Ο φασισμός των αγορών
Ας κάνουμε μια μικρή ανακεφαλαίωση, μπας και καταλάβουμε τι μας γίνεται. Το 2007 ξέσπασε στις ΗΠΑ η χρηματοπιστωτική κρίση, με επίκεντρο την αγορά στεγαστικών δανείων. Από τότε, οι κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο έδωσαν ένα σκασμό λεφτά (πάνω από 12 τρισ. δολάρια) των φορολογουμένων για να σώσουν τις τράπεζες. Οι πολιτικές ηγεσίες, ακολουθώντας τα κελεύσματα αυτών που προκάλεσαν την πρώτη κρίση, δημιούργησαν μια δεύτερη, πολύ σοβαρότερη. Την κρίση του δημόσιου χρέους, που απειλεί με χρεοκοπία πρώτα απ’ όλα τους αδύναμους κρίκους της αδύναμης Ευρωζώνης. Τώρα, επιχειρούν να λύσουν αυτή τη δεύτερη κρίση δίνοντας κι άλλα λεφτά των φορολογουμένων στους ίδιους που δημιούργησαν και την πρώτη και τη δεύτερη: στις τράπεζες. Οι χώρες της Ευρωζώνης έχουν δρομολογήσει πολυετή προγράμματα εξουθενωτικής δημοσιονομικής λιτότητας. Οι περικοπές κρατικών δαπανών που έχουν ανακοινωθεί στις βασικές χώρες της νομισματικής ένωσης υπερβαίνουν τα 200 δισ. ευρώ. Δίπλα σ’ αυτό υπάρχει και το «ταμείο» των 750 δισ. του μηχανισμού στήριξης για χώρες που τυχόν θα βρεθούν στο χείλος της χρεοκοπίας. Πού θα καταλήξει αυτό το 1 τρισ. ευρώ, στον βαθμό που χρησιμοποιηθεί; Στο μεγαλύτερο μέρος του θα καταλήξει στις τράπεζες (κυρίως ευρωπαϊκές) που έχουν στα χαρτοφυλάκιά τους κρατικά ομόλογα. Είναι μια σπάνια περίπτωση ανταμοιβής του συλληφθέντος ληστή με τα κλοπιμαία που βρέθηκαν στα χέρια του και κάτι παραπάνω...
ΓΙΑ ΝΑ ΠΕΡΙΟΡΙΣΤΟΥΜΕ σε ό,τι συντελείται στην Ευρώπη, το επόμενο ερώτημα είναι πώς ακριβώς υποτίθεται ότι λύνεται η κρίση του χρέους.
ΓΙΑ ΝΑ ΠΕΡΙΟΡΙΣΤΟΥΜΕ σε ό,τι συντελείται στην Ευρώπη, το επόμενο ερώτημα είναι πώς ακριβώς υποτίθεται ότι λύνεται η κρίση του χρέους.
Η επιλογή, με χώρα μοντέλο την Ελλάδα, είναι σαφής: με την κατεδάφιση όλου του μεταπολεμικού «κοινωνικού συμβολαίου» το οποίο στηριζόταν στην ελάχιστη προστασία της εργασίας, στην εγγύηση ενός ελάχιστου εισοδήματος, στη χρηματοδότηση μιας στοιχειώδους πρόνοιας και ασφάλισης και στη φιλοσοφία διαπραγμάτευσης των κοινωνικών εταίρων, που ορίζεται ως προϋπόθεση της «κοινωνικής ειρήνης». Δεν χρειάζεται να είναι κανείς αμετανόητος οπαδός της πάλης των τάξεων για να αντιληφθεί ότι συντελείται μια αλλαγή ιστορικών διαστάσεων. Συμβολικά μπορούμε μόνο να αναφέρουμε ότι το καθεστώς απολύσεων και αποζημιώσεων το οποίο σήμερα ξηλώνει με διαδικασίες οριακής νομιμότητας ο κ. Λοβέρδος έχει ηλικία 60 χρόνων, στη διάρκεια των οποίων, με πολύ κόπο και πολλές στρεβλώσεις, εδραίωσε αυτό το στοιχειώδες πλαίσιο προστασίας που δεν εμπόδισε καθόλου τη διεύρυνση της απασχόλησης από τις λίγες εκατοντάδες χιλιάδες της μετεμφυλιακής περιόδου, στα 6,5 εκατομμύρια μισθωτών που σήμερα κρεμιούνται σαν κρέας στο τσιγκέλι.
