Ζει και βασιλεύει η φοροδιαφυγή στην Ελλάδα με τον εισπρακτικό μηχανισμό να έχει αποτύχει στην αντιμετώπισή της.
Το συμπέρασμα αυτό προκύπτει από την κοινή έκθεση του ΔΝΤ και της
Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη λειτουργία του κρατικού μηχανισμού στην
είσπραξη των ληξιπρόθεσμων οφειλών και του ΦΠΑ.Η τρόικα με την έκθεσή της ζητά μεταξύ άλλων την άμεση είσπραξη ποσών που οφείλονται προς το Δημόσιο από τις τραπεζικές καταθέσεις των οφειλετών, τη διαγραφή περίπου 40 δισ. ευρώ από το σύνολο των ανεξόφλητων χρεών, το κυνήγι περίπου 2,3 εκατομμυρίων φορολογουμένων που ο καθένας χρωστά ποσά κάτω από 3.000 ευρώ και άλλων 5.770 με οφειλές από 300.000 ευρώ μέχρι 1 εκατ. ευρώ, ώστε να μπουν στα ταμεία 4,2 δισ. ευρώ, ενώ για τη μη απόδοση ΦΠΑ προτείνει την εξαίρεση από το συγκεκριμένο σύστημα των επιχειρήσεων με τζίρο κάτω των 10.000 ευρώ.
Οι δανειστές καλούν την κυβέρνηση να βάλει στο στόχαστρο τους ελεύθερους επαγγελματίες, όπως γιατρους και δικηγόρους, αλλά και να εκπαιδεύσει ομάδα κρατικών υπαλλήλων για την πρόληψη και την πάταξη της απάτης με τον ΦΠΑ.
Στο «διά ταύτα» η έκθεση των δανειστών θεωρεί ότι οι στόχοι για το 2012 δεν θα επιτευχθούν και αν δεν γίνουν αλλαγές στη λειτουργία του κρατικού μηχανισμού, τότε το 2013 τα πράγματα θα είναι πολύ χειρότερα.
Ενδεικτική της κατάστασης που επικρατεί είναι η αναφορά που κάνει η έκθεση στο σκέλος της είσπραξης των οφειλών. Αυτές εκτοξεύτηκαν στα 53 δισ. ευρώ, έναντι 43,6 δισ. ευρώ το 2011 και από τις 567 υποθέσεις μεγάλων οφειλετών που χρωστούν 13,6 δισ. ευρώ έχουν εισπραχθεί μόλις 29 εκατ. ευρώ. Από τα 53 δισ. ευρώ μόλις το 15% με 20% μπορεί να μπει στα ταμεία.
18 συστάσεις από την τρόικα
«Αλλάξτε και εισπράξτε»
Δεκαοκτώ συστάσεις κάνει η τρόικα στην κυβέρνηση για τη βελτίωση της λειτουργίας του ελεγκτικού μηχανισμού προκειμένου να πετύχει καλύτερες αποδόσεις στην είσπραξη των οφειλών και του ΦΠΑ, στην ταχεία επιστροφή των ποσών του ΦΠΑ, αλλά και στις απάτες που εφαρμόζουν επιτήδειοι.
