Τι προβλέπει ο «χρυσός κανόνας»

Ισχύει από την περασμένη Τρίτη, 1η Ιανουαρίου 2013, μετά την επικύρωσή της και από τη Φινλανδία, η Συνθήκη για τη σταθερότητα, τον συντονισμό και τη διακυβέρνηση στην Οικονομική και Νομισματική Ένωση (γνωστή και ως «Δημοσιονομικό Σύμφωνο»)

Υπενθυμίζεται, πως προϋπόθεση για να τεθεί σε ισχύ η Συνθήκη, ήταν η επικύρωσή της από 12 κράτη μέλη που συμμετέχουν στη ζώνη του ευρώ. Η προϋπόθεση αυτή πληρώθηκε, όταν η Φινλανδία, το δωδέκατο κράτος μέλος που συμμετέχει στη ζώνη του ευρώ και επικύρωσε τη Συνθήκη, κατέθεσε το μέσο κύρωσής της στις 21 Δεκεμβρίου 2012

Η Συνθήκη εκπονήθηκε μετά την απόφαση των ηγετών της ζώνης του ευρώ τον Δεκέμβριο του 2011, σύμφωνα με την οποία  απαιτούνται ισχυρότερα μέτρα προκειμένου να ενισχυθεί η σταθερότητα στη ζώνη του ευρώ. Στις 2 Μαρτίου του 2012, υπέγραψαν τη Συνθήκη 25 κράτη της ΕΕ.

Η Συνθήκη είναι νομικά δεσμευτική ως διεθνής συμφωνία και ανοικτή για τις χώρες της ΕΕ που δεν την υπέγραψαν από την αρχή.

Σκοποί

 Η Συνθήκη αποβλέπει στο να ενισχύσει τη δημοσιονομική πειθαρχία στη ζώνη του ευρώ μέσω του «κανόνα περί ισοσκελισμένου προϋπολογισμού» και του μηχανισμού αυτόματης διόρθωσης.

Σκοπός είναι να ενσωματωθεί το συντομότερο δυνατόν στις υφιστάμενες συνθήκες της ΕΕ. Οι απαραίτητες προς αυτό ενέργειες θα πρέπει να αναληφθούν εντός των επομένων πέντε ετών.

Περιορισμός των ελλειμμάτων - ο κανόνας του ισοσκελισμένου προϋπολογισμού

Η νέα συνθήκη απαιτεί οι εθνικοί προϋπολογισμοί των κρατών μελών που την έχουν επικυρώσει να είναι ισοσκελισμένοι ή να παρουσιάζουν πλεόνασμα. Ο στόχος αυτός θα θεωρείται ότι έχει επιτευχθεί όταν το ετήσιο διαρθρωτικό δημόσιο έλλειμμά τους δεν υπερβαίνει το 0,5% του ονομαστικού τους ΑΕγχΠ.

Επιπλέον, το έλλειμμα πρέπει να ευθυγραμμίζεται και με το καθορισμένο για τη συγκεκριμένη χώρα όριο για την επίτευξη μακροπρόθεσμης βιωσιμότητας. Το όριο αυτό καθορίζεται από το προληπτικό σκέλος του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Η πορεία προσαρμογής προς τον στόχο αυτόν αξιολογείται ετησίως στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού εξαμήνου.

Προσωρινές αποκλίσεις από τον «κανόνα του ισοσκελισμένου προϋπολογισμού» επιτρέπονται μόνον σε εξαιρετικές οικονομικές περιστάσεις, για παράδειγμα όταν παρουσιάζονται σοβαρές κάμψεις της οικονομίας. Εάν το δημόσιο χρέος είναι σημαντικά χαμηλότερο από το ποσοστό αναφοράς των 60% του ΑΕγχΠ, το όριο ελλείμματος μπορεί να καθορίζεται σε 1% του ΑΕγχΠ.

Μηχανισμός αυτόματης διόρθωσης

Σε περίπτωση που ένα κράτος αποκλίνει από τον κανόνα ισοσκελισμένου προϋπολογισμού, κινείται μηχανισμός αυτόματης διόρθωσης. Το κράτος μέλος οφείλει να εξαλείψει τις αποκλίσεις εντός συγκεκριμένης περιόδου.

Ο μηχανισμός αυτός εφαρμόζεται με πλήρη σεβασμό των δικαιωμάτων των εθνικών Κοινοβουλίων.

Μεταφορά των κανόνων στην εθνική νομοθεσία

Τα κράτη μέλη οφείλουν να ενσωματώσουν την απαίτηση για δημοσιονομική πειθαρχία και τον μηχανισμό αυτόματης διόρθωσης στην εθνική τους νομοθεσία, κατά προτίμηση σε συνταγματικό επίπεδο.

