Αγωνιώδεις προσπάθειες για τη δημιουργία αναχώματος, το οποίο θα αποτρέψει την κατάρρευση τραπεζών από την ανασφάλεια που δημιουργεί η οικονομική κρίση, καταβάλλει η Κομισιόν με τη στήριξη της ΕΚΤ, του ΔΝΤ αλλά και των ΗΠΑ, καθώς μια τέτοια εξέλιξη θα θέσει πλέον σε κίνδυνο επιβίωσης ολόκληρη την Ευρωζώνη, με απρόβλεπτες συνέπειες για την παγκόσμια οικονομία.
Το «καμπανάκι» κινδύνου ήχησε όχι μόνο λόγω της επιδείνωσης της κατάστασης στην Ελλάδα εξαιτίας της ακυβερνησίας και του ενδεχομένου σύγκρουσης με την Ευρώπη, αλλά και λόγω της σταδιακά αυξανόμενης απόσυρσης καταθέσεων από τις τράπεζες της Ισπανίας και της Ιταλίας, και της μετατροπής της Ισπανίας σε ευάλωτο στόχο των αγορών. «Πηγή» της αρνητικής αυτής εξέλιξης είναι η ανησυχία των πολιτών για την ασφάλεια των καταθέσεών τους και η μαζική μεταφορά τους σε ασφαλέστερους προορισμούς, είτε προς τις τράπεζες και τα χρηματοπιστωτικά προϊόντα των χωρών της Βόρειας Ευρώπης είτε προς τη Μ. Βρετανία. Η Κομισιόν ετοιμάζει ήδη και θα καταθέσει προς συζήτηση την Τετάρτη ένα ολοκληρωμένο σχέδιο που θα οδηγεί σε μια τραπεζική ενοποίηση και έναν πανευρωπαϊκό μηχανισμό εγγυήσεων των καταθέσεων, ώστε με εξάλειψη του κινδύνου απώλειας καταθέσεων ή αυτόματης μετατροπής σε (υποτιμημένο) εθνικό νόμισμα να περιορίζει τον κίνδυνο ενός καταστροφικού banks run και να εξασφαλίζει τελικά την αναγκαία ρευστότητα στις τράπεζες.
Το χρονοδιάγραμμα
Τα χρονικά περιθώρια είναι απολύτως περιορισμένα, καθώς η διαμόρφωση αυτού του πολύπλοκου οικονομικά αλλά και θεσμικά πλαισίου θα πρέπει να έχει πάρει συγκεκριμένη μορφή μέχρι τις 18-19 Ιουνίου που θα συναντηθούν στο Λος Κάμπος του Μεξικού οι ηγέτες του G20 και κατόπιν να υποβληθεί ολοκληρωμένη πρόταση στους ηγέτες της ΕΕ στη Σύνοδο Κορυφής στις 28-29 Ιουνίου, που αναδεικνύεται στην κυριολεξία μία από τις κρισιμότερες για το μέλλον της ΕΕ.
Για την επιτυχή διαμόρφωση αυτού του πλαισίου, που θα θωρακίσει την ευρωπαϊκή οικονομία και την Ευρωζώνη από ένα ολέθριο «ατύχημα» κατάρρευσης των τραπεζών, ασκεί έντονες πιέσεις και ο Αμερικανός πρόεδρος Μπ. Ομπάμα, ο οποίος ξαφνικά βλέπει να προστίθεται ακόμη ένας απρόβλεπτος κίνδυνος, που θα απειλήσει την επανεκλογή του στις προεδρικές εκλογές του φθινοπώρου. Σε αυτό το πλαίσιο η αμερικανική κυβέρνηση έχει αποστείλει, σύμφωνα με πληροφορίες του ανταποκριτή μας στην Ουάσιγκτον Μιχ. Ιγνατίου, ειδικό κλιμάκιο τεχνοκρατών στην Ευρώπη για να συμβάλει με την τεχνογνωσία του στη διαμόρφωση αυτού του σχεδίου.
Σε αυτό το πλαίσιο, επίσης, θα διερευνώνται οι δυνατότητες για την προώθηση ενός ολοκληρωμένου ευρωπαϊκού συστήματος εποπτείας των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων. Ουσιαστικά εξετάζεται η κεντρική ρύθμιση του ευρωπαϊκού τραπεζικού συστήματος, που θα έχει τη μορφή στήριξης των τραπεζών με την από κοινού διαχείριση των πηγών χρηματοδότησής τους και χωρίς τη «διαμεσολάβηση» των κρατών-μελών.
Το ζητούμενο είναι να διασφαλιστεί ότι οι τράπεζες που επωφελούνται από την ευρωπαϊκή στήριξη θα μπορούν να προχωρούν σε κατάλληλη αναδιάρθρωση και εποπτεία, καθώς σταδιακά θα υπόκεινται σε κεντρική ρύθμιση και έλεγχο μέσα από την κοινή ευρωπαϊκή αρχή αντιμετώπισης κρίσεων που θα αποτελεί το «δίχτυ προστασίας».
Στόχος της πρότασης της Κομισιόν είναι η πρόληψη χρηματοπιστωτικών κρίσεων με τη δημιουργία μηχανισμού ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών, ώστε να μπορούν τα τραπεζικά ιδρύματα να προσφεύγουν απευθείας, χωρίς να χρειάζονται την παρέμβαση του κράτους-μέλους.
Η διαδικασία
Παράλληλα, πριν από την προσφυγή στο ΕΤΧΣ, η τράπεζα που έχει ανάγκη κεφαλαίων θα πρέπει να στρέφεται πρώτα στις αγορές και να αναζητά ιδιώτες επενδυτές, και εάν αυτό δεν είναι εφικτό, τότε να ζητά δάνειο από τη χώρα που έχει έδρα.