ΠΟΙΟΙ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΕΙΣΗΓΗΤΕΣ και ποιοι οι υποβολείς του μεγάλου ξηλώματος στην Ελλάδα και σε όλη την Ε.Ε.; Εκ πρώτης όψεως, είναι οι πολιτικοί ηγέτες που φαίνεται να «προηγούνται» στην προώθηση της συνταγής η οποία βασίζεται στη μείωση της τιμής της εργασίας. Όμως, ευτυχώς, ήμασταν όλοι παρόντες στον κανιβαλισμό που διαδραματίστηκε το τελευταίο οκτάμηνο, με βασικό (αλλά όχι μόνο) έδεσμα την Ελλάδα και το χρέος της. Και είδαμε με τα μάτια μας ότι οι πραγματικοί εισηγητές του μείγματος πολιτικής στο οποίο κατέληξε η ευρωκρατία ήταν οι υποκριτικά καταγγελλόμενοι κερδοσκόποι και οι αγορές, στις οποίες πρωταγωνιστικό ρόλο παίζουν οι τράπεζες, εντός ή εκτός Ε.Ε. Η κρίση των spreads, ο πόλεμος των υποβαθμίσεων από τους «επάρατους» οίκους αξιολόγησης, η οριστική «εξορία» των ελληνικών ομολόγων στη χωματερή του παγκόσμιου χρέους από Moody’s και Fitch, τα στοιχήματα υπέρ της χρεοκοπίας της Ελλάδας και άλλων χωρών του ασθενούς Νότου, οι «επενδύσεις» των hedge funds στην κατολίσθηση του ευρώ, πέρα από τους καθαρά κερδοσκοπικούς στόχους, ήσαν εργαλεία πολιτικού εκβιασμού των λύσεων που ευνοούν οι αγορές του χρήματος. Όλα αυτά που σήμερα ανακοινώνονται ως «συμφωνίες» κυβέρνησης και επιτηρητών στην Ελλάδα ή ως έκτακτα μέτρα και «μεταρρυθμίσεις» στις άλλες χώρες της Ε.Ε. τα διαβάζαμε πολλούς μήνες πριν ως συστάσεις των αγορών ή ως ερμηνείες των ανοδικών ή καθοδικών αντιδράσεών τους. Άλλωστε, η πεμπτουσία αυτών των συστάσεων ήταν εγγυηθεί αυτές τις αλλαγές στην Ε.Ε. ο κατεξοχήν εκπρόσωπος της διεθνούς τοκογλυφίας, το ΔΝΤ. Όπερ και εγένετο.
