Στοιχεία που δείχνουν ανάγλυφα την αρνητική επίδραση που είχε η παρατεταμένη οικονομική κρίση, στο Ασφαλιστικό Σύστημα της χώρας, παρατίθενται στην οικονομική μελέτη που κατέθεσε στη Βουλή, το υπουργείο Εργασίας.
Διαπιστώνεται
ότι πια ένα 40% των ασφαλισμένων άνω των 15 ετών εργάζονται για να
συντηρήσουν το υπόλοιπο 60%, χωρίς να συμπεριλαμβάνονται σε αυτό τα
παιδιά. Επίσης, καταγράφηκε μείωση κατά 1 εκατ, των απασχολούμενων με
πλήρη απασχόληση στα χρόνια της κρίσης, την ώρα που υπερδιπλασιάστηκε ο
αριθμός των συνταξιούχων. Οι μισθοί καταγράφουν μείωση 25% το 2015, σε
σύγκριση με το 2008, ενώ οι απώλειες από τη μη καταβολή ασφαλιστικών
εισφορών ανήλθαν στα 2,6 δισ ευρώ. Πιο αναλυτικά:
Από το 2000 ως την εκδήλωση της κρίσης (έτος 2008), η απασχόληση στη χώρα αυξανόταν με μέσο ετήσιο ρυθμό 1,8%, ενώ από το 2009 και έπειτα η τάση αντιστρέφεται με την απασχόληση να μειώνεται με μέσο ετήσιο ρυθμό 4,1%.
Δηλαδή, κάθε χρόνο προ κρίσης δημιουργούνταν 58.900 νέες θέσεις απασχόλησης, ενώ στη διάρκεια της κρίσης χάνονταν ετησίως 170.500 θέσεις απασχόλησης. Κατά συνέπεια, το ποσοστό απασχόλησης (απασχολούμενοι/πληθυσμός) στα άτομα άνω των 15 ετών, μειώθηκε από περίπου 50% το 2008 σε κάτω του 40% το 2015. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι τέσσερις στους δέκα άνω των 15 ετών εργάζονται για να συντηρήσουν τους υπόλοιπους έξι, χωρίς να περιλαμβάνονται τα παιδιά. Ειδικότερα, στην πιο ενεργή ηλικιακή ομάδα των 30-44 ετών, οι επιπτώσεις της κρίσης είναι δραματικές, καθώς οι απασχολούμενοι μειώθηκαν κατά περίπου 385.000 ή 19,3%, ενώ το ποσοστό απασχόλησής τους μειώθηκε κατά σχεδόν 12 εκατοστιαίες μονάδες, διαμορφούμενο σε ποσοστό που υπολείπεται του 68%, επιστρέφοντας σε επίπεδα πολύ πριν από το 2000.
Οι απασχολούμενοι με πλήρη απασχόληση μειώθηκαν κατά 1,05 εκατομμύριο άτομα, ενώ οι απασχολούμενοι με μερική απασχόληση αυξήθηκαν κατά 95.700.
Η μείωση του πληθυσμού των απασχολούμενων συνοδεύτηκε από αύξηση του αριθμού των συνταξιούχων, με αποτέλεσμα ο αριθμός των συνταξιούχων να συγκλίνει σταδιακά με τον αριθμό των απασχολούμενων.Ενδεικτικά αναφέρεται ότι ο αριθμός των συνταξιούχων μέσα σε 30 χρόνια σχεδόν διπλασιάστηκε, και συγκεκριμένα από 1,1 εκατ που ήταν το 1980 ανήλθε σε 2,3 εκατ το 2009, ενώ το 2015 ο αριθμός των συνταξιούχων ανέρχεται στα 2,65 εκατ.
Το δεύτερο τρίμηνο του 2015 οι μισθοί βρίσκονται περίπου 25% χαμηλότερα σε σύγκριση με το αντίστοιχο τρίμηνο του 2008 και περίπου 4% χαμηλότερα σε σύγκριση με το αντίστοιχο τρίμηνο του 2014.
Συνολικά την περίοδο 2009-2014 οι εισπραχθείσες εισφορές υπέρ του ασφαλιστικού συστήματος για τους προαναφερθέντες Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης μειώθηκαν κατά 23%, ποσοστό που αντιστοιχεί σε απώλειες άνω των 2,6 δισ ευρώ.
Μείωση των συντάξεων προαναγγέλλει η οικονομική μελέτη που συνοδεύει το νομοσχέδιο για την ασφαλιστική μεταρρύθμιση, ενώ η ηγεσία του υπουργείου Εργασίας υποστηρίζει ότι τα προβλεπόμενα ποσοστά αναπλήρωσης είναι υψηλά!
