Ο Διεθνής Οικονομικός Έλεγχος του 1898 (η Ιστορία επαναλαμβάνεται;)‏

Η ήττα στον πόλεμο του 1897 που επέβαλλε τον Διεθνή Έλεγχο

Μετά την πτώχευση του 1893, όλες οι Ελληνικές Κυβερνήσεις που ακολούθησαν, προσπάθησαν να έρθουν σε συμβιβαστική συμφωνία με τους δανειστές χωρίς αποτέλεσμα, καθώς οι ξένοι αυτοί κεφαλαιούχοι και τραπεζίτες τηρούσαν σκληρή στάση απαιτώντας την άμεση καταβολή όλου του χρέους. Οι ξένοι κεφαλαιούχοι που είχαν αγοράσει το Ελληνικό χρέος στηρίζονταν από τις κυβερνήσεις τους και περισσότερο από την Γερμανία, την Αγγλία και την Γαλλία που πίεζαν την Ελλάδα να φανεί συνεπής.

Είναι αδιαμφισβήτητο Ιστορικά πως η Ελλάδα εξωθήθηκε στον ατυχή πόλεμο του 1897 από την Γερμανία Κάιζερ Γουλιέλμου ΙΙ, η οποία προεξοφλώντας την Ελληνική ήττα αρχικά στήριξε με θέρμη τις Ελληνικές απόψεις για την ανεξαρτησία της Κρήτης, αλλά μετά την συντριβή του Ελληνικού στρατού, αξίωνε την επιβολή Διεθνούς Οικονομικού Ελέγχου στην Ελλάδα.

Οι Μεγάλες δυνάμεις επενέβησαν για να σταματήσει ο πόλεμος του 1897, επιδικάζοντας στην Ελλάδα να πληρώσει αποζημίωση 95.000.000 χρυσά φράγκα στην οθωμανική Αυτοκρατορία, ποσό μεγάλο για την εποχή εκείνη που η Ελληνική κυβέρνηση δεν υπήρχε περίπτωση να το εξασφαλίσει χωρίς εξωτερικό δανεισμό. Η Ελλάδα αναγκάστηκε να δεχτεί τους δυσμενείς αυτούς όρους της αρχικής συμφωνίας που υπογράφτηκε ως συνθήκη ειρήνης τον Σεπτέμβριο του 1897. Στο άρθρο 2 της συνθήκης προβλεπόταν πως η καταβολή της αποζημίωσης δεν θα καθυστερούσε την ικανοποίηση των παλαιών δανειστών της Ελλάδος και προέβλεπε την ίδρυση επιτροπής Διεθνούς Οικονομικού Ελέγχου από αντιπροσώπους των Μεγάλων Δυνάμεων. Η Επιτροπή αυτή θα βρίσκονταν μονίμως στην Αθήνα και θα επέβλεπε την τήρηση των συμφωνιών, την εξόφληση των δανειστών της Ελλάδας και την καταβολή της αποζημίωσης στην Οθωμανική Αυτοκρατορία.

Να σημειωθεί ότι η συνθήκη ειρήνης αφορούσε τον Ελληνο-Τουρκικό πόλεμο και προκαλεί απορία πως οι Μεγάλες Δυνάμεις "χώρεσαν" το παραπάνω άρθρο. Αλλά όχι μόνο αυτό. Με απροκάλυπτη ωμότητα η συνθήκη αυτή περιείχε την πρωτοφανή ρήτρα πως η Ελληνική Κυβέρνηση όφειλε να εξασφαλίσει την υπερψήφιση των όρων της συνθήκης από την Ελληνική βουλή!

Τον Οκτώβριο του 1897 έφτασαν στην Αθήνα οι απεσταλμένοι των Μεγάλων Δυνάμεων για την επιβολή των όρων της συνθήκης Ειρήνης. Η Ελληνική Κυβέρνηση υπό τον Ζαίμη προσπάθησε να διαπραγματευθεί και να πετύχει κάποιο συμβιβασμό που θα μείωνε την επέμβαση των ξένων στην διοίκηση του κράτους, αλλά τα αποτελέσματα ήταν πενιχρά, λόγω κυρίως την αρνητικής στάσης των Γερμανών απεσταλμένων. Αντιθέτως οι Βρετανοί και οι Ιταλοί έδειξαν κάποια κατανόηση στις Ελληνικές ευαισθησίες.
Το τεχνοκρατικό τμήμα της δουλειάς της διεθνούς επιτροπής ελέγχου ολοκληρώθηκε στις 21 Ιανουαρίου 1898. Ο νόμος που συνέταξε η εξαμελής αυτή επιτροπή ψηφίστηκε από την Ελληνική βουλή στις 21 Φεβρουαρίου 1898 και επισήμως η Διεθνής Επιτροπή Ελέγχου ανέλαβε την οικονομική διοίκηση της Ελλάδας στις 28 Απριλίου 1898. Η πρώτη απόφαση της Επιτροπής ήταν να χρησιμοποιήσει τις βασικότερες πλουτοπαραγωγικές πηγές της Χώρας για την εξόφληση του Χρέους. Έτσι εκχωρήθηκαν οι κάτωθι πηγές εσόδων