ΓΙΑ ΝΑ ΕΙΜΑΣΤΕ ΑΚΡΙΒΕΙΣ, δεν χρειάστηκε και ιδιαίτερη προσπάθεια. Μπορεί να πει κανείς ότι η κερδοσκοπία χρησιμοποιήθηκε περισσότερο ως εφέ στη σκηνοθεσία της καταστροφής, παρά ως μηχανισμός πειθαναγκασμού των κυβερνήσεων. Σοσιαλδημοκράτες, χριστιανοδημοκράτες, κεντρώοι, κόμματα με φρέσκια και ισχυρή λαϊκή εντολή σε όλη την Ε.Ε. πέταξαν με εξαιρετική ευκολία στα σκουπίδια τις προεκλογικές δεσμεύσεις τους για να θέσουν σ’ εφαρμογή το «πρόγραμμα των αγορών». Ρισκάρουν συνταγματικές ακροβασίες, κινούνται στα όρια της δημοκρατικής νομιμότητας ή και εντελώς εκτός αυτής, διακινδυνεύουν με ταξική αυταπάρνηση ακόμη και την κατάρρευση των κομμάτων τους ή ολόκληρου του συστήματος εξουσίας, προκειμένου να είναι συνεπείς στα κελεύσματα των αγορών, που ζητούν αίμα, αίμα κι άλλο αίμα. Τόσο, ώστε η προθυμία τους να κάνει πολλούς ν’ αναρωτιούνται αν είναι κάτι παραπάνω από υποτελείς των αρπακτικών του χρήματος. Αρκετοί δεν έχουν αμφιβολίες περί αυτού. Όσο για τους ευρωκράτες, αυτό το ιδιαίτερο στρώμα από σπεσιαλίστες του μονεταρισμού, φονταμενταλιστές της αγοράς που δεν έχουν το παραμικρό δημοκρατικό έρεισμα, τη στοιχειώδη εξουσία εκπροσώπησης, αυτοί αποτελούν το πιο απτό δείγμα άλωσης της πολιτικής από την αγορά και μετατροπής 500 εκατομμυρίων ανθρώπων στις κοινωνίες της Ε.Ε. σε αναλώσιμα της μηχανής του κέρδους. Καταρρίπτεται έτσι και ο θεμελιώδης αστικός μύθος που θέλει την αγορά να τρέφεται αποκλειστικά από το οξυγόνο της δημοκρατίας.
Ο Κ. ΜΠΑΡΟΖΟ, για παράδειγμα, αυτό το υβρίδιο πολιτικού του κεφαλαίου, την περασμένη Παρασκευή, σε συνάντησή του με την Συνομοσπονδία των Ευρωπαϊκών Συνδικάτων, διατύπωσε ως εξής τον εκβιασμό προς τις κοινωνίες: «Η Ελλάδα, η Ισπανία, η Πορτογαλία και άλλες χώρες μπορεί να εξαφανιστούν ως δημοκρατίες αν δεν εφαρμόσουν τα πακέτα λιτότητας». Ήταν απλώς μια ακραία ανησυχία ή μια κυνική προειδοποίηση για την καταστολή της όποιας αντίστασης; Προσωπικώς, δεν έχω καμιά αμφιβολία ότι πρόκειται για το δεύτερο, ότι είναι απλώς η ωμή έκφραση του φασισμού των αγορών, του οποίου η Κομισιόν και άλλα θεσμικά όργανα της Ε.Ε. φέρονται ως πολιτικοί διαμεσολαβητές. Η μόνη ανακρίβεια στη διατύπωση του δεξιού -πρώην μαοϊκού- προέδρου της Κομισιόν είναι ότι η εξαφάνιση των δημοκρατιών δεν είναι ένα ενδεχόμενο, αλλά μια διαδικασία που συντελείται. Το ΔΝΤ, στην τελευταία του έκθεση για τις οικονομίες της Ε.Ε., το λέει ανοιχτά: «Το ιδεώδες για την οικονομική διακυβέρνηση είναι να επιτευχθεί η μετατόπιση των αποφάσεων προς το κέντρο», δηλαδή όσο πιο μακριά από την επιρροή των εκλογικών σωμάτων και των κοινωνιών. Η πολιτική ελίτ, που για χρόνια βαυκαλίζεται με γκρίνιες περί δημοκρατικού ελλείμματος, που έκλεισε σχεδόν δεκαετία διαπραγμάτευσης για την ευρωπαϊκή συνθήκη ώστε να παρακάμψει τα δημοκρατικά «όχι» των δημοψηφισμάτων, μέσα ελάχιστες εβδομάδες έχει επιτύχει μια θεσμική εκτροπή όχι μόνο από την ουσία, αλλά ακόμη και από τον τύπο της δημοκρατίας, υποβαθμίζοντας τα εθνικά Κοινοβούλια στη θέση μιας υποτελούς γραφειοκρατίας που απλώς πρέπει να επικυρώνει αποφάσεις και αποκλείοντας από κάθε δημοκρατική δοκιμασία αυτό που αποκαλείται οικονομική διακυβέρνηση.
