Για τρίτη συνεχή χρονιά, η «καρδιά» του Ποντιακού Ελληνισμού θα χτυπήσει στο ιστορικό μοναστήρι της Παναγίας Σουμελά στην Τραπεζούντα του Πόντου. Την πανηγυρική θεία λειτουργία θα προεξάρχει ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος, συνοδευόμενος από τον μητροπολίτη Αλεξανδρουπόλεως Άνθιμο, ενώ αναμένεται να συρρεύσουν πλήθος Ποντίων από την Ελλάδα, την Ρωσία, χώρες της πρώην ΕΣΔΔ κ.α.Η Παναγία Σουμελά αποτελεί το σύμβολο της ποντιακής πίστης, αν και η πρώτη ονομασία της θαυματουργής εικόνας ήταν Αθηνιώτισσα.
Την εικόνα της Παναγίας Σουμελά αγιογράφησε ο Ευαγγελιστής Λουκάς. Μετά τον θάνατό του τη μετέφερε στην Αθήνα ο μαθητής του Ανανίας και τοποθετήθηκε σε περικαλλή ναό της Θεοτόκου. Έτσι αρχικά ονομάστηκε ως Παναγία η Αθηνιώτισσα.
Στο τέλος του 4ου αιώνα (380-386 μΧ), σύμφωνα με την παράδοση, η Παναγία η Αθηνιώτισσα εμφανίστηκε ως όραμα στους μοναχούς Σωφρόνιο και Βαρνάβα, στη Αθήνα, και τους κάλεσε στην εκκλησία.
Εκεί είδαν την εικόνα να σηκώνεται από το προσκυνητάρι, να βγαίνει από το παράθυρο και να πετάει προς τα ουράνια. Συγχρόνως, άκουσαν την Θεοτόκο να λέει: «Πηγαίνω στην Ανατολή. Προπορεύομαι στο όρος Μελά. Ακολουθήστε με...».
Οι μοναχοί την ακολούθησαν και στο όρος Μελά, στον Πόντο, όπου στάθηκε, κτίστηκε μεγάλος Ναός και Μονή. Έτσι η εικόνα πήρε την ονομασία Σουμελά από τη φράση «στου Μελά».
Το 1922, μετά την Μικρασιατική καταστροφή, μοναχοί έθαψαν την εικόνα, μαζί με άλλα κειμήλια. Με την ανταλλαγή, τα ιερά κειμήλια παραχωρήθηκαν και το 1931 τα ξέθαψε και τα έφερε στην Ελλάδα, ο Αμβρόσιος ο Σουμελιώτης. Η εικόνα επανήλθε στην Αθήνα και παρέμεινε στο Μουσείο έως το 1951. Τότε, το Σωματείο «Παναγία Σουμελά» Θεσσαλονίκης πρότεινε το κτίσιμο ναού στις πλαγιές του Βερμίου, στην Καστανιά Βέροιας. Το 2010, 87 χρόνια μετά την μικρασιατική καταστροφή και τον ξεριζωμό των Ποντίων από τις πατρογονικές τους εστίες, επαναλειτούργησε το ιστορικό μοναστήρι της Παναγίας Σουμελά, με άδεια του τουρκικού υπουργείου Πολιτισμού.
Επίκεντρο του εορτασμού της Παναγίας για τους Πόντιους, και όχι μόνο, στην Ελλάδα, είναι το Πανελλήνιο Ιερό Προσκύνημα Παναγίας Σουμελά στο όρος Βέρμιο στην Ημαθία. Στη Θεία Λειτουργία θα προεξάρχει ο Μακαριώτατος Πάπας και Πατριάρχης Αλεξανδρείας και πάσης Αφρικής Θεόδωρος συνοδευόμενος από μητροπολίτες του πατριαρχείου του, αλλά και από την Ελλάδα.
