Πότε δεν μετρά ο χρόνος εργασίας για εργαζόμενους συνταξιούχους - Μεγάλη παγίδα
Νέα δεδομένα φέρνει η γνωμοδότηση 80/2025 του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους για τους συνταξιούχους που συνεχίζουν να εργάζονται σε φορείς του Δημοσίου. Το βασικό μήνυμα είναι σαφές: η εργασία μετά τη συνταξιοδότηση δεν οδηγεί αυτομάτως σε αύξηση σύνταξης, ούτε «χτίζει» νέο συντάξιμο χρόνο, υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις.
Σύμφωνα με τη γνωμοδότηση, ο χρόνος απασχόλησης μετά τη συνταξιοδότηση δεν προσμετράται ως συντάξιμος όταν ο συνταξιούχος συνεχίζει να λαμβάνει κανονικά τη σύνταξή του, χωρίς να έχει γίνει αναστολή ή άλλη νόμιμη μεταβολή. Με απλά λόγια, η ταυτόχρονη λήψη μισθού και σύνταξης δεν δημιουργεί από μόνη της πρόσθετο συνταξιοδοτικό όφελος.
Συνταξιούχοι: Πότε δεν μετρά ο χρόνος εργασίας και πότε αναγνωρίζεται
Ο χρόνος απασχόλησης μπορεί να αναγνωριστεί μόνο εφόσον ισχύσει μία από τις δύο βασικές προϋποθέσεις:
Αναστολή καταβολής της σύνταξης για όσο διαρκεί η εργασία
Επιστροφή των ποσών σύνταξης που εισπράχθηκαν κατά την περίοδο εργασίας
Χωρίς μία από αυτές τις προϋποθέσεις, δεν προκύπτει συνταξιοδοτικό κέρδος από τα επιπλέον έτη απασχόλησης.
Η εξέλιξη αυτή ενδιαφέρει κυρίως:
συνταξιούχους που απασχολούνται σε υπηρεσίες ή φορείς του Δημοσίου,
εργαζόμενους συνταξιούχους που υπάγονται στον e-ΕΦΚΑ,
όσους είχαν την εντύπωση ότι τα επιπλέον έτη εργασίας θα οδηγήσουν σε μελλοντική προσαύξηση της σύνταξης.
Σε πρακτικό επίπεδο, η γνωμοδότηση οδηγεί στο συμπέρασμα ότι:
δεν δημιουργείται νέο συνταξιοδοτικό δικαίωμα μόνο λόγω συνέχισης της εργασίας,
δεν αυξάνεται η σύνταξη από τα επιπλέον έτη,
δεν προσμετράται χρόνος αν δεν έχει προηγηθεί αναστολή ή επιστροφή σύνταξης.
Υπάρχει κίνδυνος επιστροφής ποσών;
Σε ορισμένες περιπτώσεις, ναι. Εφόσον κριθεί ότι δεν τηρήθηκαν οι νόμιμες προϋποθέσεις, μπορεί να τεθεί ζήτημα:
επιστροφής ποσών σύνταξης που καταβλήθηκαν,
ή άλλων διοικητικών ενεργειών, ανάλογα με την περίπτωση.
Φορείς όπως η ΕΝΥΠΕΚΚ έχουν ζητήσει να υπάρξει σαφής νομοθετική παρέμβαση, ώστε να αποφευχθούν αδιέξοδα για χιλιάδες συνταξιούχους.
Μέχρι να ξεκαθαρίσει πλήρως το τοπίο, ένας εργαζόμενος συνταξιούχος καλό είναι:
να ελέγξει τι ισχύει για τη δική του περίπτωση (αναστολή/μη αναστολή),
να ζητήσει επίσημη ενημέρωση από τον φορέα του ή τον e-ΕΦΚΑ,
να μην θεωρεί δεδομένο ότι η εργασία μετά τη σύνταξη αυξάνει αυτόματα τη μελλοντική παροχή.