ΚΑΙ ΓΙΑΤΙ ΟΛΑ ΑΥΤΑ; Αν πιστέψει κανείς τις διακηρυττόμενες προθέσεις της ευρωπαϊκής ελίτ, η πρόοδος περνά μέσα από την οπισθοδρόμηση. Παρ’ ότι θα έπρεπε να έχουν όλοι παραιτηθεί για την παταγώδη αποτυχία της «στρατηγικής της Λισσαβώνας», που θα καθιστούσε φέτος, το 2010, την Ε.Ε. πιο ανταγωνιστική οικονομία του κόσμου (!), καλούν τις κοινωνίες να θυσιάσουν κεκτημένα ενός αιώνα για να υπάρξει «βιώσιμη ανάπτυξη» και να δημιουργηθούν θέσεις εργασίας. Φθηνές και πολλές. Όπως στην Κίνα, αυτό το παγκόσμιο μοντέλο ανταγωνιστικότητας. Αυτό υποδεικνύουν ως αξιοζήλευτο υπόδειγμα ο φασισμός των αγορών και ο ολοκληρωτισμός των ευρωκρατών. Γιατί να μη μιμηθούν και το πολιτικό της μοντέλο, μια απροκάλυπτη δικτατορία, βασισμένη στον φόβο, την πλύση εγκεφάλου και τα τεθωρακισμένα;
Η λεπτομέρεια που ξεχνούν ή κάνουν ότι αγνοούν είναι ότι ακόμη και αυτός ο κοιμώμενος γίγας, η κινεζική εργατική τάξη των εκατοντάδων εκατομμυρίων ξυπνά, διεκδικεί, θέλει μερίδιο στον πλούτο με τον οποίο πλημμυρίζει τις αγορές του κόσμου. Αλίμονό τους αν η κινεζική αφύπνιση εκτροχιαστεί και συγχρονιστεί με την ευρωπαϊκή δυσφορία. «Μεγάλη αναταραχή, ωραία κατάσταση», που θα ’λεγε και ο Μεγάλος Τιμονιέρης.
ΠΟΙΟΙ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΕΙΣΗΓΗΤΕΣ και ποιοι οι υποβολείς του μεγάλου ξηλώματος στην Ελλάδα και σε όλη την Ε.Ε.; Εκ πρώτης όψεως, είναι οι πολιτικοί ηγέτες που φαίνεται να «προηγούνται» στην προώθηση της συνταγής η οποία βασίζεται στη μείωση της τιμής της εργασίας. Όμως, ευτυχώς, ήμασταν όλοι παρόντες στον κανιβαλισμό που διαδραματίστηκε το τελευταίο οκτάμηνο, με βασικό (αλλά όχι μόνο) έδεσμα την Ελλάδα και το χρέος της. Και είδαμε με τα μάτια μας ότι οι πραγματικοί εισηγητές του μείγματος πολιτικής στο οποίο κατέληξε η ευρωκρατία ήταν οι υποκριτικά καταγγελλόμενοι κερδοσκόποι και οι αγορές, στις οποίες πρωταγωνιστικό ρόλο παίζουν οι τράπεζες, εντός ή εκτός Ε.Ε. Η κρίση των spreads, ο πόλεμος των υποβαθμίσεων από τους «επάρατους» οίκους αξιολόγησης, η οριστική «εξορία» των ελληνικών ομολόγων στη χωματερή του παγκόσμιου χρέους από Moody’s και Fitch, τα στοιχήματα υπέρ της χρεοκοπίας της Ελλάδας και άλλων χωρών του ασθενούς Νότου, οι «επενδύσεις» των hedge funds στην κατολίσθηση του ευρώ, πέρα από τους καθαρά κερδοσκοπικούς στόχους, ήσαν εργαλεία πολιτικού εκβιασμού των λύσεων που ευνοούν οι αγορές του χρήματος. Όλα αυτά που σήμερα ανακοινώνονται ως «συμφωνίες» κυβέρνησης και επιτηρητών στην Ελλάδα ή ως έκτακτα μέτρα και «μεταρρυθμίσεις» στις άλλες χώρες της Ε.Ε. τα διαβάζαμε πολλούς μήνες πριν ως συστάσεις των αγορών ή ως ερμηνείες των ανοδικών ή καθοδικών αντιδράσεών τους. Άλλωστε, η πεμπτουσία αυτών των συστάσεων ήταν εγγυηθεί αυτές τις αλλαγές στην Ε.Ε. ο κατεξοχήν εκπρόσωπος της διεθνούς τοκογλυφίας, το ΔΝΤ. Όπερ και εγένετο.
