Ένα πρόβλημα από το παρελθόν- μια υπόθεση για το μέλλον
Μετά την ψήφιση του Ν.982/79, ίσχυσε η δυνατότητα να υπάρχει μια κατηγορία ασφαλισμένων, οι οποίοι καταβάλλοντας αυξημένες εισφορές θα ελάμβαναν ένα μεγαλύτερο ποσό σύνταξης, που εξελικτικά ανήλθε μετά το 1991 σε ποσοστό 50% πλέον της απλής σύνταξης.
Ένας μεγάλος αριθμός ασφαλισμένων εντάχθηκε μετά το 1980 στο θεσμό του μονοσυνταξιούχου. Στο Ν.982/79 είχε προβλεφθεί προαιρετική είσοδος, αλλά δεν νομοθετήθηκε προαιρετική έξοδος, δηλαδή δυνατότητα εθελούσιας διαγραφής.
Ιστορικά, το 1983 ο ασφαλισμένος Π.Χ. υπέβαλλε αίτημα να του επιστραφούν οι εισφορές της κατηγορίας μονοσυνταξιούχου και αρνούμενο το τότε Δ.Σ. να ικανοποιήσει το αίτημά του, προσέφυγε δικαστικά κατά της ανωτέρω απόφασης.
Δικαιώθηκε στο Ειρηνοδικείο Αθηνών (Απ. 2041/1984) και στο Πολυμελές Πρωτοδικείο Αθηνών (Απ. 4045/1986). Το Δ.Σ. δεν προσέβαλε περαιτέρω τη δικαστική απόφαση και συμμορφούμενο επέστρεψε τα χρήματα στον ασφαλισμένο.
Έκτοτε, νομοθετικές τροποποιήσεις το 1985 και το 1991 στον Ν.982 δεν προέβλεψαν την προαιρετική έξοδο.
Η μόνη κατηγορία ασφαλισμένων, που αυτοδίκαια εκπίπτει από την κατηγορία του μονοσυνταξιούχου, αφορά ασφαλισμένους που δικαιώνονται σύνταξης από δεύτερο Ταμείο.
Με την απόφαση 229/1985 του Ελεγκτικού Συνεδρίου μειώνεται ο χρόνος παραγραφής αξιώσεων στα 20 έτη γι’ αυτούς που δικαιούνται εξόδου, άρα επιστροφής των εισφορών τους, απόφαση που ουδέποτε προσέβαλε το Τ.Σ.Α.Υ.
Τέλος, με το Ν.3655/2008, που ενσωματώνει το Τ.Σ.Α.Υ. στο Ε.Τ.Α.Α., ορίζεται στο άρθρο 137 ως χρόνος παραγραφής αξιώσεων των ασφαλισμένων από τον φορέα, τα 5 έτη.
Μετά το 2008 κυρίως, ένας αριθμός ασφαλισμένων της κατηγορίας του μονοσυνταξιούχου, και ιδιαίτερα μετά τις σημαντικές περικοπές των συντάξεων που επέβαλαν οι μνημονιακοί νόμοι 3863, 4024, 4051, 4093, ήθελαν να αποχωρίσουν.
Κατά την άποψη έγκριτων νομικών, λανθασμένα το Ταμείο μας άθροισε απλή και σύνταξη μονοσυνταξιούχου πριν εφαρμόσει τις μειώσεις. Οι ανωτέρω νόμοι όριζαν ότι οι μειώσεις θα υπολογίζονται επί της απλής σύνταξης ή αθροίσματος συντάξεων και της επικουρικής (το Τ.Σ.Α.Υ. στερείται επικουρικής), όχι επί της μονοσύνταξης, εφόσον δεν αναφερόταν ρητώς. Αντίθετα, όταν ο νομοθέτης επιθυμούσε μείωση, όπως στον «ειδικό λογαριασμό» του ΤΣΜΕΔΕ, το ανέφερε ρητά στο νόμο.