Διαφωνούν πάλι οι Γερμανοί
Απέναντι στις προτάσεις της Κομισιόν και τις ιδέες του κ. Μ. Ντράγκι, τις οποίες επικρότησε και η αναπληρώτρια γενική διευθύντρια του ΔΝΤ κ. Νεμάτ Σαφίκ, βρίσκονται και πάλι οι συνήθεις «ύποπτοι»: Γερμανία, Ολλανδία και Φινλανδία που διαφωνούν πλήρως με τη θεσμοθέτηση της δυνατότητας του ΕΜΣ να ενισχύει απευθείας τις τράπεζες. Η Συνθήκη για τον ΕΜΣ προβλέπει ότι ενισχύσεις διατίθενται μόνο προς τις κυβερνήσεις, οι οποίες με τη σειρά τους ενισχύουν τις τράπεζες. Αυτό σημαίνει όμως ότι τα βάρη των τραπεζών αντανακλώνται και στα ίδια τα κράτη, κάτι που δεν επιθυμούν οι περισσότερες κυβερνήσεις. Οι πολέμιοι αυτής της πρότασης θεωρούν ότι με την απευθείας χρηματοδότηση των τραπεζών δεν δίνεται η ευκαιρία για επιβολή των αναγκαίων μεταρρυθμίσεων στα κράτη, ενώ δεν διασφαλίζεται και η αποπληρωμή των δανείων εάν μια τράπεζα χρεοκοπήσει. Ολα αυτά τα ζητήματα αποκτούν ιδιαίτερη φόρτιση, με δεδομένο ότι ο ΕΜΣ είναι σε διαδικασία επικύρωσης από τα κράτη-μέλη και πρόκειται να τεθεί σε εφαρμογή από την 1η Ιουλίου αντικαθιστώντας τον EFSF. Η στάση της ισπανικής κυβέρνησης, που προσπαθεί αν και στριμωγμένη στη γωνία να αποσυνδέσει τη χρηματοδότηση της τράπεζας Bankia από την ένταξή της στον μηχανισμό, είναι ενδεικτική του πώς η απειλή ένταξης στον μηχανισμό μπορεί να έχει δραματικά αποτελέσματα πυροδοτώντας ακόμη περισσότερο την κρίση.
Πρόβλημα
Ενα ακόμη σοβαρό πρόβλημα που ανακύπτει είναι και σε σχέση με την ανάγκη έγκρισης από τα εθνικά Κοινοβούλια της διάθεσης των χρημάτων του μηχανισμού διάσωσης σε τραπεζικά ιδρύματα.
Εν τω μεταξύ πληθαίνουν οι φωνές στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες που υποστηρίζουν ότι παράλληλα με την τραπεζική ενοποίηση θα πρέπει να επιδεικνύεται από τις Βρυξέλλες μεγαλύτερη ευελιξία σε θέματα δημοσιονομικής πειθαρχίας, η οποία προβλέπεται από το Σύμφωνο Σταθερότητας, ιδίως στην παρούσα φάση που παρατηρείται επιδείνωση της οικονομικής κατάστασης. Η χαλάρωση στο χρονοδιάγραμμα μείωσης του ελλείμματος της Ισπανίας που εισηγήθηκε η Κομισιόν αποτελεί αναμφίβολα θετικό στοιχείο και ίσως προηγούμενο για τους υπόλοιπους αδύναμους κρίκους της Ευρωζώνης. Και αυτό παρά το γεγονός ότι ειδικά για την Ελλάδα ο επίτροπος Οικονομίας Ολι Ρεν δεν θέλησε να ανοίξει τα χαρτιά του.
Με την κρίση των τραπεζών και τον κίνδυνο banks run που θα απειλήσει ολόκληρο το οικοδόμημα της Ευρωζώνης αναδεικνύεται η ζωτικής σημασίας αντίφαση στα θεμέλια της Νομισματικής Ενωσης, εφόσον δεν συνδεθεί με την Οικονομική και Δημοσιονομική Ενωση.
Γι' αυτόν τον λόγο από πολλούς αναλυτές η πρόταση της Κομισιόν για τη «θωράκιση» των ευρωπαϊκών τραπεζών και την υπερεθνική ευρωπαϊκή εποπτεία τους σηματοδοτεί ένα σημαντικό βήμα στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση και ενσωμάτωση. Αλλά αυτό, προς το παρόν τουλάχιστον, δεν αποτελεί κοινό στόχο για όλους τους Ευρωπαίους.
Ναι από Ομπάμα
Ο πρόεδρος των ηπα ενθαρρύνει τη διαμόρφωση ενός πλαισίου που θα θωρακίζει τις ευρωπαϊκές τράπεζες. Γι΄ αυτό και στέλνει ειδικό κλιμάκιο τεχνοκρατών στην Ευρώπη για να συμβάλει με την τεχνογνωσία του στη διαμόρφωση αυτού του σχεδίου
Οχι από Μέρκελ
Η Γερμανίδα καγκελάριος και οι Βόρειοι σύμμαχοί της αντιστέκονται στην απευθείας χρηματοδότηση των τραπεζών από τον μηχανισμό στήριξης. Θέλουν η ενίσχυση να παρέχεται μέσω των κρατών παρ' ότι έτσι επιβαρύνονται τα δημόσια χρέη και δυσκολεύονται οι προσπάθειες δημοσιονομικής εξυγιάνσης
