Υπαίθριος πανηγυρισμός της «Καθαρής Δευτέρας».
Δεν
έχει εξακριβωθεί η αρχαία προέλευση της εορτής αυτής που αποτελεί
εορταστική ανάπαυλα ενώ ταυτόχρονα εορτάζονται τα μεθεόρτια της Αποκριάς και η έναρξη της Τεσσαρακοστής.
Οι γιορτάζοντες τα «Κούλουμα» τρώνε άζυμο άρτο «λαγάνες» ενώ καταναλώνουν κυρίως νηστίσιμα (ταραμά, ταραμοσαλάτα, θαλασσινά, ελιές, κρεμμύδια, χαλβά κ.ά.).
Η γιορτή αυτή είναι πανελλήνια και κατ΄ άλλους έχει αθηναϊκή καταγωγή, ενώ κατ΄ άλλους βυζαντινή. Στη Κωνσταντινούπολη
γιορταζόταν έντονα από πλήθος κόσμου που συνέρεε σε ένα από τους επτά
λόφους της πόλης και συγκεκριμένα σ΄ εκείνο του ελληνικότατου οικισμού
των «Ταταούλων».
Χαρακτηριστικό είναι ότι στα τούρκικα η γιορτή ονομάζεται «Μπακλά χουράν» από τη λέξη «μπακλά» που σημαίνει κουκιά.
Στην
Αθήνα από προ του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου τα Κούλουμα γιορταζόταν στις
πλαγιές του λόφου του Φιλοπάππου όπου οι Αθηναίοι «τρωγόπιναν»
καθισμένοι στους βράχους από το μεσημέρι μέχρι τη δύση του Ήλιου. Οι
περισσότεροι χόρευαν από τους ήχους πλανόδιων μουσικών, κατά παρέες,
είτε δημοτικούς είτε λαϊκούς χορούς υπό τους ήχους «λατέρνας».
Το
σούρουπο όλοι οι Ρουμελιώτες γαλατάδες της Αθήνας έστηναν λαμπρό χορό
κυρίως τσάμικο γύρω από τους στύλους του Ολυμπίου Διός παρουσία των
Βασιλέων και πλήθους κόσμου.
Σήμερα
τα Κούλουμα γιορτάζονται σχεδόν σε όλες τις πόλεις της Ελλάδας μαζί με
το κύριο της ημέρας έθιμο του πετάγματος του «χαρταετού». Ειδικότερα
στην Αθήνα με την ιστορική συνέχεια της παρουσίας του ανώτατου άρχοντα
τονίζεται ιδιαίτερα η λαογραφική αξία του εθίμου αυτού.
Ο
χαρταετός είναι μια ελαφριά κατασκευή σκοπός της οποίας είναι να πετά
με τη βοήθεια του αέρα. Ο χαρταετός κρατιέται από αυτόν που τον πετά
μέσω της καλούμπας, ενός λεπτού σχοινιού.
Η συνήθεια του πετάγματος χαρταετού προέρχεται πιθανότατα από την Κίνα. Είναι δημοφιλής σήμερα στην Κίνα, στην Ιαπωνία, στην Ινδία, στην Ταϊλάνδη και στο Αφγανιστάν. Στην Ελλάδα το πέταγμα του χαρταετού είναι μέρος των εθίμων της Καθαράς Δευτέρας
και συγκεκριμένα του υπαίθριου εορτασμού της – τα λεγόμενα κούλουμα. Ο
σκελετός των χαρταετών κατασκευάζεται είτε από ελαφρύ ξύλο είτε από
πλαστικό, ενώ το μέρος που φέρνει αντίσταση στον αέρα από πλαστικό φύλλο
ή χαρτί.
Σημαντικά σημεία του χαρταετού για επιτυχημένο πέταγμα είναι:τα ζύγια της καλούμπας
τα ζύγια της ουράς
το μέγεθος της ουράς
Οι χαρταετοί φτιάχνονται σε τεράστια ποικιλία σχημάτων. Παραδοσιακό σχήμα στην Ελλάδα είναι αυτό με τον εξάγωνο σκελετό.