1. Κρατικά μονοπώλια άλατος, πετρελαίου, σπίρτων, παιγνιοχάρτων, σμύριδος, σιγαροχάρτου..............................................................................................12.300.000 δρχ
2. Φόρος καπνού..........................................................................................6.600.000 δρχ
3. Τέλη χαρτοσήμου....................................................................................10.000.000 δρχ
4. Δασμοί τελωνείου Πειραιώς..................................................................10.700.000 δρχ

Σε περίπτωση που δεν επιτυγχάνονταν τα ποσά αυτά προβλέπονταν επικουρικά τα εξής:

1. Δασμοί τελωνείου Λαυρίου...................................................................1.500.000 δρχ
2. Δασμοί τελωνείου Πατρών...................................................................2.400.000 δρχ
3. Δασμοί τελωνείου Βόλου.......................................................................1.700.000 δρχ
4. Δασμοί τελωνείου Κέρκυρας................................................................1.600.000 δρχ

Όροι που επιβλήθηκαν από τον Διεθνή Οικονομικό Έλεγχο

Τα χρωστούμενα δάνεια χωρίστηκαν σε τρεις κατηγορίες ανάλογα με την παλαιότητα τους και υπολογίστηκε τόσο ο τόκος για τα 4 έτη της πτώχευσης που η Ελλάδα δεν αναγνώριζε, αλλά επιβλήθηκε και επιπλέον ένα χαμηλό επιτόκιο ως την πλήρη αποπληρωμή τους. Στην Ελλάδα επιβλήθηκε επίσης μια ισοτιμία της δραχμής προς τα ξένα νομίσματα (ευνοϊκή για τους δανειστές προφανώς) και επίσης της αφαιρέθηκε το δικαίωμα της τύπωσης χαρτονομίσματος.

Το υπερβολικότερο όλων όμως θεωρώ πως ήταν ότι η Διεθνής Επιτροπή Ελέγχου έθεσε υπό τον έλεγχο της και τις προσλήψεις, τις μεταθέσεις και προαγωγές των υπαλλήλων του στενού Δημοσίου τομέα. Ουσιαστικά η Ελληνική Εθνική κυριαρχία είχε πάψει να υφίσταται ενώ ο Ελληνικός λαός εργαζόταν στην κυριολεξία υπό ένα ιδιότυπο και πρωτόγνωρο καθεστώς Ευρωπαϊκής αιχμαλωσίας. Φυσικά ο Ελληνικός στρατός υπήρχε μόνο στα χαρτιά, καθώς δεν υπήρχαν πόροι για την συντήρηση του, δεν αγοραζόταν πολεμικό υλικό, δεν γίνονταν ασκήσεις και η στρατιωτική θητεία είχε ελαχιστοποιηθεί.

Όταν λειτούργησε η επιτροπή του Ελέγχου, οι Ευρωπαϊκές δυνάμεις χορήγησαν νέο δάνειο
170.000.000 χρυσών φράγκων ώστε η Ελλάδα να πληρώσει την πολεμική αποζημίωση στην Τουρκία για την πολεμική της ήττα και να αντιμετωπίσει το τρέχον υψηλό της έλλειμμα.......

Αποτελέσματα του Διεθνούς Ελέγχου στην Ελληνική οικονομία και κοινωνία

Η Εθνική ταπείνωση που υπέστησαν πραγματικά δεν είχε προηγούμενο και τονίστηκε από τον Τύπο της εποχής με μελανά χρώματα. Η ισχυροποίηση της δραχμής που επιβληθήκε και η δυσχέρεια του κράτους να επενδύσει έπληξε την Ελληνική παραγωγικότητα και ανάπτυξη. Κυρίως δοκιμάστηκαν οικονομικά τα μικροαστικά κρατικοδίαιτα κοινωνικά στρώματα που ενδυνάμωσαν το ρεύμα μετανάστευσης προς την Αμερική. Ως θετικά μπορούμε να αναφέρουμε την πλήρη εξυγίανση του τραπεζικού τομέα και της Εθνικής τράπεζας, αλλά και την αναγκαστική δημοσιονομική πειθαρχία που επέδειξε η Ελλάδα που έμαθε να λειτουργεί χωρίς ξένη υποστήριξη στηριζόμενη στις δικές της δυνάμεις και έσοδα.

Είναι αναμφίβολο πως στα σκληρά και αποικιοκρατικά μέτρα του Διεθνούς Ελέγχου στηρίχθηκε η Ελληνική ανάπτυξη και Εθνική Αναγέννηση που ακολούθησε την πρώτη δεκαετία του 2ο0υ αιώνα που οδήγησε στους ένδοξους Βαλκανικούς πολέμους, άλλη μια επιβεβαίωση πως οι ανείπωτες δοκιμασίες δεν λυγίζουν αλλά χαλυβδώνουν και φανερώνουν το μέταλλο και τον χαρακτήρα ενός λαού.

Share