ΓΙΑ ΝΑ ΕΙΜΑΣΤΕ ΑΚΡΙΒΕΙΣ, δεν χρειάστηκε και ιδιαίτερη προσπάθεια. Μπορεί να πει κανείς ότι η κερδοσκοπία χρησιμοποιήθηκε περισσότερο ως εφέ στη σκηνοθεσία της καταστροφής, παρά ως μηχανισμός πειθαναγκασμού των κυβερνήσεων. Σοσιαλδημοκράτες, χριστιανοδημοκράτες, κεντρώοι, κόμματα με φρέσκια και ισχυρή λαϊκή εντολή σε όλη την Ε.Ε. πέταξαν με εξαιρετική ευκολία στα σκουπίδια τις προεκλογικές δεσμεύσεις τους για να θέσουν σ’ εφαρμογή το «πρόγραμμα των αγορών». Ρισκάρουν συνταγματικές ακροβασίες, κινούνται στα όρια της δημοκρατικής νομιμότητας ή και εντελώς εκτός αυτής, διακινδυνεύουν με ταξική αυταπάρνηση ακόμη και την κατάρρευση των κομμάτων τους ή ολόκληρου του συστήματος εξουσίας, προκειμένου να είναι συνεπείς στα κελεύσματα των αγορών, που ζητούν αίμα, αίμα κι άλλο αίμα. Τόσο, ώστε η προθυμία τους να κάνει πολλούς ν’ αναρωτιούνται αν είναι κάτι παραπάνω από υποτελείς των αρπακτικών του χρήματος. Αρκετοί δεν έχουν αμφιβολίες περί αυτού. Όσο για τους ευρωκράτες, αυτό το ιδιαίτερο στρώμα από σπεσιαλίστες του μονεταρισμού, φονταμενταλιστές της αγοράς που δεν έχουν το παραμικρό δημοκρατικό έρεισμα, τη στοιχειώδη εξουσία εκπροσώπησης, αυτοί αποτελούν το πιο απτό δείγμα άλωσης της πολιτικής από την αγορά και μετατροπής 500 εκατομμυρίων ανθρώπων στις κοινωνίες της Ε.Ε. σε αναλώσιμα της μηχανής του κέρδους. Καταρρίπτεται έτσι και ο θεμελιώδης αστικός μύθος που θέλει την αγορά να τρέφεται αποκλειστικά από το οξυγόνο της δημοκρατίας.