======================
Από την απόφαση αντιγράφουμε τα παρακάτω :
Αντικατάσταση διατάξεων
«1. Οι παρ. 1 έως 7 του άρθρου 58 του Π.Δ. 1041/1979 αντικαθίστανται ως εξής:
“1. Ο χρόνος υπηρεσίας των συνταξιούχων από ίδιο δικαίωμα του δημοσίου που
υπηρετούν ή προσλαμβάνονται σε θέσεις του δημοσίου τομέα, που ορίζεται στην
παράγρ. 6 του άρθρου 1 του Ν. 1256/1982 (ΦΕΚ Α` 65) και λαμβάνουν σύνταξη και
αποδοχές συγχρόνως, δεν αναγνωρίζεται ως συντάξιμος, ούτε από το Δημόσιο ούτε
και από τους άλλους ασφαλιστικούς φορείς. Η προηγούμενη διάταξη δεν ισχύει όταν
η σύνταξη είναι προσωπική ή πολεμική ή γενικά στρατιωτική παθόντος στην υπηρεσία
και ένεκα της υπηρεσίας ή εξομοιούμενη προς πολεμική.
2. Το συντάξιμο του χρόνου του πρώτου εδαφίου της προηγούμενης παραγράφου
δεν αίρεται αν ο συνταξιούχος περιορισθεί στη λήψη μόνο των αποδοχών, οπότε
αναστέλλεται η καταβολή της σύνταξης. Η αναστολή της καταβολής της σύνταξης,
καθώς και η επαναχορήγησή της, γίνεται ύστερα από αίτηση του δικαιούχου προς την
αρμόδια υπηρεσία και αρχίζει από την ημερομηνία υποβολής της αίτησης.
3. Η αναστολή της σύνταξης για τους συνταξιούχους που υπάγονται στις
μεταβατικές διατάξεις της παρ. 1 του άρθρου 16 του Ν. 1256/1982 ανατρέχει στη
δημοσίευσή του, η δε σύνταξη που τυχόν τους έχει καταβληθεί επιστρέφεται με
μηνιαίες δόσεις ίσες με τον αριθμό των μηνών στους οποίους αντιστοιχεί. Το ίδιο
6
ισχύει και για όσους από τους συνταξιούχους υπηρετούν ή έχουν προσληφθεί σε
θέσεις του δημόσιου τομέα που δεν προβλέπονταν από το Ν.Δ. 641/1970 (ΦΕΚ Α `
174).
4. Σε περίπτωση αναστολής της σύνταξης, ο χρόνος της υπηρεσίας για την οποία ο
συνταξιούχος δικαιώθηκε τη σύνταξη προσμετράται στο χρόνο της νέας του θέσης,
για την καταβολή των επιδομάτων που έχουν σχέση με το χρόνο υπηρεσίας, εφόσον
η υπηρεσία αυτή υπολογίζεται για τη χορήγηση αυτών των επιδομάτων.
5…
6. Οι διατάξεις των προηγούμενων παραγράφων έχουν εφαρμογή και για τους
συνταξιούχους του Δημοσίου που υπηρετούν εκτός του δημόσιου τομέα, εφόσον η
υπηρεσία τους αυτή αναγνωρίζεται ως συντάξιμη από το Δημόσιο. Επίσης έχουν
εφαρμογή και γι’ αυτούς που ενώ υπηρετούν σε θέσεις της παρ. 1 γίνονται
συνταξιούχοι μετά την πρόσληψή τους στις θέσεις αυτές.
7…».
10. Περαιτέρω, στο άρθρο 1 παρ. 6 του ν. 1256/1982 «Για την πολυθεσία, την
πολυαπασχόληση και την καθιέρωση ανωτάτου ορίου απολαβών στο δημόσιο τομέα,
καθώς για το Ελεγκτικό Συνέδριο, το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους και άλλες
διατάξεις (Α΄ 65)», ορίζεται ότι:
Άρθρο 1
Πολυθεσία
«6. Η αληθινή έννοια της παρ. 1 του άρθρου 9 του νόμου 1232/1982 για την
"επαναφορά σε ισχύ, τροποποίηση και συμπλήρωση των διατάξεων του Ν.Δ.