Οπως αναφέρεται στο προοίμιο της έκθεσης, αυτή είναι αποτέλεσμα της τρίτης κοινής αποστολής τεχνικής αρωγής του ΔΝΤ και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που επισκέφθηκε την Αθήνα από τις 16 Οκτωβρίου μέχρι τις 22 Οκτωβρίου του 2012. Επικεφαλής της αποστολής ήταν ο κ. Τόμας Στόρι από το Τμήμα Δημοσιονομικών Υποθέσεων του ΔΝΤ. Μέλη της ήταν υπάλληλοι του ΔΝΤ και της ΕΕ, αλλά και φορολογικοί εμπειρογνώμονες. Τα συμπεράσματα της αποστολής συζητήθηκαν με τον υφυπουργό Οικονομικών Γιώργο Μαυραγάνη. Οι σκοποί της αποστολής ήταν η εξέταση της προόδου όσον αφορά τις δεσμεύσεις για τη μεταρρύθμιση της φορολογικής διοίκησης και η αξιολόγηση πιθανών δεικτών απόδοσης της φορολογικής διοίκησης για το 2013, η εξέταση της διαχείρισης του ΦΠΑ και η επικαιροποίηση του προγράμματος τεχνικής αρωγής ΕΕ / ΔΝΤ για τη στήριξη της φορολογικής διοίκησης. Οι συστάσεις της τρόικας είναι:
Οφειλές
1 Κάντε σημαντικές αλλαγές στα συστήματα αναγκαστικής είσπραξης, ιδιαίτερα σε τομείς αυτόματων υπενθυμίσεων, στο κέντρο πραγματοποίησης τηλεφωνικών κλήσεων, καθώς και στην απευθείας χρέωση τραπεζικών λογαριασμών.
2 Σαν μέρος του προγράμματος για την εκλογίκευση του δικτύου των τοπικών ΔΟΥ, διασφαλίστε ότι οι μελλοντικές εργασίες είσπραξης οφειλών θα ενσωματωθούν στις μεγαλύτερες ΔΟΥ.
3 Διευρύνετε το φάσμα των υποθέσεων της μονάδας μεγάλων οφειλετών.
4 Διασφαλίστε την αποκλειστική διάθεση του 10% του προσωπικού σε εργασίες είσπραξης οφειλών.
5 Μεταθέστε 100 ελεγκτές στη Μονάδα Μεγάλων Οφειλετών.
6 Ολοκληρώστε όλες τις υποθέσεις Προσώπων Υψηλού Πλούτου -από τη στοχευμένη ομάδα των 1.300- μέχρι το τέλος του Δεκεμβρίου 2012.
7 Διασφαλίστε ότι πρόσωπα υψηλού πλούτου και ελεύθεροι επαγγελματίες υψηλού εισοδήματος παραμένουν σε υψηλή προτεραιότητα και δημιουργήστε δυνατότητες σε μια ειδική μονάδα για την αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής στην ομάδα αυτή.
8 Επαναπροσδιορίστε το πρόγραμμα ελέγχων Προσώπων Υψηλού Πλούτου και Ελευθέρων Επαγγελματιών Υψηλών Εισοδημάτων ώστε το 2013 να επικεντρωθούν οι προσπάθειες σε συγκεκριμένους τομείς υψηλού εισοδήματος.
ΦΠΑ
9 Δρομολογήστε μια διαδικασία με υποχρεωτικό κατώτατο όριο για την εγγραφή των μικροεπιχειρήσεων.
10 Διασφαλίστε ότι οι πιστώσεις των ΔΟΥ χρηματοδοτούνται επαρκώς για να επιτραπεί η έγκαιρη επιστροφή του ΦΠΑ ή κατά προτίμηση εφαρμόστε απευθείας πληρωμή, μόλις λαμβάνεται η απόφαση για την επιστροφή.
11 Οριστικοποιήστε το αυτοματοποιημένο σύστημα επιλογής υποθέσεων για έλεγχο με βάση τις παραμέτρους κινδύνου για επιστροφές ΦΠΑ δίνοντας έμφαση στο ιστορικό συμμόρφωσης του προσώπου που απαιτεί την επιστροφή αντί στην αξία της κάθε απαίτησης.
12 Δρομολογήστε ταχείες επιστροφές για πρόσωπα με καλό ιστορικό συμμόρφωσης και επικεντρώστε τους ελέγχους σε νέα πρόσωπα επιστροφών και στα πρόσωπα με κακό ιστορικό συμμόρφωσης.
13 Αναπτύξτε συγκεκριμένες διαδικασίες για τον έλεγχο επιστροφών ΦΠΑ, με επικέντρωση στη ροή των αγαθών, υπηρεσιών, τιμολογίων και πληρωμών μέσα στην αλυσίδα συναλλαγών του ΦΠΑ και δίνοντας έμφαση σε μια πιο διερευνητική προσέγγιση.
