Στα 28 δισ. ευρώ ανήλθαν τα εισοδήματα που δεν δηλώθηκαν στην Εφορία από τους αυτοαπασχολούμενους. «Πρωταθλητές» στην απόκρυψη εισοδημάτων κλάδοι με υψηλή ποσοστιαία εκπροσώπηση στη Βουλή Οργιο φοροδιαφυγής από ελεύθερους επαγγελματίες αποκαλύπτει μελέτη από ερευνητές ξένων πανεπιστημίων, που δείχνει ότι τα εισοδήματα που δεν δηλώθηκαν στην Εφορία το 2009 ανήλθαν σε 28 δισ. ευρώ. Αποτέλεσμα, το Δημόσιο να χάσει 11,2 δισ. ευρώ από φόρους, ποσό που αντιστοιχεί στο νέο πακέτο με τις περικοπές σε μισθούς, συντάξεις και επιδόματα.
Κατά μέσον όρο το μέσο πραγματικό εισόδημα των αυτοαπασχολούμενων είναι 1,92 φορές μεγαλύτερο από εκείνο που εμφανίζουν στην Εφορία, με... πρωταθλητές στην απόκρυψη εισοδήματος τους εκπαιδευτικούς ελεύθερους επαγγελματίες, όπου το πραγματικό τους εισόδημα είναι 2,55 φορές υψηλότερο από το δηλωθέν και δεύτερους τους γιατρούς με 2,45.
Σε απόλυτα ποσά οι γιατροί έκρυψαν από την Εφορία κατά μέσον όρο εισόδημα 29.944 ευρώ και έπονται οι μηχανικοί με 28.625 ευρώ και οι εκπαιδευτικοί και λογιστές με 24.742 ευρώ και 24.573 ευρώ αντίστοιχα. Κατά κλάδο τα υψηλότερα ποσοστά φοροδιαφυγής καταγράφονται στις λογιστικές και οικονομικές υπηρεσίες με 78,92% και σε απόσταση αναπνοής ακολουθούν οι νομικές υπηρεσίες με 78,79%.
Εντυπωσιακό είναι το στοιχείο ότι οι ελεύθεροι επαγγελματίες που έχουν λάβει τραπεζικό δάνειο καταβάλλουν κάθε χρόνο το 82% του δηλωθέντος εισοδήματός τους για την εξυπηρέτηση των δανείων τους. Μάλιστα, υπάρχουν κλάδοι όπως οι γιατροί, οι μηχανικοί, οι εκπαιδευτικοί ως ελεύθεροι επαγγελματίες οι οποίοι δαπανούν έως και το 155% του δηλωθέντος εισοδήματός τους για την εξυπηρέτηση των δανείων τους.
Σύμφωνα με τη μελέτη «Φοροδιαφυγή ανά επαγγελματικό κλάδο: Στοιχεία από τη χορήγηση πιστώσεων στην Ελλάδα», που εκπονήθηκε από ομάδα ερευνητών με επικεφαλής την κ. Μαργαρίτα Τσούτσουρα, επίκουρο καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο του Σικάγου, και τον κ. Νικόλαο Αρταβάνη, μεταπτυχιακό φοιτητή του Πανεπιστημίου Virginia Tech, τα υψηλά ποσοστά φοροδιαφυγής σε συγκεκριμένους επαγγελματικούς κλάδους, π.χ. γιατρούς, μηχανικούς, δικηγόρους, συνδέονται και με την υψηλή ποσοστιαία εκπροσώπησή τους στο ελληνικό Κοινοβούλιο.
Αναλυτικότερα, από τη μελέτη προκύπτει ότι τα μη δηλωθέντα φορολογητέα εισοδήματα για το 2009 ανέρχονται στα 28 δισεκατομμύρια ευρώ μόνο για τους ελεύθερους επαγγελματίες. Με φορολογικό συντελεστή 40%, τα διαφυγόντα φορολογικά έσοδα υπολογίζονται στο 31% του ελλείμματος του προϋπολογισμού του 2009 (ή στο 48% του 2008), με τις εκτιμήσεις αυτές να είναι εξόχως συντηρητικές.
