Εκείνοι, πλάι-πλάι με τους άλλους Ελληνες αδελφούς τους, υπερασπίσθηκαν άχρι θανάτου την τιμή της Ελλάδος με ακράδαντη αφοσίωση στο Εθνος τους και με θαυμαστή ανδρεία στα αλλεπάλληλα πεδία των μαχών έως το τέλος. Επί πέντε συνεχείς μήνες, από την 28η Οκτωβρίου 1940 μέχρι και την 23η Απριλίου 1941, πολεμούσαν νύχτα-μέρα ανύστακτοι και αήττητοι μέσα στα χιόνια υπό δριμύτατο ψύχος και υπό καταιγισμό εχθρικού πυρός, χωρίς επαρκή εφόδια ούτε σύγχρονα όπλα, στις υψηλότερες κορυφογραμμές απροσίτων βουνών απέναντι σε απείρως πολυαριθμότερο και ισχυρότερο εχθρό. Ωστόσο, κατελάμβαναν τις κορυφογραμμές τη μία πίσω από την άλλη, συνέτριβαν παντού τον εχθρό και προήλαυναν νικητές στη Βόρειο Ηπειρο. Αήττητοι εισήλθαν πρώτοι στη φωτιά και εξήλθαν τελευταίοι. Αλλ' όχι όλοι. Αγόγγυστοι δεκατίσθηκαν.
Συγκλονιστική είναι η θυσία του 28ου Συντάγματος Αμυνταίου. Από τους 4.250 οπλίτες του σκοτώθηκαν ή τραυματίσθηκαν οι 2.102 και από τους 72 εφέδρους αξιωματικούς του οι 49! Προήχθησαν επί του πεδίου της μάχης 53 αξιωματικοί, έλαβαν το Αριστείον Ανδρείας 45 και τον Πολεμικό Σταυρό 31. Ανάλογο φόρο αίματος κατέθεσαν και ανάλογες διακρίσεις κατέκτησαν επί του πεδίου της μάχης οι άνδρες των δύο άλλων Συνταγμάτων, του 33ου και του 90ου. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι, όταν, χτυπώντας πισώπλατα τη νικηφόρο Ελλάδα, η γερμανική Βέρμαχτ είχε καταλάβει τη Φλώρινα, τη Θεσσαλονίκη και όλη τη Μακεδονία, τη Θεσσαλία, το μεγαλύτερο μέρος της Ηπείρου και τη Ρούμελη, τα Συντάγματα της Φλωρίνης καθήλωναν ακόμη τους Ιταλούς στην Αλβανία! Συγκεκριμένα, αφού την 21η Απριλίου 1941 είχε υπογραφεί η συνθηκολόγηση, το 90ό Σύνταγμα έδωσε εκεί σκληρή μάχη με ισχυρή ιταλική δύναμη και δεν της επέτρεψε να περάσει.
Ο διοικητής του 28ου Συντάγματος Αμυνταίου Νικόλαος Παπαδόπουλος, ο θρυλικός Παππούς, σημειώνει αποκαλυπτικά στο Πολεμικό Ημερολόγιό του: «Οσον αφορά την εθνολογικήν σύνθεσιν του παραμεθορίου πληθυσμού της, πολλαί είχον εγερθή αμφιβολίαι διά την μαχητικότητα Μονάδος αποτελεσθησομένης κατά αρκετόν ποσοστόν παρ' ανδρών ομιλούντων γλωσσικόν ιδίωμα το οποίον κακώς αποκαλείται ακόμη και σήμερον σλαβομακεδονικόν. Η πολεμική δράσις του 28ου Συντάγματος αποτελεί χαρακτηριστικόν παράδειγμα του βαθέως ριζωμένου ελληνισμού εις τας καρδίας των ετεροφώνων μεν αλλ' αρίστων αυτών Ελλήνων».
Το 33ο Σύνταγμα Φλωρίνης και το 28ο Αμυνταίου συγκρότησαν κάτοικοι του Νομού και της Επαρχίας Εορδαίας. Στην συντριπτική τους πλειοψηφία ήσαν αλλόφωνοι Μακεδόνες –γηγενείς σλαβόφωνοι, βλαχόφωνοι και αρβανιτόφωνοι καθώς επίσης τουρκόφωνοι πρόσφυγες του Πόντου και της Μικράς Ασίας. Στο 90ό Σύνταγμα Φλωρίνης ενσωματώθηκαν γηγενείς σλαβόφωνοι Μακεδόνες από την Αριδαία και από τα Γιαννιτσά σε δύο τάγματα και στο τρίτο τάγμα πολλοί Βλάχοι και αρκετοί σλαβόφωνοι από τη Βέροια.