Οι συντάκτες της μελέτης, αντικρούοντας τα περί αντισυνταγματικότητας των μέτρων, τονίζουν ότι "σε περιόδους που ο κρατικός προϋπολογισμός δεν επαρκεί για την κάλυψη των συνταξιοδοτικών παροχών και την ταυτόχρονη διάθεση κονδυλίων για συνταγματικώς κατοχυρωμένους σκοπούς, κρίνεται σύμφωνη προς την αρχή της αναλογικότητας η αλλαγή του τρόπου υπολογισμού των συνταξιοδοτικών παροχών, με συντελεστές που καταλήγουν σε μικρότερες συντάξεις, ιδίως για κατηγορίες συνταξιούχων που είχαν πολύ υψηλά ποσοστά αναπλήρωσης".
Παράλληλα, όμως, το υπουργείο Εργασίας υπεραμύνεται των ευεργετικών αποτελεσμάτων της ασφαλιστικής μεταρρύθμισης στα δημόσια οικονομικά και στην προστασία των οικονομικά ασθενέστερων, ενώ υποστηρίζει ότι το ποσοστό αναπλήρωσης της σύνταξης σε όλες τις περιπτώσεις είναι ανώτερο του 75% και ανέρχεται στο 102% για τις χαμηλότερες συντάξεις.
Εκρηκτικό μείγμα
Σύμφωνα με τους συντάκτες της μελέτης η μείωση εσόδων, προσόδων και περιουσίας, σε συνδυασμό με την αύξηση δαπανών και τα διογκούμενα ελλείμματα, λειτουργούν αποσταθεροποιητικά για το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης, επιβαρύνοντας υπέρμετρα τον κρατικό προϋπολογισμό.
Αναλυτικότερα:
Το συνολικό ποσό που έχει μεταφερθεί στους ασφαλιστικούς φορείς την περίοδο 2000-2015, για την καταβολή κύριων συντάξεων, ανέρχεται σε 154,4 δις ευρώ .
Για την κάλυψη του ελλείμματος των ασφαλιστικών φορέων κύριας ασφάλισης, απαιτείται ετησίως η απορρόφηση άνω του 35% των φορολογικών εσόδων, το οποίο, σύμφωνα με το βασικό σενάριο, το 2019 ανέρχεται περίπου στο 40% .
Οι προβολές του βασικού σεναρίου έως το 2019 (πριν δηλαδή τη σύνταξη του σχεδίου νόμου για την ασφαλιστική μεταρρύθμιση), παρουσιάζουν τη σταδιακή αύξηση της συνταξιοδοτικής δαπάνης σε απόλυτα μεγέθη (32,06 δις το 2019).
Μεταξύ των φορέων που συμμετείχαν στο PSI εντάχθηκαν και οι ελληνικοί Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης, των οποίων η περιουσία (διαθέσιμα και ομόλογα του ελληνικού δημοσίου) μειώθηκε κατά €11,8 δις (η απώλεια για τους φορείς κύριας ασφάλισης ανέρχεται σε €6,3 δις). Η μείωση αυτή ισοδυναμούσε με το 45,9% της συνολικής περιουσίας όλων των ΦΚΑ, καθώς τα διαθέσιμά τους μειώθηκαν κατά 47% (περίπου €9 δις) και τα ομόλογα κατά 42,8% (περίπου €2,8 δις).
Μείωση εσόδων
Από το 2000 ως την εκδήλωση της κρίσης (έτος 2008), η απασχόληση στη χώρα αυξανόταν με μέσο ετήσιο ρυθμό 1,8%, ενώ από το 2009 και έπειτα η τάση αντιστρέφεται με την απασχόληση να μειώνεται με μέσο ετήσιο ρυθμό 4,1%.
Δηλαδή, κάθε χρόνο προ κρίσης δημιουργούνταν 58,9 χιλιάδες νέες θέσεις απασχόλησης, ενώ στη διάρκεια της κρίσης χάνονταν ετησίως 170,5 χιλιάδες θέσεις απασχόλησης. Κατά συνέπεια, το ποσοστό απασχόλησης (απασχολούμενοι/πληθυσμός) στα άτομα άνω των 15 ετών, μειώθηκε από περίπου 50% το 2008 σε κάτω του 40% το 2015. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι τέσσερις στους δέκα άνω των 15 ετών εργάζονται για να συντηρήσουν τους υπόλοιπους έξι, χωρίς να περιλαμβάνονται τα παιδιά. Ειδικότερα, στην πιο ενεργή ηλικιακή ομάδα των 30-44 ετών, οι επιπτώσεις της κρίσης είναι δραματικές, καθώς οι απασχολούμενοι μειώθηκαν κατά περίπου 385 χιλιάδες ή 19,3%, ενώ το ποσοστό απασχόλησής τους μειώθηκε κατά σχεδόν 12 εκατοστιαίες μονάδες, διαμορφούμενο σε ποσοστό που υπολείπεται του 68%, επιστρέφοντας σε επίπεδα πολύ πριν το 2000.