Διαπιστώνεται ότι οι ιατροί, οι μηχανικοί, οι καθηγητές, οι οικονομολόγοι και οι σύμβουλοι επιχειρήσεων, οι λογιστές και οι δικηγόροι έχουν τον υψηλότερο λόγο πραγματικού προς δηλωθέν εισόδημα. Για να προσδιορίσουν το αδήλωτο εισόδημα των ελεύθερων επαγγελματιών, οι ερευνητές συγκέντρωσαν στοιχεία από μεγάλη τράπεζα που αφορούν τα πάσης φύσεως δάνεια που έδωσε σε όλους τους ελεύθερους επαγγελματίες.
Στη συνέχεια, και με δεδομένο ότι οι τράπεζες διαμορφώνουν την πολιτική χορηγήσεων έναντι των ελεύθερων επαγγελματιών όχι με βάση το δηλωθέν εισόδημά τους, αλλά εκτιμώντας το πραγματικό τους εισόδημα, εκτίμησαν ποιο θα πρέπει να είναι το ύψος του πραγματικού εισοδήματος των αυτοαπασχολούμενων για να μπορεί να υποστηρίξει το επίπεδο των χορηγούμενων πιστώσεων.
Για την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής οι ερευνητές προτείνουν στοχευμένους ελέγχους σε περιοχές και ομάδες επαγγελμάτων με υψηλή φοροδιαφυγή, σχεδιασμό και επιβολή τεκμαρτού φόρου στους ελεύθερους επαγγελματίες και θέσπιση ετήσιων επαγγελματικών αδειών έναντι χρηματικού τιμήματος το οποίο θα συμψηφίζεται με τον φόρο εισοδήματος. Τονίζουν ακόμη ότι η χρήση προσωπικών δεδομένων είναι αναποτελεσματική στην καταπολέμηση της φοροδιαφυγής και συνιστούν τη χρήση μέσων όρων για τον προσδιορισμό του εισοδήματος, όπως γίνεται σε όλο τον κόσμο.
Τα τρικ
Τα τρία «παράθυρα» διαφυγής
Τρεις είναι οι βασικοί παράγοντες που, σύμφωνα με τα συμπεράσματα της μελέτης, διαμορφώνουν την τάση για την υψηλή φοροδιαφυγή των αυτοαπασχολούμενων στην Ελλάδα.
Ο πρώτος είναι ότι επαγγέλματα με μεγάλο όγκο «παραστατικών» εσόδων ή δαπανών τείνουν να έχουν χαμηλότερη φοροδιαφυγή. Για παράδειγμα, στο λιανικό εμπόριο η φοροδιαφυγή είναι μικρότερη σε σχέση με τα ιατρικά επαγγέλματα, καθώς ο γιατρός λαμβάνει ελάχιστα παραστατικά για τις αγορές του και μπορεί να μην εκδίδει παραστατικά για την παροχή της υπηρεσίας του.
Ο δεύτερος παράγοντας αφορά την αναποτελεσματικότητα των ελεγκτικών αρχών όσον αφορά τις εισπράξεις μετά τη διενέργεια ελέγχων. Ενώ οι ελεγκτικές αρχές έχουν επικεντρωθεί σε επαγγελματικές ομάδες υψηλής φοροδιαφυγής, οι μέσες εισπράξεις από τους ελέγχους είναι αναντίστοιχες με τον πλούτο των ελεγχόμενων. οι εύποροι Με άλλα λόγια, οι εύποροι φοροφυγάδες έχουν τα μέσα να μην πληρώνουν ακόμη και όταν εντοπιστούν από την Εφορία.
Και ο τρίτος αφορά την έλλειψη πολιτικής βούλησης για την πάταξη της φοροδιαφυγής κυρίως σε κλάδους που αντιπροσωπεύονται στο ελληνικό Κοινοβούλιο και διαθέτουν ισχυρές επαγγελματικές ενώσεις.
Οι ερευνητές συνέδεσαν τα υψηλά ποσοστά φοροδιαφυγής σε συγκεκριμένους επαγγελματικούς κλάδους (γιατρούς, μηχανικούς, δικηγόρους κ.ά.) με την υψηλή ποσοστιαία εκπροσώπησή τους στο ελληνικό Κοινοβούλιο. Με βάση τα στοιχεία που παρουσίασαν, το 65% των Ελλήνων βουλευτών το 2009 ήταν γιατροί, μηχανικοί, λογιστές, οικονομολόγοι κ.λπ.