4352/1964 και άλλες διατάξεις" είναι ότι στο δημόσιο τομέα περιλαμβάνονται όλοι οι
κρατικοί φορείς ανεξάρτητα από το καθεστώς δημοσίου ή ιδιωτικού ή μικτού δικαίου
που τους διέπει ήτοι:
α) οι Κρατικές ή Δημόσιες υπηρεσίες, όπως εκπροσωπούνται από το νομικό
πρόσωπο του Δημοσίου,
β) οι Κρατικοί ή Δημόσιοι Οργανισμοί σαν κρατικά νομικά πρόσωπα δημοσίου
δικαίου,
γ) οι Κρατικές ή Δημόσιες και παραχωρηθείσες επιχειρήσεις όπως η Δημόσια
Επιχείρηση Ηλεκτρισμού, ο Οργανισμός Τηλεπικοινωνιών Ελλάδος, η Ελληνική
Ραδιοφωνία - Τηλεόραση κλπ.
7
δ) Τα Κοινωφελή Ιδρύματα του Αστικού Κώδικα που περιήλθαν στο Δημόσιο και
χρηματοδοτούνται ή επιχορηγούνται απ` αυτό…
ε) οι Τραπεζιτικές και άλλες ανώνυμες εταιρείες, στις οποίες είτε τα κατά τις
προηγούμενες περιπτώσεις νομικά πρόσωπα έχουν το σύνολο ή την πλειοψηφία των
μετοχών του εταιρικού κεφαλαίου είτε έχουν κρατικό προνόμιο ή κρατική
επιχορήγηση, όπως …
στ) τα κρατικά νομικά πρόσωπα που έχουν χαρακτηρισθεί από το νόμο ή τα
δικαστήρια ως νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου, όπως…
ζ) Οι θυγατρικές ανώνυμες εταιρείες των πιο πάνω Νομικών Προσώπων των εδαφίων
α` - στ` αυτής της παραγράφου που ελέγχονται άμεσα ή έμμεσα από αυτά».
11. Ακολούθως, με το άρθρο 51 του ν. 1892/1990 «Για τον εκσυγχρονισμό και την
ανάπτυξη και άλλες διατάξεις (Α' 101), όπως αυτό συμπληρώθηκε διά του άρθρου 4
παρ. 6 του ν. 1943/1991 «Εκσυγχρονισμός της οργάνωσης και λειτουργίας της
δημόσιας διοίκησης, αναβάθμιση του προσωπικού της και άλλες συναφείς διατάξεις
(Α` 50)», ορίσθηκε ότι:
Άρθρο 51
Επαναοριοθέτηση του δημόσιου τομέα
«Ο κατά τις διατάξεις του άρθρου 1 παρ. 6 του ν. 1256/1982 δημόσιος τομέας
περιλαμβάνει μόνο:
α. Τις κάθε είδους δημόσιες υπηρεσίες, που υπάγονται στο νομικό πρόσωπο του
Δημοσίου και εκπροσωπούνται από αυτό.
β. Τα κάθε είδους ν.π.δ.δ., εξαιρουμένων των Χρηματιστηρίων Αξιών, είτε αυτά
αποτελούν οργανισμούς κατά τόπο είτε καθ` ύλην αυτοδιοίκησης.
γ. Τις κάθε είδους κρατικές ή δημόσιες και παραχωρηθείσες επιχειρήσεις και
οργανισμούς, καθώς και νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου δημόσιου χαρακτήρα
που επιδιώκουν κοινωφελείς ή άλλους δημόσιους σκοπούς.
δ. Τις τράπεζες που ανήκουν στο νομικό πρόσωπο του Δημοσίου, είτε στο σύνολό
τους είτε κατά πλειοψηφία και
ε. Τις κάθε είδους θυγατρικές εταιρείες των νομικών προσώπων που αναφέρονται
στις περιπτώσεις β` και γ` αυτού του άρθρου, εκτός από τις επιχειρήσεις των Ο.Τ.Α.».8
12. Περαιτέρω, διά του άρθρου 8 παρ. 14 ν. 2592/1998 «Αναπροσαρμογή
συντάξεων πολιτικών συνταξιούχων του Δημοσίου, ρύθμιση συνταξιοδοτικών
θεμάτων και άλλες διατάξεις (Α΄ 57)», όπως αυτό ίσχυε κατά το κρίσιμο χρονικό
διάστημα..........