Έφθασαν λοιπόν οι αιτήσεις για διαγραφή από την κατηγορία του μονοσυνταξιούχου να προσεγγίζουν τις 3.000, επί συνόλου ασφαλισμένων στην εν λόγω κατηγορία 8.097 (2013), ενώ 6.150 είναι οι ήδη συνταξιούχοι-μονοσυνταξιούχοι. Άρα, ενώ το ταμείο έχει μια βιώσιμη αναλογία ασφαλισμένων/συνταξιούχων: 4/1, στον κλάδο των μονοσυνταξιούχων η αναλογία μειώνεται 1,3/1.
Ευνόητο είναι ότι διαρροές από την κατηγορία αυτή διαμορφώνουν ακόμη χαμηλότερη αναλογία με οικονομική επιβάρυνση της βασικής σύνταξης του Τ.Σ.Α.Υ. (Εικ. 1)
Το Δ.Σ. του Ε.Τ.Α.Α. το 2009, παρόλο που υπήρξε μια τεκμηριωμένη γνωμοδότηση από το Νομικό Τμήμα περί μη ύπαρξης προαιρετικής εξόδου από την κατηγορία του μονοσυνταξιούχου, αποφασίζει να δεχτεί το αντίθετο, δηλαδή να δικαιούται ο μονοσυνταξιούχος εξόδου και να επιστρέφονται οι εισφορές είτε των τελευταίων 20 ετών είτε των 5 ετών κατά περίπτωση. Το οξύμωρο στην απόφαση είναι ότι ενώ δέχεται την «προαιρετική έξοδο» και άρα την προαιρετικότητα στην Κοινωνική Ασφάλιση, έννοια ασύμβατη στην ελληνική νομοθεσία, ανακαλεί ως μη σύννομες τις αποφάσεις 817/1986 και 114/1992 των Δ.Σ. του Τ.Σ.Α.Υ., που έδιναν τη δυνατότητα επιστροφής εισφορών.
Οι πρώτες επιστροφές υποβάλλονται προς έγκριση στο Ελεγκτικό Συνέδριο και με τις Πράξεις 43/12.7.2012 και 78/2013 του αρμοδίου Επιτρόπου ακυρώνονται.
Εν τω μεταξύ, κυρίως λόγω έλλειψης διοίκησης του Τ.Σ.Α.Υ., οι υπηρεσίες άρχισαν να παραλαμβάνουν αιτήσεις διαγραφής και σε ορισμένες περιπτώσεις συμβούλευαν τους ασφαλισμένους −μέχρι να διαγραφούν (απαιτείται έκδοση διοικητικής πράξης που μέχρι σήμερα δεν έχει εκδοθεί)− να μην πληρώνουν, όχι μόνο τις εισφορές της μονοσύνταξης, αλλά το σύνολο των ασφαλιστικών εισφορών, με την προσδοκία συμψηφισμού.
Όταν απορρίφθηκαν οι επιστροφές χρημάτων από το Ελεγκτικό Συνέδριο, αυτόματα δημιουργήθηκε μείζον θέμα, γιατί όσοι έχουν υποβάλει αίτηση διαγραφής ή αίτηση συμψηφισμού, βρίσκονται στο κενό. Η δίκαιη και επιβεβλημένη θεραπεία του προβλήματος είναι μόνο νομοθετικές ρυθμίσεις, που ήδη έχουν υποβληθεί στο υπουργείο Εργασίας μέσω της Δ.Ε. του Τ.Σ.Α.Υ. και του Δ.Σ. του Ε.Τ.Α.Α.
Ο Βασίλης Σταθόπουλος είναι Οδοντίατρος, μέλος του Δ.Σ. του Ε.Τ.Α.Α., της Διοικούσας Επιτροπής του Τ.Σ.Α.Υ., μέλος του Δ.Σ. του Οδοντιατρικού Συλλόγου Αθήνας και της Ελληνικής Οδοντιατρικής Ομοσπονδίας