Ο σλαβόφωνος Νικόλαος Γρούιος, από την ακριτική Αχλάδα Φλώρινας, υπερασπίσθηκε μέχρι θανάτου την Ελλάδα στην πρώτη γραμμή του 33ου Συντάγματος και υπέκυψε στα τραύματά του αρχές Απριλίου 1941. Είναι ο εκ πατρός παππούς του Νίκολα Γκρούεφσκι, Πρωθυπουργού των Σκοπίων, ο οποίος μεταλλάχθηκε επειδή πολύ αργότερα γεννήθηκε στο γειτονικό Στιπ, όπου γαλουχήθηκε με κρατικό ιδεολόγημα του «Μακεδονισμού». Εκ καταγωγής είναι κοντοχωριανός με τον συντάκτη αυτής της στήλης. Ποια είναι μεταξύ μας η διαφορά; Ο ένας είναι Πρωθυπουργός της «Μακεδονίας» και ο άλλος Πρόεδρος της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών, η οποία ιδρύθηκε το 1939, όταν δεν είχε δημιουργηθεί ακόμη «μακεδονικό» έθνος ούτε ομόσπονδο Κράτος με την ψευδωνυμία «Μακεδονία». Η διαφορά είναι ότι ο Πρωθυπουργός και το σλαβικό καθεστώς των Σκοπίων μονοπωλεί το όνομα Μακεδόνας, ενώ ο υποφαινόμενος είναι Ελληνας Μακεδόνας. Η ουσία της διαφοράς μας, συνεπώς, είναι η μονοπώληση του ονόματος και η χρήση του εναντίον Ελλάδος και Βουλγαρίας από τα Σκόπια.
Κράτος με το όνομα Μακεδονία ουδέποτε υπήρξε τους τελευταίους 22 αιώνες μέχρι το 1944. Αφ' ότου το 163 π.Χ. οι Ρωμαίοι κατέλυσαν το αρχαίο ελληνικό Βασίλειο της Μακεδονίας, η ονομασία παρέμεινε όρος της Γεωγραφίας και της εκάστοτε κρατικής κυριαρχίας που ο χώρος της μάλιστα μεταβλήθηκε πολλές φορές. Ο Στράβων (63 π.Χ-23 μ.Χ.) αναφέρει στα Γεωγραφικά του ότι η Μακεδονία απλώνονταν δυτικά στην Ηπειρο μέχρι τις ακτές του Ιονίου Πελάγους και τη σημερινή Ηγουμενίτσα. Τον 10ο αιώνα μ.Χ. η Μακεδονία κάλυπτε ανατολικά τη Θράκη, όπου γεννήθηκαν οι Αυτοκράτορες Βασίλειος Α΄ ο Μακεδών και Βασίλειος Β΄ ο Βουλγαροκτόνος, οι οποίοι εν ζωή ονομάσθηκαν Μακεδόνες.
Από τον 14ο αιώνα μέχρι και τις αρχές του 20ού οι Οθωμανοί κυρίαρχοι ουδέποτε ονόμασαν Μακεδονία οποιαδήποτε επαρχία τους. Ακόμη και το 1903, όταν οι Μεγάλες Δυνάμεις της Ευρώπης, με τη Συμφωνία της Μυρστέργης, ανάγκασαν τους Οθωμανούς να προβούν σε μεταρρυθμίσεις στη Μακεδονία, ο χώρος δεν προσδιορίσθηκε με το όνομα Μακεδονία. Ορίσθηκαν μονάχα τα οθωμανικά Βιλαέτια Βιτωλίων, Θεσσαλονίκης και Κοσόβου. Δεν αναφέρει τη λέξη Μακεδονία ούτε η Συνθήκη του Βουκουρεστίου, που το 1913 τερμάτισε τους Βαλκανικούς Πολέμους.
Στον ευρύτερο αυτόν γεωγραφικό χώρο μετακινήθηκαν αργότερα πολλά άλλα φύλα και συμβίωσαν με τους αυτόχθονες Ελληνες επί δύο χιλιάδες χρόνια υπό τρεις αλληλοδιάδοχες πολυεθνικές Αυτοκρατορίες: Ρωμαϊκή, Βυζαντινή και Οθωμανική. Μακεδόνες ονομάζονταν επί είκοσι αιώνες όλοι οι κάτοικοι της Μακεδονίας, αλλά όλοι αυτοπροσδιορίζονταν με την καταγωγή τους: Ελληνες Μακεδόνες, Βούλγαροι Μακεδόνες, Αλβανοί Μακεδόνες, Εβραίοι, Τούρκοι Σέρβοι κ.ά. Μακεδόνες. Με την καταγωγή τους, επίσης, αυτοπροσδιορίζονται σήμερα εκατοντάδες χιλιάδες πολίτες των Σκοπίων: Αλβανοί Μακεδόνες, Βούλγαροι Μακεδόνες, Ελληνες Μακεδόνες, Σέρβοι, Τούρκοι, Βλάχοι, Ρομά κ.ά. Μακεδόνες. Αποτελούν το 38% του γειτονικού μας πολυεθνικού πληθυσμού και από αυτούς οι Μουσουλμάνοι αυξάνονται με 3,5 γεννήσεις έναντι 0,9 των Χριστιανών. Το κρατικό ιδεολόγημα του «Μακεδονισμού» έχει ημερομηνία λήξεως. Το μονοπώλιο του ονόματος, επίσης. Το μέλλον του γειτονικού μας Κράτους δεν βρίσκεται πίσω, στον Μέγα Αλέξανδρο. Βρίσκεται μπροστά: στην Ευρωπαϊκή Ενωση και στην άρδην αναθεμελίωσή του πάνω στους ευρωπαϊκούς θεσμούς. Αρκεί η Αθήνα και τα Σκόπια να γυρίσουν το διπλό κλειδί. Γιατί ο χρόνος λήγει στη χώρα του κοπυράιτ!...
ΤΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ Ι. ΜΕΡΤΖΟΥ
προέδρου της Εταιρείας
Μακεδονικών Σπουδών,
δημοσιογράφου και συγγραφέα