Γνωμοδοτική αρμοδιότητα ΝΣΚ
«1. Το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους, με τα αρμόδια όργανά του, γνωμοδοτεί
σύμφωνα με τις περ. α` και β` της παρ. 4 των άρθρων 7, 8, 9, 20 και την περ. δ` της
παρ. 4 του άρθρου 21, σε ερωτήματα: α) … , β) … , γ) των Ν.Π.Δ.Δ. …, των οποίων η
νομική υποστήριξη ανήκει στο ΝΣΚ, που υπογράφονται από το κατά περίπτωση
αρμόδιο όργανο διοίκησής τους, εφόσον αφορούν σε ζητήματα της αρμοδιότητάς
τους, ενώ ερωτήματά τους με γενικότερη σημασία υπογράφονται μόνο από τον
αρμόδιο Υπουργό…».
Ερμηνεία και εφαρμογή των διατάξεων
15. Από τις προαναφερόμενες διατάξεις, ερμηνευόμενες αυτοτελώς, αλλά και σε
συνδυασμό μεταξύ τους, ενόψει και όλου του νομικού πλαισίου εντός του οποίου
εντάσσονται, του σκοπού που εξυπηρετούν και των πραγματικών περιστατικών που
εκτέθηκαν από την ερωτώσα υπηρεσία, συνάγονται τα ακόλουθα:
16. Αναφορικά με το ζήτημα της παραδεκτής ή μη υποβολής του τεθέντος
ερωτήματος στο Νομικό Συμβούλιο του Κράτους με μόνη την υπογραφή του Διοικητή
του e-ΕΦΚΑ και της αρμοδιότητας ή μη του Ν.Σ.Κ. να γνωμοδοτήσει επ’ αυτού,
λεκτέα τα εξής: Όπως συνάγεται από τις ανωτέρω διατάξεις των άρθρων 7 και 8 του
Οργανισμού του Ν.Σ.Κ., ο οποίος αποτελεί το νομικό πλαίσιο οργάνωσης και
λειτουργίας του, στις αρμοδιότητες του Ν.Σ.Κ. περιλαμβάνεται η καθοδήγηση της
Διοίκησης με νομικές γνωμοδοτήσεις επί ερωτημάτων που υποβάλλονται αρμοδίως
και αφορούν την έννοια και το περιεχόμενο συγκεκριμένων διατάξεων της κείμενης
νομοθεσίας, προκειμένου η Διοίκηση να τις εφαρμόσει ορθά στο πλαίσιο των
αρμοδιοτήτων της2. Στη γνωμοδότηση του Ν.Σ.Κ. διατυπώνονται τόσο οι απόψεις του
συλλογικού αυτού οργάνου επί των νομικών ζητημάτων που τίθενται ενώπιόν του,
όσο και οι προτεινόμενες λύσεις για τον νόμιμο, κατά την κρίση του, χειρισμό των
πραγματικών καταστάσεων, ενόψει των οποίων υποβλήθηκε το ερώτημα3.
17. Περαιτέρω, κατά την αληθή έννοια των διατάξεων αυτών, ζήτημα «γενικότερης
σημασίας», η απάντηση επί του οποίου μπορεί να έχει «ευρύτερη εφαρμογή», είναι
ο ζήτημα, το οποίο ναι μεν έχει προκύψει με αφορμή μία συγκεκριμένη περίπτωση
(η οποία αναφέρεται στο ιστορικό του υποβληθέντος ερωτήματος), πλην, όμως, αυτό
είναι πολύ πιθανό να ανακύψει και στο μέλλον, σε απροσδιόριστο αριθμό
περιπτώσεων, και μάλιστα, όχι αποκλειστικά και μόνο στο πλαίσιο της δράσης και
λειτουργίας της συγκεκριμένης ερωτώσας υπηρεσίας, αλλά και οποιασδήποτε άλλης,
με αποτέλεσμα η απάντηση που θα δοθεί στο συγκεκριμένο ερώτημα να έχει
ευρύτερες και δεσμευτικές συνέπειες στη γενικότερη δράση της Διοίκησης4.