Οι απασχολούμενοι με πλήρη απασχόληση μειώθηκαν κατά 1,05 εκατομμύριο, ενώ οι απασχολούμενοι με μερική απασχόληση αυξήθηκαν κατά 95,7 χιλιάδες.
Η μείωση του πληθυσμού των απασχολούμενων συνοδεύτηκε από αύξηση του αριθμού των συνταξιούχων, με αποτέλεσμα ο αριθμός των συνταξιούχων να συγκλίνει σταδιακά με τον αριθμό των απασχολούμενων.Ενδεικτικά αναφέρεται ότι ο αριθμός των συνταξιούχων μέσα σε 30 χρόνια σχεδόν διπλασιάστηκε, και συγκεκριμένα από 1,1 εκατομμύριο που ήταν το 1980 ανήλθε σε 2,3 εκατομμύρια το 2009, ενώ το 2015 ο αριθμός των συνταξιούχων ανέρχεται στα 2,65 εκατομμύρια.
Το δεύτερο τρίμηνο του 2015 οι μισθοί βρίσκονται περίπου 25% χαμηλότερα σε σύγκριση με το αντίστοιχο τρίμηνο του 2008 και περίπου 4% χαμηλότερα σε σύγκριση με το αντίστοιχο τρίμηνο του 2014.
Συνολικά την περίοδο 2009-2014 οι εισπραχθείσες εισφορές υπέρ του ασφαλιστικού συστήματος για τους προαναφερθέντες Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης μειώθηκαν κατά 23%, ποσοστό που αντιστοιχεί σε απώλειες άνω των €2,6 δις. Η μείωση αυτή θα ήταν ακόμη μεγαλύτερη, αν συνεκτιμηθεί το γεγονός ότι από το 2011 θεσμοθετήθηκε η μεταφορά εισπραττόμενων εισφορών από άλλους φορείς, υπέρ του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ της τάξης του 0,3% ετησίως.
Συμπερασματικά, σε απόλυτα μεγέθη οι εισφορές που συλλέγονται υπέρ κύριας ασφάλισης από το 2009 έως και το 2019 ακολουθούν πτωτική πορεία, ενώ ως ποσοστό του ΑΕΠ, κυμαίνονται από το 4,86% (το έτος 2009) στο 4,94% (το έτος 2019).
Από το 2000 ως την εκδήλωση της κρίσης (έτος 2008), η απασχόληση στη χώρα αυξανόταν με μέσο ετήσιο ρυθμό 1,8%, ενώ από το 2009 και έπειτα η τάση αντιστρέφεται με την απασχόληση να μειώνεται με μέσο ετήσιο ρυθμό 4,1%.
Δηλαδή, κάθε χρόνο προ κρίσης δημιουργούνταν 58.900 νέες θέσεις απασχόλησης, ενώ στη διάρκεια της κρίσης χάνονταν ετησίως 170.500 θέσεις απασχόλησης. Κατά συνέπεια, το ποσοστό απασχόλησης (απασχολούμενοι/πληθυσμός) στα άτομα άνω των 15 ετών, μειώθηκε από περίπου 50% το 2008 σε κάτω του 40% το 2015. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι τέσσερις στους δέκα άνω των 15 ετών εργάζονται για να συντηρήσουν τους υπόλοιπους έξι, χωρίς να περιλαμβάνονται τα παιδιά. Ειδικότερα, στην πιο ενεργή ηλικιακή ομάδα των 30-44 ετών, οι επιπτώσεις της κρίσης είναι δραματικές, καθώς οι απασχολούμενοι μειώθηκαν κατά περίπου 385.000 ή 19,3%, ενώ το ποσοστό απασχόλησής τους μειώθηκε κατά σχεδόν 12 εκατοστιαίες μονάδες, διαμορφούμενο σε ποσοστό που υπολείπεται του 68%, επιστρέφοντας σε επίπεδα πολύ πριν από το 2000.
