H
πρώτη Μαΐου είναι συνδεδεμένη με μια διάθεση πιο ανάλαφρη. Φέτος μας
βρίσκει σε προεκλογική περίοδο. Ευκαιρία λοιπόν να αποδράσουμε στην
εξοχή και να ξεφύγουμε από τα καθημερινά προβλήματα. Η ημέρα θα βρει
πολλές οικογένειες στην εξοχή, να μαζεύουν λουλούδια και να έρχονται
κοντά στη φύση (καιρού επιτρέποντος).
Όμως αυτή η ημέρα δεν είναι τυχαία. Είναι αφορμή για έθιμα και
εκδηλώσεις που έχουν την ρίζα τους στην αρχαιότητα. Από γενιά σε γενιά
έχει περάσει το έθιμο του μαγιάτικου στεφανιού, που εξακολουθεί να μας
συνδέει με την παραδοσιακή Πρωτομαγιά, μια γιορτή της άνοιξης και της
φύσης.Είναι η λεγόμενη κατά την αρχαιότητα «γιορτή των ανθέων». Ιδρύθηκε πρώτα στην Αθήνα, όπου με μεγαλοπρέπεια βάδιζαν προς τα ιερά πομπές με κανηφόρες, που έφερναν άνθη. Έπειτα τα Ανθεστήρια διαδόθηκαν και σε άλλες πόλεις της χώρας και πήραν πανελλήνια μορφή. Όλες οι εκδηλώσεις της ημέρας ήταν αφιερωμένες στην γονιμότητα και την καρποφορία της γης.
Ο Μάιος είναι ο 5ος μήνας του χρόνου, ο οποίος αντιστοιχεί στον αρχαίο μήνα Θαργηλίωνα που γιορταζόταν με τα περίφημα Ανθεοφόρια. Ήταν αφιερωμένος στη θεά της γεωργίας Δήμητρα και την κόρη της Περσεφόνη, που τον μήνα αυτόν βγαίνει από τον Άδη κι έρχεται στη γη. Γιορτές γίνονταν και στην αρχαία Ρώμη που τις έλεγαν "ροσύλλια" τις οποίες διατήρησαν και οι Βυζαντινοί αυτοκράτορες.
Για τη λαϊκή αντίληψη, στο μήνα Μάιο συνυπάρχουν οι ιδιότητες του καλού και του κακού, της αναγέννησης και του θανάτου και συγκεντρώνονται την πρώτη του ημέρα, την Πρωτομαγιά.
Στις μέρες μας η Πρωτομαγιά, με το μάζεμα των λουλουδιών για το πρωτομαγιάτικο στεφάνι, ενισχύει τις σχέσεις του ανθρώπου με τη φύση, από την οποία οι περισσότεροι έχουμε απομακρυνθεί, ζώντας στις μεγαλουπόλεις.
Η Πρωτομαγιά στον κόσμο
Και σε άλλες χώρες όμως τιμούν την πρώτη ημέρα της Άνοιξης. Στη Σουηδία οι χωρικοί μαζεύουν πράσινα κλαδιά που τα αναρτούν στα σπίτια τους, ενώ τραγουδούν τραγούδια που μιλούν για ευφορία και ευτυχία.
Σε χωριά της Γερμανίας την 1η Μαΐου ένα κλαδί στολισμένο με ταινίες (το Maibaum) τοποθετείται στην κεντρική πλατεία και γύρω του στήνονται ξέφρενοι χοροί. Ακόμη εκλέγουν το πιο όμορφο κορίτσι τουχωριού ως Βασίλισσα του Μαΐου (Maikonigin) και το ντύνουν με κάτασπρο φόρεμα.
Άλλα Έθιμα
Στα μέρη της Μικράς Ασίας, σε κάθε στεφάνι έβαζαν, εκτός από λουλούδια, ένα σκόρδο για τη βασκανία, ένα αγκάθι για τον εχθρό κι ένα στάχυ για την καλή σοδειά. Το μαγιάτικο στεφάνι στόλιζε τις πόρτες των σπιτιών ως του Αϊ - Γιαννιού του Θεριστή και τότε, το καίγανε στις φωτιές του αγίου.
Στα Δωδεκάνησα, μαζεύουν ένα λουλούδι που το λένε "ανοιχτομάτη" και πιστεύουν πως όποιος το έχει είναι πάντα γερός και τυχερός.
Το αμίλητο νερό
Σε νησιά του Αιγαίου την Πρωτομαγιά, τα κορίτσια σηκώνονταν την αυγή και έπαιρναν μαζί τους τα λουλούδια, που είχαν μαζέψει από την παραμονή και πήγαιναν στα πηγάδια να φέρουν το «αμίλητο νερό» (αμίλητο γιατί το κουβαλούσαν χωρίς να μιλούν). Όταν το έφερναν στο σπίτι, πλένονταν όλοι με αυτό.
Η Πρωτομαγιά των αγροτών
Οι αγρότες φτιάχνουν το Μάη τους με πρασινάδες, καρπούς, σκόρδο για τη βασκανία και αγκάθι για τον εχθρό.
Στις περιοχές της Σμύρνης, την παραμονή της Πρωτομαγιάς, οι αγρότες πήγαιναν στην εξοχή, για να κόψουν οτιδήποτε είχε καρπό: σιτάρι, κριθάρι, σκόρδα, κρεμμύδια, κλαδιά συκιάς με τα σύκα, κλαδιά αμυγδαλιάς με τα αμύγδαλα, κλαδιά ροδιάς με τα ρόδια.
Στην Αγιάσο της Λέσβου, φτιάχνουν στεφάνια από όλα τα λουλούδια και βάζουν μέσα "δαιμοναριά", άγριο χόρτο με πλατιά φύλλα και κίτρινα λουλούδια για να δαιμονίζονται οι γαμπροί.
Στη Σέριφο, από το βράδυ της παραμονής, κρεμούν στην πόρτα ένα στεφάνι από λουλούδια τσουκνίδες, κριθάρι και σκόρδο.
Το Μαγιόξυλο
Σε χωριά της Κέρκυρας, οι κάτοικοι περιφέρουν έναν κορμό κυπαρισσιού, σκεπασμένο με κίτρινες μαργαρίτες που γύρω του έχει ένα στεφάνι με χλωρά κλαδιά.
Με το μαγιόξυλο αυτό, οι νέοι εργάτες ντυμένοι με κάτασπρα παντελόνια και πουκάμισα και κόκκινα μαντήλια στο λαιμό βγαίνουν στους δρόμους, τραγουδώντας το Μάη.
Το Πήδημα της φωτιάς
Νέοι και γυναίκες μεγάλης ηλικίας μαζεύονται την παραμονή της Πρωτομαγιάς, μόλις δύσει ο ήλιος και ανάβουν φωτιές με ξερά κλαδιά που έχουν συγκεντρώσει αρκετές μέρες πριν. Όσο η φωτιά είναι αναμμένη οι γυναίκες χορεύουν κυκλικούς χορούς γύρω από τη φωτιά και τραγουδούν παραδοσιακά τραγούδια για την Πρωτομαγιά.