18. Το υπό κρίση ερώτημα αφορά τη δυνατότητα ή μη αξιοποίησης ως συντάξιμου
του χρόνου εργασίας ασφαλισμένου, ο οποίος κατέστη συνταξιούχος από εργασία
στον Δημόσιο ή Ευρύτερο Δημόσιο Τομέα και μετά τη συνταξιοδότησή του συνέχισε
να εργάζεται στον Δημόσιο ή Ευρύτερο Δημόσιο Τομέα, χωρίς όμως να έχει λάβει
χώρα αναστολή της καταβολής της σύνταξής του και χωρίς αυτός να έχει επιστρέψει
τις καταβληθείσες σε εκείνον συντάξεις, καθώς και το αν η μη έγκαιρη ενημέρωσή του
για την υπαγωγή του στο συγκεκριμένο νομοθετικό πλαίσιο περί απασχόλησης
συνταξιούχων από την αρμόδια υπηρεσία του e-ΕΦΚΑ, μπορεί να στοιχειοθετήσει
διαφορετική αντιμετώπιση του συνταξιοδοτικού του ζητήματος. Επομένως, το
αντικείμενο του ερωτήματος άπτεται ειδικού και συγκεκριμένου θέματος, το οποίο
εμπίπτει ευθέως στην αρμοδιότητα του e-ΕΦΚΑ και μάλιστα, στην αποκλειστική του
αρμοδιότητα, δεδομένου ότι με το άρθρο 4 του νόμου 4387/2016, από την 1.1.2017,
όλοι οι δημόσιοι υπάλληλοι, πολιτικοί και στρατιωτικοί, καθώς και οι λειτουργοί του
Δημοσίου υπήχθησαν - όσον αφορά την κύρια σύνταξή τους - στο ασφαλιστικό και
συνταξιοδοτικό καθεστώς του τότε ΕΦΚΑ και νυν e-ΕΦΚΑ. Επομένως, το αντικείμενο
του ερωτήματος δεν αποτελεί ζήτημα γενικότερης σημασίας, η απάντηση επί του
οποίου μπορεί να έχει ευρύτερη εφαρμογή, σε απροσδιόριστο αριθμό περιπτώσεων
και δεσμευτικές συνέπειες στη γενικότερη δράση της Διοίκησης, αλλά ζήτημα το
οποίο αφορά αποκλειστικά τον e-ΕΦΚΑ.
19. Συνεπώς, ορθά και παραδεκτά υποβλήθηκε το υπό κρίση ερώτημα με μόνη την
υπογραφή του Διοικητή του e-ΕΦΚΑ και το επιληφθέν ΣΤ΄ Τμήμα του ΝΣΚ, έχει την
αρμοδιότητα να προβεί στην κατ’ ουσία εξέτασή του.
Περαιτέρω, επί της ουσίας του ερωτήματος, παρατηρούνται τα εξής20. Με τις διατάξεις του άρθρου 6 του νόμου 1379/1983, τέθηκε θεμελιώδης κανόνας
της ασφαλιστικής νομοθεσίας, σύμφωνα με τον οποίο, οι ασφαλισμένοι που έλαβαν
σύνταξη από εργασία στο δημόσιο τομέα και συνέχισαν να εργάζονται μετά τη
συνταξιοδότησή τους (ή προσλήφθηκαν μεταγενέστερα) σε θέσεις του δημόσιου
τομέα, λαμβάνοντας ταυτόχρονα τόσο τις αποδοχές της θέσης τους, όσο και τη
σύνταξή τους (ή ποσοστό αυτής), δεν δικαιούνται να αξιοποιήσουν τον χρόνο
απασχόλησής τους με την ιδιότητα του συνταξιούχου. Επομένως, ο χρόνος αυτός
δεν αναγνωρίζεται ως συντάξιμος και δεν μπορεί να συνυπολογισθεί για τον
καθορισμό της τελικά καταβλητέας σε αυτούς σύνταξης.
