Τράπεζες, επιχειρήσεις, οίκοι εκκαθάρισης, δικηγορικά γραφεία, ακόμα και κεντρικές τράπεζες, καταρτίζουν σχέδια ετοιμότητας, γι’ αυτό που έως πρότινος φάνταζε αδιανόητο. Για τη διάσπαση της Ευρωζώνης. Δικηγόροι ξεσκονίζουν τα μικρά γράμματα και τις υποσημειώσεις σε κάθε συμβόλαιο και δανειακή σύμβαση της Ελλάδας και των υπόλοιπων χωρών της ευρωπαϊκής περιφέρειας. Τεχνικοί τεστάρουν τα ηλεκτρονικά συστήματα συναλλαγών, απέναντι στο ενδεχόμενο της επιστροφής των εθνικών νομισμάτων.
Ακόμα και οι ίδιες οι κεντρικές τράπεζες της Ευρωζώνης έχουν...
αρχίσει να προετοιμάζονται για τη ζωή μετά το ευρώ. Η κατάρρευση του κοινού νομίσματος αποτελεί πια μια πραγματική πιθανότητα, την οποία αναγνωρίζουν ακόμα και τα πιο επίσημα χείλη των Βρυξελλών. Και φυσικά στο επίκεντρο των καταστροφολογικών σεναρίων βρίσκεται η Ελλάδα, θυμίζοντας τον «εφιάλτη στον δρόμο με τις... δραχμές».
Δεν πρέπει να θεωρείται τυχαίο πως πρόσφατα η Citigroup διά στόματος του διευθύνοντος συμβούλου στην Ελλάδα, Grant Carson, αποκάλυψε πως κάνει ασκήσεις ετοιμότητας για το ενδεχόμενο της επιστροφής της Ελλάδας στη δραχμή. «Όπως έχουμε ένα manual για την αντιμετώπιση των σεισμών, θέλουμε να έχουμε και ένα manual για οποιοδήποτε γεγονός. Σε περίπου 35% εσωτερική υποτίμηση του νομίσματος και σε μείωση των τιμών ακόμα και κάτω από το μέσο όρο της ευρωζώνης, πρέπει να προχωρήσει η Ελλάδα προκειμένου να γίνει η οικονομία διεθνώς ανταγωνιστική, προειδοποιεί η Goldman Sachs. Ωστόσο, απαιτείται περίοδος προσαρμογής 15 ετών για να καταστεί βιώσιμη η καθαρή διεθνής επενδυτική θέση της Ελλάδας. Υποτίμηση της δραχμής κατά 57,6% έναντι του ευρώ, σε ορίζοντα πενταετίας, προβλέπει η Nomura, στο ενδεχόμενο διάλυσης της Ευρωζώνης. Όπως εξηγεί ο ιαπωνικός επενδυτικός οίκος, που με τις αλλεπάλληλες μελέτες του για το θέμα τείνει να καθιερωθεί ως «ειδικός», η Ελλάδα είναι η χώρα της Ευρωζώνης που θα πρέπει να υποστεί τη σοβαρότερη «διόρθωση» της ισοτιμίας, στη μετά το ευρώ εποχή.
Το στοίχημα και τα τρία σενάρια
Το μόνο σίγουρο πως τους επόμενους μήνες η Ελλάδα θα βρεθεί αντιμέτωπη με το πιο μεγάλο στοίχημα της ιστορίας της: Την παραμονή ή όχι στην Ευρωζώνη. Η πρώτη μεγάλη πρόκληση είναι η έλευση της τρόικας στις 16 Iανουαρίου για το «κλείδωμα» του νέου μνημονίου. Aκολουθεί η οριστικοποίηση των όρων του PSI και η υλοποίησή του έως το τέλος Mαρτίου, αλλά και η επόμενη εκλογική αναμέτρηση που καλείται να οδηγήσει σε μία σταθερή κυβέρνηση που θα έχει την ικανότητα να προωθήσει τις διαρθρωτικές αλλαγές και τις μεταρρυθμίσεις και θα βγάλει από το βάλτο την ελληνική οικονομία. Και φυσικά θα αποκαταστήσει την αξιοπιστία της χώρας στο διεθνές γίγνεσθαι.
Το καλό….
Σύμφωνα με το θετικό σενάριο το PSI εξελίσσεται ομαλά και δημιουργείται ένα ευνοϊκό momentum προς το τέλος του πρώτου τριμήνου, το οποίο σταδιακά θα αποκαταστήσει την αξιοπιστία της χώρας διεθνώς και θα αναθερμάνει την οικονομία. Φυσικά για να επιτευχθεί αυτό θα χρειαστούν σωστοί πολιτικοί χειρισμοί.Στην περίπτωση αυτή, η νέα κυβέρνηση που θα σχηματισθεί, ύστερα από την εκλογική αναμέτρηση του 2012, καταφέρνει να διατηρήσει τη θετική δυναμική από την υλοποίηση του PSI, προωθεί μεταρρυθμίσεις και διαρθρωτικές αλλαγές, με βασικό στόχο την έξοδο από την ύφεση το 2013.