Οι απασχολούμενοι με πλήρη απασχόληση μειώθηκαν κατά 1,05 εκατομμύριο άτομα, ενώ οι απασχολούμενοι με μερική απασχόληση αυξήθηκαν κατά 95.700.
Η μείωση του πληθυσμού των απασχολούμενων συνοδεύτηκε από αύξηση του αριθμού των συνταξιούχων, με αποτέλεσμα ο αριθμός των συνταξιούχων να συγκλίνει σταδιακά με τον αριθμό των απασχολούμενων.Ενδεικτικά αναφέρεται ότι ο αριθμός των συνταξιούχων μέσα σε 30 χρόνια σχεδόν διπλασιάστηκε, και συγκεκριμένα από 1,1 εκατ που ήταν το 1980 ανήλθε σε 2,3 εκατ το 2009, ενώ το 2015 ο αριθμός των συνταξιούχων ανέρχεται στα 2,65 εκατ.
Το δεύτερο τρίμηνο του 2015 οι μισθοί βρίσκονται περίπου 25% χαμηλότερα σε σύγκριση με το αντίστοιχο τρίμηνο του 2008 και περίπου 4% χαμηλότερα σε σύγκριση με το αντίστοιχο τρίμηνο του 2014.
Συνολικά την περίοδο 2009-2014 οι εισπραχθείσες εισφορές υπέρ του ασφαλιστικού συστήματος για τους προαναφερθέντες Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης μειώθηκαν κατά 23%, ποσοστό που αντιστοιχεί σε απώλειες άνω των 2,6 δισ ευρώ.
Μείωση των συντάξεων προαναγγέλλει η οικονομική μελέτη που συνοδεύει το νομοσχέδιο για την ασφαλιστική μεταρρύθμιση, ενώ η ηγεσία του υπουργείου Εργασίας υποστηρίζει ότι τα προβλεπόμενα ποσοστά αναπλήρωσης είναι υψηλά!
Οι συντάκτες της μελέτης, αντικρούοντας τα περί αντισυνταγματικότητας των μέτρων, τονίζουν ότι "σε περιόδους που ο κρατικός προϋπολογισμός δεν επαρκεί για την κάλυψη των συνταξιοδοτικών παροχών και την ταυτόχρονη διάθεση κονδυλίων για συνταγματικώς κατοχυρωμένους σκοπούς, κρίνεται σύμφωνη προς την αρχή της αναλογικότητας η αλλαγή του τρόπου υπολογισμού των συνταξιοδοτικών παροχών, με συντελεστές που καταλήγουν σε μικρότερες συντάξεις, ιδίως για κατηγορίες συνταξιούχων που είχαν πολύ υψηλά ποσοστά αναπλήρωσης".
Παράλληλα, όμως, το υπουργείο Εργασίας υπεραμύνεται των ευεργετικών αποτελεσμάτων της ασφαλιστικής μεταρρύθμισης στα δημόσια οικονομικά και στην προστασία των οικονομικά ασθενέστερων, ενώ υποστηρίζει ότι το ποσοστό αναπλήρωσης της σύνταξης σε όλες τις περιπτώσεις είναι ανώτερο του 75% και ανέρχεται στο 102% για τις χαμηλότερες συντάξεις.
Εκρηκτικό μείγμα
Σύμφωνα με τους συντάκτες της μελέτης η μείωση εσόδων, προσόδων και περιουσίας, σε συνδυασμό με την αύξηση δαπανών και τα διογκούμενα ελλείμματα, λειτουργούν αποσταθεροποιητικά για το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης, επιβαρύνοντας υπέρμετρα τον κρατικό προϋπολογισμό.
Αναλυτικότερα:
Το συνολικό ποσό που έχει μεταφερθεί στους ασφαλιστικούς φορείς την περίοδο 2000-2015, για την καταβολή κύριων συντάξεων, ανέρχεται σε 154,4 δις ευρώ .
Για την κάλυψη του ελλείμματος των ασφαλιστικών φορέων κύριας ασφάλισης, απαιτείται ετησίως η απορρόφηση άνω του 35% των φορολογικών εσόδων, το οποίο, σύμφωνα με το βασικό σενάριο, το 2019 ανέρχεται περίπου στο 40% .
Οι προβολές του βασικού σεναρίου έως το 2019 (πριν δηλαδή τη σύνταξη του σχεδίου νόμου για την ασφαλιστική μεταρρύθμιση), παρουσιάζουν τη σταδιακή αύξηση της συνταξιοδοτικής δαπάνης σε απόλυτα μεγέθη (32,06 δις το 2019).