21. Με την ανωτέρω ρύθμιση, επιδιώχθηκε ο περιορισμός της εν ευρεία εννοία
πολυθεσίας και πολυαπασχόλησης στο πλαίσιο του δημοσίου τομέα και η
διασφάλιση ενός δίκαιου και βιώσιμου συνταξιοδοτικού συστήματος, με την αποφυγή
της υπέρμετρης επιβάρυνσης του κρατικού προϋπολογισμού και των
προϋπολογισμών των ασφαλιστικών ταμείων λόγω της σωρευτικής καταβολής
συντάξεων και αποδοχών ενεργείας στα ίδια πρόσωπα, ενόψει της αρχής της
δημοσιονομικής βιωσιμότητας5.
22. Επιπρόσθετα, με τις διατάξεις του ιδίου ως άνω άρθρου, προβλέφθηκε ότι το
συντάξιμο του σχετικού χρόνου απασχόλησης δεν αίρεται, αν ο συνταξιούχος
υποβάλει αίτηση για την αναστολή καταβολής της σύνταξής του και περιορισθεί στη
λήψη μόνο των αποδοχών της θέσης εργασίας του. Στην περίπτωση αυτή, ο χρόνος
της υπηρεσίας για την οποία ο εργαζόμενος συνταξιούχος δικαιώθηκε αρχικά
σύνταξης, προσμετράται στο χρόνο της νέας του θέσης, και ο τελικός κανονισμός του
καταβλητέου σε εκείνον ποσού σύνταξης γίνεται λαμβανομένου υπόψη του
συνολικού αυτού χρόνου6.
23. Δεδομένης δε της προαναφερθείσας σοβαρότατης συνέπειας, την οποία επιφέρει
η επιλογή της ταυτόχρονης λήψεως αποδοχών θέσης και σύνταξης, ο νόμος
προέβλεψε τη δυνατότητα επιστροφής από τον συνταξιούχο εργαζόμενο των ποσών
των συντάξεων που έλαβε, προκειμένου να μπορεί να αξιοποιηθεί ο χρόνος της μετά
τη συνταξιοδότηση υπηρεσίας του (άρθρο 96 Π.Δ/τος 169/2007)
13
24. Επομένως, εναπόκειται στη βούληση του ιδίου του συνταξιούχου να επιλέξει, στο
πλαίσιο των παρεχόμενων από τον νομοθέτη (πολλαπλών μάλιστα) ευχερειών, είτε
την παράλληλη λήψη αποδοχών και σύνταξης, είτε την αναστολή της καταβολής της
σύνταξής του, είτε την επιστροφή των συντάξεων που έλαβε συγχρόνως με
αποδοχές, προκειμένου να αναγνωρισθεί ως συντάξιμος ο αντίστοιχος χρόνος
υπηρεσίας του στον δημόσιο τομέα.
25. Οι ως άνω διατάξεις είναι αναγκαστικού δικαίου και όπως προκύπτει από τη
σαφή και αυστηρή γραμματική τους διατύπωση, δεν υπάρχει δυνατότητα απόκλισης
από τις σχετικές ρυθμίσεις. Όπως, δε, έχει επανειλημμένα κριθεί8, ο θεσπιζόμενος με
αυτές περιορισμός, όσον αφορά το συντάξιμο του χρόνου υπηρεσίας των
προσώπων που υπάγονται στο πεδίο εφαρμογής τους, συνιστά θεμιτή επέμβαση σε
συνταξιοδοτική αξίωση, η οποία δεν παραβιάζει την αρχή της αναλογικότητας του
άρθρου 25 παρ. 1 εδ. δ΄ του Συντάγματος9, δεδομένου ότι συνιστά μέτρο, αφενός μεν
κατάλληλο για την επίτευξη του προαναφερθέντος (υπό παρ. 22) αποτελέσματος,
αφετέρου δε και απολύτως αναγκαίο, υπό την έννοια ότι για την πραγμάτωση του
επιδιωκόμενου δημόσιου σκοπού δεν είναι δυνατή η επιλογή άλλου, εξίσου
αποτελεσματικού, αλλά λιγότερο επαχθούς μέτρου10. Περαιτέρω, παγίως γίνεται
δεκτό ότι ο ίδιος περιορισμός δεν αντίκειται στις προστατευτικές της περιουσίας
διατάξεις του άρθρου 1 του Πρώτου Πρωτοκόλλου της ΕΣΔΑ11.