14 Αναθέστε την αρμοδιότητα σε μια συγκεκριμένη ομάδα στη διοίκηση για την παρακολούθηση της γενικής απόδοσης του ΦΠΑ, η οποία θα αναλύει τάσεις και δυνητικές απειλές των εσόδων, και που θα εισηγείται ενέργειες για τη βελτίωση της απόδοσης.
15 Δημιουργήστε ομάδα που θα είναι υπεύθυνη να εντοπίζει και να συντονίζει δραστηριότητες για την πρόληψη απάτης στον ΦΠΑ.
16 Δώστε σαφείς οδηγίες και εκδώστε εγχειρίδια για την αξιολόγηση κινδύνου κατά την εγγραφή για επιτόπιες επισκέψεις.
17 Εφαρμόστε μια ταχεία διαδικασία για τη διαγραφή αγνοούμενων εμπόρων από το σύστημα ΦΠΑ.
18 Αναπτύξτε ένα μνημόνιο συνεργασίας με τον γενικό εισαγγελέα για να διασφαλίσετε ότι δίνεται άμεση προτεραιότητα σε σοβαρές υποθέσεις φορολογικής απάτης και κάντε διευθετήσεις για την εκπαίδευση της γενικής εισαγγελίας στη φορολογική νομοθεσία.
«Σε απραγία ο μηχανισμός»
Χαμηλές επιδόσεις στα «υψηλά πλούτη»
Οι έλεγχοι για τη φοροδιαφυγή μοιάζουν με... σουρωτήρι και είναι χαρακτηριστικές οι αναφορές που κάνουν οι συγγραφείς της έκθεσης: «Η αποστολή εκφράζει ανησυχίες ότι οι εργασίες έχουν υποπέσει σε απραγία», επισημαίνει περιγράφοντας τις επιδόσεις στον τομέα της είσπραξης εσόδων από τα «Πρόσωπα Υψηλού Καθαρού Πλούτου / Ελεύθεροι Επαγγελματίες Υψηλού Εισοδήματος» και συνεχίζει: «Η όρεξη για την αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής ατόμων υψηλού πλούτου και των ελεύθερων επαγγελματιών υψηλού εισοδήματος κινδυνεύει να εξασθενήσει».
«Η αποστολή συμπέρανε ότι υπάρχει υψηλός κίνδυνος από απάτες ΦΠΑ. Υπάρχουν μόνο λίγα μέτρα για τον εντοπισμό και την πρόληψη απάτης ΦΠΑ», λέει σε άλλο σημείο η έκθεση και συγκεκριμένα στο κεφάλαιο που αφορά τις απάτες ΦΠΑ και υπογραμμίζει: «Υπάρχει ευρέως διαδεδομένη φοροδιαφυγή και απάτη ΦΠΑ σε όλους τους επιχειρηματικούς τομείς.
Οι απάτες που περιλαμβάνουν εταιρείες-φαντάσματα μπορεί να έχουν καταστρεπτικές επιπτώσεις στα έσοδα. Από τα 35,5 δισ. ευρώ που οφείλονται από τους 1.500 μεγαλύτερους οφειλέτες, περίπου 21% αφορά τον ΦΠΑ».
Στο τμήμα της έκθεσης που αφορά τις απάτες του ΦΠΑ, η τρόικα τονίζει ότι «υπάρχουν ελάχιστες (ή καθόλου) ποινικές διώξεις για τα αδικήματα ΦΠΑ» και προτρέπει τη φορολογική διοίκηση να διαπραγματευτεί με τον γενικό εισαγγελέα ώστε να δίνεται μεγαλύτερη προτεραιότητα σε σοβαρές υποθέσεις απάτης».
Φορολογικές οφειλές
(Σεπτέμβριος 2012)
- Παλιές οφειλές 43,6 δισ.
- Αμφίβολοι και επισφαλείς οφειλέτες* 24,7 δισ.
- Χρεοκοπημένα άτομα και επιχειρήσεις 8,5 δισ.