Μεταξύ των φορέων που συμμετείχαν στο PSI εντάχθηκαν και οι ελληνικοί Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης, των οποίων η περιουσία (διαθέσιμα και ομόλογα του ελληνικού δημοσίου) μειώθηκε κατά €11,8 δις (η απώλεια για τους φορείς κύριας ασφάλισης ανέρχεται σε €6,3 δις). Η μείωση αυτή ισοδυναμούσε με το 45,9% της συνολικής περιουσίας όλων των ΦΚΑ, καθώς τα διαθέσιμά τους μειώθηκαν κατά 47% (περίπου €9 δις) και τα ομόλογα κατά 42,8% (περίπου €2,8 δις).
Μείωση εσόδων
Από το 2000 ως την εκδήλωση της κρίσης (έτος 2008), η απασχόληση στη χώρα αυξανόταν με μέσο ετήσιο ρυθμό 1,8%, ενώ από το 2009 και έπειτα η τάση αντιστρέφεται με την απασχόληση να μειώνεται με μέσο ετήσιο ρυθμό 4,1%.
Δηλαδή, κάθε χρόνο προ κρίσης δημιουργούνταν 58,9 χιλιάδες νέες θέσεις απασχόλησης, ενώ στη διάρκεια της κρίσης χάνονταν ετησίως 170,5 χιλιάδες θέσεις απασχόλησης. Κατά συνέπεια, το ποσοστό απασχόλησης (απασχολούμενοι/πληθυσμός) στα άτομα άνω των 15 ετών, μειώθηκε από περίπου 50% το 2008 σε κάτω του 40% το 2015. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι τέσσερις στους δέκα άνω των 15 ετών εργάζονται για να συντηρήσουν τους υπόλοιπους έξι, χωρίς να περιλαμβάνονται τα παιδιά. Ειδικότερα, στην πιο ενεργή ηλικιακή ομάδα των 30-44 ετών, οι επιπτώσεις της κρίσης είναι δραματικές, καθώς οι απασχολούμενοι μειώθηκαν κατά περίπου 385 χιλιάδες ή 19,3%, ενώ το ποσοστό απασχόλησής τους μειώθηκε κατά σχεδόν 12 εκατοστιαίες μονάδες, διαμορφούμενο σε ποσοστό που υπολείπεται του 68%, επιστρέφοντας σε επίπεδα πολύ πριν το 2000.
Οι απασχολούμενοι με πλήρη απασχόληση μειώθηκαν κατά 1,05 εκατομμύριο, ενώ οι απασχολούμενοι με μερική απασχόληση αυξήθηκαν κατά 95,7 χιλιάδες.
Η μείωση του πληθυσμού των απασχολούμενων συνοδεύτηκε από αύξηση του αριθμού των συνταξιούχων, με αποτέλεσμα ο αριθμός των συνταξιούχων να συγκλίνει σταδιακά με τον αριθμό των απασχολούμενων.Ενδεικτικά αναφέρεται ότι ο αριθμός των συνταξιούχων μέσα σε 30 χρόνια σχεδόν διπλασιάστηκε, και συγκεκριμένα από 1,1 εκατομμύριο που ήταν το 1980 ανήλθε σε 2,3 εκατομμύρια το 2009, ενώ το 2015 ο αριθμός των συνταξιούχων ανέρχεται στα 2,65 εκατομμύρια.
Το δεύτερο τρίμηνο του 2015 οι μισθοί βρίσκονται περίπου 25% χαμηλότερα σε σύγκριση με το αντίστοιχο τρίμηνο του 2008 και περίπου 4% χαμηλότερα σε σύγκριση με το αντίστοιχο τρίμηνο του 2014.
Συνολικά την περίοδο 2009-2014 οι εισπραχθείσες εισφορές υπέρ του ασφαλιστικού συστήματος για τους προαναφερθέντες Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης μειώθηκαν κατά 23%, ποσοστό που αντιστοιχεί σε απώλειες άνω των €2,6 δις. Η μείωση αυτή θα ήταν ακόμη μεγαλύτερη, αν συνεκτιμηθεί το γεγονός ότι από το 2011 θεσμοθετήθηκε η μεταφορά εισπραττόμενων εισφορών από άλλους φορείς, υπέρ του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ της τάξης του 0,3% ετησίως.
Συμπερασματικά, σε απόλυτα μεγέθη οι εισφορές που συλλέγονται υπέρ κύριας ασφάλισης από το 2009 έως και το 2019 ακολουθούν πτωτική πορεία, ενώ ως ποσοστό του ΑΕΠ, κυμαίνονται από το 4,86% (το έτος 2009) στο 4,94% (το έτος 2019).
