή απασχόληση (ΙΚΑ-ΕΤΑΜ).
ΙΙΙ.Διαδικασία εκκαθάρισης ασφαλιστικών εισφορών-Απαιτούμενες
ενέργειες
Σύμφωνα με τα ανωτέρω, μέχρι να ολοκληρωθεί ο προσδιορισμός τού
χρόνου ασφάλισης από εργόσημο, οι ασφαλισμένοι καταβάλλουν τις προβλεπόμενες
ασφαλιστικές εισφορές σύμφωνα με τις διατάξεις του ν. 4387/2016 όπως ίσχυαν
μέχρι 31-12-2019 και όπως αυτές προσδιορίζονται, αναζητούνται και
οριστικοποιούνται μέσω της εκκαθαριστικής διαδικασίας εισφορών μη μισθωτού.
Η διαδικασία προσδιορισμού και οριστικοποίησης ασφαλιστικών εισφορών
για τα έτη 2017 έως 2019 για τους μη μισθωτούς ασφαλισμένους (ελεύθερους
επαγγελματίες, αυτοαπασχολούμενους και αγρότες), καθώς και για όσους είχαν
παράλληλη μισθωτή απασχόληση ή υπάγονταν στις διατάξεις της παρ. 9 του άρθρου
39 του ν. 4387/2016, έχει ήδη πραγματοποιηθεί και σύμφωνα με τα προβλεπόμενα
αναζητήθηκε τυχόν οφειλή που προέκυψε ή συμψηφίσθηκαν/επεστράφησαν στον
δικαιούχο τυχόν πιστωτικά υπόλοιπα.
Στην υπ’αριθ. 45/2023 Εγκύκλιο, ο e-ΕΦΚΑ ενημερώνει επίσης ότι:
Στις περιπτώσεις εργατών γης που έλαβαν αμοιβή από εργόσημα κατά την
περίοδο 2017-2019 και παράλληλα ασκούσαν μη μισθωτή δραστηριότητα
(ασφαλιστέα στον πρώην ΟΓΑ ή σε άλλο πρώην φορέα) ή και μισθωτή, με
συνυπολογισμό και των καταβληθέντων εισφορών μέσω εργοσήμων (10% των
αμοιβών) και ειδικότερα για:
- τον προσδιορισμό των ασφαλιστικών εισφορών
- τον έλεγχο εξόφλησής τους
- τον προσδιορισμό και τη διαχείριση των οφειλών και των πιστωτικών
υπολοίπων που θα προκύψουν,
πραγματοποιήθηκαν οι εξής ενέργειες:
1ον) Προσδιορίσθηκε ανά έτος ο χρόνος ασφάλισης στον πρώην ΟΓΑ του
εργάτη γης (άρθρο 38 του ν. 4670/2020).
2ον) Προσδιορίσθηκε το ποσό εισφοράς εργοσήμου ανά μήνα ασφάλισης
(ισόποση κατανομή).
3ον) Για τους κοινούς μήνες ασφάλισης (λόγω εργοσήμου και παράλληλης
άσκησης μη μισθωτής δραστηριότητας με υποχρέωση ασφάλισης σε πρώην Φορείς
Μη Μισθωτών του e-ΕΦΚΑ ή και μισθωτής), ελέγχθηκε η εξόφληση μηνιαίως των
προβλεπόμενων -κατά περίπτωση- ασφαλιστικών εισφορών (μη μισθωτού με βάση
το ΚΦΑ ή και μισθωτού με βάση τις αποδοχές, με συνυπολογισμό και της εισφοράς
μέσω εργοσήμου), μέσω διαδικασίας τροποποίησης της εκκαθάρισης εισφορών μη
μισθωτού.
Στις περιπτώσεις παράλληλης απασχόλησης μισθωτού και μη μισθωτού,
καταβάλλεται υπέρ του Ειδικού Λογαριασμού Ανεργίας για τους αυτοτελώς και
ανεξάρτητα απασχολούμενους (ΟΑΕΕ, ΕΤΑΠ-ΜΜΕ και ΕΤΑΑ) μία εισφορά και
συγκεκριμένα η ποσοστιαία εισφορά από τη μισθωτή απασχόληση. Επιπλέον, η
προβλεπόμενη από το άρθρο 40 παρ. 10 του ν. 4387/2016 εισφορά για τον
Λογαριασμό Αγροτικής Εστίας (ΛΑΕ), δεν καταβάλλεται εφόσον από την ασκούμενη
μισθωτή ή μη μισθωτή δραστηριότητα έχει καταβληθεί ασφαλιστική εισφορά υπέρ του
Ειδικού Λογαριασμού Ανεργίας.