- Αφερέγγυες δημόσιες επιχειρήσεις 3 δισ.
- Αλλες 7,4 δισ.
- Μία μοναδική μη εισπράξιμη υπόθεση 4,8 δισ.
- Αλλες 4,6 δισ.
* Περίπου 21.000 φορολογούμενοι έχουν επισημανθεί στο σύστημα σαν αμφίβολοι οφειλέτες. Οι τοπικές ΔΟΥ έχουν συμπεράνει ότι δεν υπάρχει προοπτική είσπραξης. Οι οφειλές είναι παλιές και πολλές αφορούν πρόστιμα του Κώδικα Βιβλίων και Στοιχείων.
Δημιουργία ειδικής ομάδας
«Απαλλαγή» ΦΠΑ για επιχειρήσεις με τζίρο κάτω από 10.000 ευρώ
Να εξαιρεθούν από το καθεστώς του ΦΠΑ οι μικρές επιχειρήσεις που κάνουν ετήσιο τζίρο κάτω από 10.000 ευρώ ζητά η τρόικα από την κυβέρνηση.
Ταυτόχρονα συστήνει τη συγκρότηση ειδικής ομάδας, εκπαιδευμένης, στον εντοπισμό και την πρόληψη της απάτης με τον ΦΠΑ.
Οι δανειστές συστήνουν στην κυβέρνηση την εφαρμογή κοινοτικής οδηγίας από τη χώρα μας, που μπορεί να εξαιρεί από το σύστημα του ΦΠΑ φορολογουμένους των οποίων ο τζίρος δεν ξεπερνά τα 10.000 ευρώ. Σε άλλες χώρες-μέλη της ΕΕ το κατώτατο όριο είναι 25.000 ευρώ.
Οπως αναφέρεται στην έκθεση, το κόστος διαχείρισης των μικρών εταιρειών που συμμετέχουν στο καθεστώς του ΦΠΑ είναι υψηλό. Το 1/3 των απαιτήσεων επιστροφής δημιουργείται από φορολογούμενα πρόσωπα των οποίων ο τζίρος δεν είναι υψηλότερος από 10.000 ευρώ.
Ετσι, προτείνει η τρόικα την εφαρμογή ενός κατώτατου ορίου εγγραφής που θα ανακούφιζε τη Γενική Γραμματεία Φορολογικών και Τελωνειακών Θεμάτων από την παρακολούθηση ενός μεγάλου αριθμού μικρών επιχειρήσεων που αποδίδουν πολύ λίγα ή αρνητικά έσοδα.
Για να γίνει περισσότερο κατανοητό, στην έκθεση της τρόικας σημειώνεται πως περίπου το 42% των φορολογουμένων που δηλώνουν τζίρο κάτω από 10.000 ευρώ παράγουν αρνητικό ΦΠΑ της τάξης του 2% των καθαρών υποχρεώσεων. Αυτό σημαίνει ότι 415.548 επιχειρήσεις δηλώνουν πιστώσεις ΦΠΑ που ξεπερνούν τις υποχρεώσεις μειώνοντας έτσι τα έσοδα.
Εξάλλου, οι δανειστές στην έκθεσή τους μιλούν για «ευρέως διαδεδομένη φοροδιαφυγή και απάτη ΦΠΑ σε όλους τους επιχειρηματικούς τομείς του ΦΠΑ». Υπογραμμίζει ότι σύμφωνα με το ΣΔΟΕ έχουν εντοπιστεί 450.000 πλαστά ή εικονικά τιμολόγια από το 2009, απάτες ΦΠΑ με τους αποκαλούμενους «αφανείς εμπόρους», καθώς και απάτες στις εισαγωγές. Οι συγγραφείς της έκθεσης μιλούν για πολύμορφες απάτες, από τη χρήση απλών πλαστών τιμολογίων μέχρι τα δίκτυα γνήσιων και ψεύτικων εταιρειών μέσα και έξω από την Ελλάδα.