Αυτό πρέπει να γίνει εντός ενός έτους (για παράδειγμα μέχρι την 1η Ιανουαρίου 2014) το αργότερο από τη θέση της συνθήκης σε ισχύ.

Δικαστήριο της ΕΕ

Σε περίπτωση που ένα κράτος μέλος δεν μεταφέρει εμπρόθεσμα στην εθνική του νομοθεσία τον «κανόνα περί ισοσκελισμένου προϋπολογισμού» και το μηχανισμό διόρθωσης, το Δικαστήριο της ΕΕ έχει τη δικαιοδοσία να λάβει απόφαση επί του θέματος.

Η απόφαση του Δικαστηρίου είναι δεσμευτική και, σε περίπτωση μη συμμόρφωσης προς αυτή, μπορεί να συνοδεύεται από ποινή που να ανέρχεται μέχρι το 0,1% του ΑΕγχΠ.

Το ποσό αυτό είναι καταβλητέο στον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας εάν το νόμισμα της χώρας είναι το ευρώ. Σε διαφορετική περίπτωση, καταβάλλεται στο γενικό προϋπολογισμό της ΕΕ.

Τροποποίηση της διαδικασίας υπερβολικού ελλείμματος

Η λήψη αποφάσεων στο πλαίσιο της διαδικασίας υπερβολικού ελλείμματος καθίσταται πιο αυτόματη. Συγκεκριμένα, τα κράτη μέλη που συμμετέχουν στη ζώνη του ευρώ συμφωνούν να υποστηρίζουν τις συστάσεις της Επιτροπής και τις προτάσεις για πράξεις του Συμβουλίου, εκτός εάν ειδική πλειοψηφία τους είναι αντίθετη.

Επιπρόσθετα, τα κράτη μέλη που αποτελούν αντικείμενο διαδικασίας υπερβολικού ελλείμματος καταρτίζουν «πρόγραμμα δημοσιονομικής και οικονομικής εταιρικής σχέσης».

Το πρόγραμμα αυτό περιλαμβάνει λεπτομερή περιγραφή των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων που οφείλει να εφαρμόσει το κράτος μέλος προκειμένου να διασφαλίσει αποτελεσματική και διαρκή διόρθωση του ελλείμματός του.

Τα προγράμματα αυτά υποβάλλονται προς έγκριση στο Συμβούλιο και την Επιτροπή. Η εφαρμογή τους παρακολουθείται σύμφωνα με τους κανόνες του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης.

Συντονισμός

Τα κράτη μέλη που είναι μέρη της Συνθήκης υποβάλλουν τα σχέδιά τους σχετικά με την έκδοση τίτλων δημοσίου χρέους στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Συμβούλιο. Επιπλέον, συζητούν και, εφόσον είναι απαραίτητο, συντονίζονται εκ των προτέρων μεταξύ τους και με τα θεσμικά όργανα της ΕΕ όσον αφορά τις βασικές οικονομικές μεταρρυθμίσεις που προτίθενται να πραγματοποιήσουν.

Διακυβέρνηση

Οι αρχηγοί κρατών ή κυβερνήσεων των κρατών μελών που συμμετέχουν στη ζώνη του ευρώ συνέρχονται τουλάχιστον δύο φορές το χρόνο, σε «συνόδους κορυφής για το ευρώ», μαζί με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Εκλέγουν τον πρόεδρο της συνόδου κορυφής για το ευρώ με απλή πλειοψηφία. Στις συνόδους κορυφής για το ευρώ μπορούν επίσης να προσκαλούνται ο Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.

Εφόσον είναι απαραίτητο και τουλάχιστον μια φορά το χρόνο, οι ηγέτες των κρατών μελών που δε συμμετέχουν στη ζώνη του ευρώ και έχουν κυρώσει τη συνθήκη συμμετέχουν επίσης σε αυτές τις συνόδους κορυφής.

Συνεργασία μεταξύ των κοινοβουλίων

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και τα Εθνικά κοινοβούλια των κρατών μελών, που συμμετέχουν, συνεργάζονται όσον αφορά τα θέματα σχετικά με τις δημοσιονομικές πολιτικές και τα λοιπά θέματα που καλύπτονται από τη Συνθήκη.

Προς τον σκοπό αυτό, συγκροτούν έναν  φορέα που αποτελείται  από εκπροσώπους των αρμοδίων επιτροπών στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και τα εθνικά κοινοβούλια. Ο φορέας αυτός αποφασίζει αυτόνομα σχετικά με την οργάνωσή του.

Share