4ον) Οι ασφαλισμένοι δύνανται να ενημερωθούν για το τελικό αποτέλεσμα της
ανωτέρω διαδικασίας από τις ηλεκτρονικές υπηρεσίες του e-ΕΦΚΑ και να
εκτυπώσουν το ειδοποιητήριο («ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΕΚΚΑΘΑΡΙΣΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΩΝ
ΕΙΣΦΟΡΩΝ»).
5ον) Ενημερώθηκε η ασφαλιστική ιστορία, ανά μήνα, διακριτά με τον
ασφαλιστικό χρόνο εργάτη γης και με τον ασφαλιστικό χρόνο από την παράλληλα
ασκούμενη μη μισθωτή ή και μισθωτή δραστηριότητα.
IV.Ειδοποιητήριο εκκαθάρισης εισφορών
Με το ειδοποιητήριο «ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΕΚΚΑΘΑΡΙΣΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΩΝ
ΕΙΣΦΟΡΩΝ» που έχει αναρτηθεί στις ηλεκτρονικές υπηρεσίες του e-ΕΦΚΑ, οι
ασφαλισμένοι ενημερώνονται για το αποτέλεσμα της ανωτέρω διαδικασίας μετά τον
συνυπολογισμό τής εισφοράς εργοσήμου και μετά την ενημέρωση για τις
καταβληθείσες εισφορές, λόγω άσκησης μη μισθωτής δραστηριότητας ή και
εισφοροδοτούμενων αποδοχών μισθωτής, όπως είχαν αποτυπωθεί κατά την
εκκαθαριστική διαδικασία εισφορών μη μισθωτού.
Το αποτέλεσμα της τροποποίησης εκκαθάρισης εισφορών μη μισθωτού
μπορεί να είναι:
α) μείωση χρεωστικού υπολοίπου (στην περίπτωση που η εισφορά
εργοσήμου αξιοποιείται για τη συμπλήρωση της ελάχιστης εισφοράς). Στην
περίπτωση αυτή, καταβληθέντα ποσά για την εξόφληση δόσεων της
τροποποιούμενης εκκαθάρισης εξοφλούν τις αντίστοιχες νέες μειωμένες δόσεις.
Πιστωτικά υπόλοιπα που προκύπτουν, μετά την εξόφληση των νέων δόσεων,
συμψηφίζονται ή επιστρέφονται ως αχρεωστήτως καταβληθέντα. Οφειλόμενες δόσεις
εξοφλούνται ή ρυθμίζονται σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις στο ΚΕΑΟ.
β) καμία μεταβολή (στην περίπτωση που οι προβλεπόμενες εισφορές μη
μισθωτού με βάση το ΚΦΑ ή και μισθωτής απασχόλησης βάσει αποδοχών
καλύπτουν την ελάχιστη βάση και η εισφορά εργοσήμου αξιοποιείται για τη λήψη
παροχών από τον e-ΕΦΚΑ). Στην περίπτωση αυτή, το νέο αποτέλεσμα είναι
μηδενικό που σημαίνει ότι τα πιστωτικά υπόλοιπα έχουν ήδη συμψηφισθεί ή
επιστραφεί.
γ) πιστωτικό υπόλοιπο (στην περίπτωση που οι ήδη καταβληθείσες εισφορές
υπερβαίνουν την προβλεπόμενη εισφορά). Στην περίπτωση αυτή, τα πιστωτικά
υπόλοιπα συμψηφίζονται/επιστρέφονται στους δικαιούχους ως αχρεωστήτως
καταβληθέντα.
V. Διαχείριση πιστωτικών υπολοίπων-Επιστροφή αχρεωστήτως
καταβληθεισών εισφορών
Στις περιπτώσεις που το αποτέλεσμα της ανωτέρω διαδικασίας είναι
ΠΙΣΤΩΤΙΚΟ όπως και σε κάθε άλλη περίπτωση πιστωτικών υπολοίπων
αχρεωστήτως καταβληθέντων, το ποσό συμψηφίζεται με τρέχουσες εισφορές και το
υπόλοιπο επιστρέφεται στους δικαιούχους.
Ειδικότερα για την επιστροφή αχρεωστήτως καταβληθέντων προβλέπεται
αφενός μεν η υποβολή αίτησης από τον δικαιούχο (ηλεκτρονικά) και αφετέρου η
επιστροφή άτοκα στους δικαιούχους του υπόλοιπου ποσού που προκύπτει μετά από
συμψηφισμό με οφειλές, ρυθμισμένες ή μη. Σε περίπτωση που δεν υποβληθεί αίτηση
για επιστροφή, τα αχρεωστήτως καταβληθέντα χρηματικά ποσά παραμένουν στον e-
ΕΦΚΑ ως πιστωτικά υπόλοιπα, συμψηφιζόμενα με επόμενες ασφαλιστικές εισφορές.
Αγγελική Α. Μητροπούλου
Διδάκτωρ-Δικηγόρος