Μεταξύ άλλων η τρόικα συστήνει στην κυβέρνηση: «Αναπτύξτε ένα μνημόνιο συνεργασίας με τον γενικό εισαγγελέα για να διασφαλίσετε ότι δίνεται άμεση προτεραιότητα σε σοβαρές υποθέσεις φορολογικής απάτης και κάντε διευθετήσεις για την εκπαίδευση της γενικής εισαγγελίας στη φορολογική νομοθεσία».
Η τρόικα δίνει επίσης έμφαση και στην καθυστέρηση της επιστροφής του ΦΠΑ. Η καθυστέρηση οφείλεται στο ότι οι εφορίες δεν έχουν το απαραίτητο ανθρώπινο δυναμικό για τη διεξαγωγή ελέγχων επιστροφής των ποσών.
Αμφίβολοι 21.000 οφειλέτες
Διαγραφή 40 δισ. από τα ανείσπρακτα 53 δισ.
Το αστρονομικό ποσό των 40 δισ. ευρώ από το σύνολο των ανείσπρακτων οφειλών ύψους 53 δισ. ευρώ δεν μπορεί να εισρεύσει στα δημόσια ταμεία.
Αυτό διαπιστώνει η έκθεση και προτείνει τη διαγραφή του ποσού, λογιστικά και χωρίς να χάσει το δικαίωμα της διεκδίκησής τους, αλλά και την εφαρμογή του μέτρου της κατάσχεσης, γενικά, ληξιπρόθεσμων οφειλών από τους τραπεζικούς λογαριασμούς όσων τα χρωστούν.
Πέραν αυτών η τρόικα εισηγείται στην κυβέρνηση την ενεργοποίηση μηχανισμού αυτόματων υπενθυμίσεων και προειδοποιήσεων, ιδιαίτερα για τα 2,3 εκατομμύρια των φορολογουμένων που χρωστούν μικρές οφειλές κάτω από 3.000 ευρώ η καθεμία, συνολικού ύψους 1,1 δισ. ευρώ. Προτείνει επίσης τη λειτουργία τηλεφωνικού κέντρου με προσωπικό το οποίο κάνοντας κλήσεις θα επιδιώκει τη διευθέτηση των ποσών αυτών από τους οφειλέτες.
Η έκθεση λέει επίσης πως τα ανείσπρακτα έσοδα θα μπορούσαν να διεκδικηθούν από τους 5.770 οφειλέτες με χρέη προς το Δημόσιο από 300.000 ευρώ έως 1 εκατ. ευρώ ο καθένας. Είναι δυνατόν να εισπραχθούν 3,1 δισ. ευρώ.
Αξιο αναφοράς, επίσης, από την έκθεση είναι το γεγονός πως περίπου 21.000 φορολογούμενοι από τη λίστα των 53 δισ. ευρώ θεωρούνται αμφίβολοι και επισφαλείς. Αυτοί χρωστούν 24,7 δισ. ευρώ. Τα χρεοκοπημένα άτομα και οι χρεοκοπημένες επιχειρήσεις που δεν έχουν να δώσουν οφείλουν 8,5 δισ. ευρώ.Οι νέες οφειλές ανέρχονται σε 9,4 δισ. ευρώ και από αυτές μόνο μία είναι χαμένη υπόθεση αλλά με ποσό της τάξης των 4,8 δισ. ευρώ.
Λίγοι οι ελεγκτές
Η έκθεση αναφέρεται και στους «Μεγάλους Φορολογουμένους». Σύμφωνα με τους συγγραφείς της, «η Μονάδα Μεγάλων Φορολογουμένων συνεχίζει να είναι κατά πολύ ελλιπώς επανδρωμένη. Σαν αποτέλεσμα η κυβέρνηση χάνει έσοδα. Πάνω από 700.000 ευρώ σε πρόσθετους φόρους και ποινές εισπράττονται κατά μέσο όρο σε κάθε πλήρη έλεγχο». Ο αριθμός των ελεγκτών είναι μόλις 43 άτομα και χρειάζονται συνολικά 140 εκπαιδευμένοι υπάλληλοι.