Ο Κ. ΜΠΑΡΟΖΟ, για παράδειγμα, αυτό το υβρίδιο πολιτικού του κεφαλαίου, την περασμένη Παρασκευή, σε συνάντησή του με την Συνομοσπονδία των Ευρωπαϊκών Συνδικάτων, διατύπωσε ως εξής τον εκβιασμό προς τις κοινωνίες: «Η Ελλάδα, η Ισπανία, η Πορτογαλία και άλλες χώρες μπορεί να εξαφανιστούν ως δημοκρατίες αν δεν εφαρμόσουν τα πακέτα λιτότητας». Ήταν απλώς μια ακραία ανησυχία ή μια κυνική προειδοποίηση για την καταστολή της όποιας αντίστασης; Προσωπικώς, δεν έχω καμιά αμφιβολία ότι πρόκειται για το δεύτερο, ότι είναι απλώς η ωμή έκφραση του φασισμού των αγορών, του οποίου η Κομισιόν και άλλα θεσμικά όργανα της Ε.Ε. φέρονται ως πολιτικοί διαμεσολαβητές. Η μόνη ανακρίβεια στη διατύπωση του δεξιού -πρώην μαοϊκού- προέδρου της Κομισιόν είναι ότι η εξαφάνιση των δημοκρατιών δεν είναι ένα ενδεχόμενο, αλλά μια διαδικασία που συντελείται. Το ΔΝΤ, στην τελευταία του έκθεση για τις οικονομίες της Ε.Ε., το λέει ανοιχτά: «Το ιδεώδες για την οικονομική διακυβέρνηση είναι να επιτευχθεί η μετατόπιση των αποφάσεων προς το κέντρο», δηλαδή όσο πιο μακριά από την επιρροή των εκλογικών σωμάτων και των κοινωνιών. Η πολιτική ελίτ, που για χρόνια βαυκαλίζεται με γκρίνιες περί δημοκρατικού ελλείμματος, που έκλεισε σχεδόν δεκαετία διαπραγμάτευσης για την ευρωπαϊκή συνθήκη ώστε να παρακάμψει τα δημοκρατικά «όχι» των δημοψηφισμάτων, μέσα ελάχιστες εβδομάδες έχει επιτύχει μια θεσμική εκτροπή όχι μόνο από την ουσία, αλλά ακόμη και από τον τύπο της δημοκρατίας, υποβαθμίζοντας τα εθνικά Κοινοβούλια στη θέση μιας υποτελούς γραφειοκρατίας που απλώς πρέπει να επικυρώνει αποφάσεις και αποκλείοντας από κάθε δημοκρατική δοκιμασία αυτό που αποκαλείται οικονομική διακυβέρνηση.
ΚΑΙ ΓΙΑΤΙ ΟΛΑ ΑΥΤΑ; Αν πιστέψει κανείς τις διακηρυττόμενες προθέσεις της ευρωπαϊκής ελίτ, η πρόοδος περνά μέσα από την οπισθοδρόμηση. Παρ’ ότι θα έπρεπε να έχουν όλοι παραιτηθεί για την παταγώδη αποτυχία της «στρατηγικής της Λισσαβώνας», που θα καθιστούσε φέτος, το 2010, την Ε.Ε. πιο ανταγωνιστική οικονομία του κόσμου (!), καλούν τις κοινωνίες να θυσιάσουν κεκτημένα ενός αιώνα για να υπάρξει «βιώσιμη ανάπτυξη» και να δημιουργηθούν θέσεις εργασίας. Φθηνές και πολλές. Όπως στην Κίνα, αυτό το παγκόσμιο μοντέλο ανταγωνιστικότητας. Αυτό υποδεικνύουν ως αξιοζήλευτο υπόδειγμα ο φασισμός των αγορών και ο ολοκληρωτισμός των ευρωκρατών. Γιατί να μη μιμηθούν και το πολιτικό της μοντέλο, μια απροκάλυπτη δικτατορία, βασισμένη στον φόβο, την πλύση εγκεφάλου και τα τεθωρακισμένα;
Η λεπτομέρεια που ξεχνούν ή κάνουν ότι αγνοούν είναι ότι ακόμη και αυτός ο κοιμώμενος γίγας, η κινεζική εργατική τάξη των εκατοντάδων εκατομμυρίων ξυπνά, διεκδικεί, θέλει μερίδιο στον πλούτο με τον οποίο πλημμυρίζει τις αγορές του κόσμου. Αλίμονό τους αν η κινεζική αφύπνιση εκτροχιαστεί και συγχρονιστεί με την ευρωπαϊκή δυσφορία. «Μεγάλη αναταραχή, ωραία κατάσταση», που θα ’λεγε και ο Μεγάλος Τιμονιέρης.