Παράλληλα επιτυγχάνονται σε μεγάλο βαθμό οι στόχοι του προϋπολογισμού του 2012 και τίθενται οι βάσεις για την παραγωγή πρωτογενών πλεονασμάτων, που αποτελεί βασική προϋπόθεση για την αποκατάσταση της βιωσιμότητας του δημοσίου χρέους μεσοπρόθεσμα. Σύμφωνα με αυτό το σενάριο, η χώρα παραμένει στο ευρώ και αρχίζει να αναζωπυρώνεται το επενδυτικό ενδιαφέρον για τη χώρα. Επίσης επιταχύνεται το πρόγραμμα αποκρατικοποιήσεων και ξεκινά η δημιουργία νέων θέσεων απασχόλησης.
Το… μετριοπαθές
Βάσει του μετριοπαθούς σεναρίου η ελληνική πλευρά αδυνατεί να διαχειριστεί με επαρκή τρόπο την κρίση. Tο PSI υλοποιείται αλλά όχι με το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα για την Ελλάδα, οι αγορές παραμένουν επιφυλακτικές και το σκηνικό ανασφάλειας διατηρείται. Την ίδια ώρα εντείνονται οι αναταράξεις σε πολιτικό επίπεδο και η πραγματική οικονομία να παραμένει παγωμένη και εγκλωβισμένη στο αδιέξοδο της ύφεσης και των υψηλών ελλειμμάτων. Tο ενδεχόμενο εξόδου της Eλλάδας στις αγορές απομακρύνεται, αλλά οι Eυρωπαίοι, πιέζουν ασφυκτικά για νέα μέτρα και περαιτέρω εξασφαλίσεις. H χώρα παραμένει στην επικίνδυνη ζώνη και στην παρατεταμένη αβεβαιότητα.
Και το άσχημο…
Στο εφιαλτικό σενάριο η Ελλάδα επιστρέφει στη νέα δραχμή. Tο νέο εθνικό νόμισμα εκτιμάται πως θα υποτιμηθεί περίπου κατά 50% μεσοπρόθεσμα, ενώ μειώνεται κατακόρυφα η αγοραστική δύναμη του μέσου Eλληνα. H αύξηση των τιμών στα εισαγόμενα προϊόντα αλλά και στις τιμές των εγχώρια παραγόμενων ,εξαιτίας του άλματος στις τιμές των πρώτων υλών, δημιουργεί υπερπληθωρισμό. Tο άλμα του πληθωρισμού φέρνει αντίστοιχη αύξηση στα επιτόκια. Tο χρέος, δημόσιο και ιδιωτικό, εκτινάσσεται στα ύψη, ευθέως αναλόγως με το εύρος της υποτίμησης και καθίσταται αδύνατη η διαχείρισή του, πυροδοτώντας συστημική κρίση για το χρηματοοικονομικό σύστημα.
Aκόμη και εάν επιβαλλόταν περιορισμός στις αναλήψεις για να αποφευχθεί η μαζική ροή καταθέσεων, η επιστροφή στο νέο εθνικό νόμισμα θα είχε σημαντικές επιπτώσεις στις τράπεζες. Τα εγχώρια τραπεζικά ιδρύματα έχοντας τα χρέη τους σε ευρώ, θα έπρεπε να αποπληρώνουν τα χρέη τους μετατρέποντας το νέο νόμισμα στο σκληρό ευρώ. Όμως αυτό θα είχε ως αποτέλεσμα να κλείσει η διατραπεζική αγορά για τις τράπεζες και αν ακόμα κάποιες κατάφερναν να δανειστούν, αυτό θα γινόταν με πολύ υψηλό επιτόκιο. Tην ίδια ώρα, θα καταγραφόταν δραματική αύξηση στα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, καθώς οι δανειολήπτες δεν θα μπορούσαν να εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους προς τις τράπεζες. Tο επενδυτικό κλίμα δύσκολα θα βελτιωνόταν. Σε μία δεύτερη, όμως, ανάγνωση, μία χώρα με ασθενές νόμισμα είναι μονίμως ευάλωτη στους κινδύνους νέας διολίσθησης, πολιτικής αστάθειας, αλλά και αναταράξεων στο χρηματοπιστωτικό σύστημα, τριών παραγόντων που αυξάνουν κατακόρυφα τον επενδυτικό κίνδυνο.