26. Τα ανωτέρω ισχύουν και είναι εφαρμοστέα και στην περίπτωση του συνταξιούχου
του ερωτήματος, Σ.Μ., ο οποίος κατέθεσε στο τ. ΙΚΑ-ΕΤΑΜ αίτηση για απονομή
πλήρους σύνταξης λόγω γήρατος, για την υπηρεσία που είχε παράσχει στο ν.π.δ.δ.
με την επωνυμία Νοσοκομείο «Άγιος Σάββας», ακολούθως κατέστη συνταξιούχος
από εργασία στον δημόσιο τομέα12 και μετά τη συνταξιοδότησή του παρέμεινε εργαζόμενος στον δημόσιο τομέα, δηλαδή στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής,
λαμβάνοντας ταυτόχρονα τις αποδοχές της θέσης του και ποσοστό της σύνταξής του,
χωρίς ποτέ να υποβάλει αίτηση για την αναστολή της καταβολής της. Αυτό, δε, δεν
αναιρείται από το γεγονός ότι το συγκεκριμένο νομοθετικό πλαίσιο δεν είχε τεθεί σε
γνώση του με ενέργειες της Υπηρεσίας, κατά τον χρόνο της συνταξιοδότησής του.
Και τούτο, διότι δεν υφίσταται οποιαδήποτε διάταξη νόμου από την οποία να
προκύπτει υποχρέωση της Υπηρεσίας προς ενημέρωση του εκάστοτε ασφαλισμένου
για το ισχύον ασφαλιστικό και συνταξιοδοτικό καθεστώς, και μάλιστα, με δική της
πρωτοβουλία και χωρίς την υποβολή έστω συγκεκριμένου γραπτού αιτήματος του
ενδιαφερόμενου προς αυτή.
27. Αντίθετα, η προϋπόθεση υποβολής από τον εργαζόμενο συνταξιούχο δήλωσης
για την αναστολή της καταβολής της σύνταξής του, προκειμένου αυτός να μπορεί να
αξιοποιήσει ασφαλιστικά τον χρόνο εργασίας του υπό την ιδιότητα του συνταξιούχου,
προβλέπεται ρητά και με ιδιαίτερη σαφήνεια στον νόμο. Όπως δε γίνεται παγίως
δεκτό, τόσο από τη νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας και του Ελεγκτικού
Συνεδρίου, όσο και από τη σχετική βιβλιογραφία13, εφόσον η συγκεκριμένη
προϋπόθεση θεσπίζεται ρητά από το νόμο, δεν υφίσταται υποχρέωση των οικείων
οργάνων του Ασφαλιστικού Οργανισμού να ενημερώνουν σχετικά τους
ασφαλισμένους, όταν αυτοί ζητούν να συνταξιοδοτηθούν, διότι η ενημέρωση για τις
προϋποθέσεις αναγνώρισης χρόνου υπηρεσίας ως συντάξιμου ανάγεται στην
αποκλειστική σφαίρα ευθύνης του διοικούμενου.
28. Περαιτέρω, εντελώς παρενθετικά, θα πρέπει να σημειωθεί ότι τέτοια υποχρέωση
της Διοίκησης δεν προκύπτει ούτε από τις θεμελιώδεις αρχές του Δικαίου της
Κοινωνικής Ασφάλισης. Και τούτο, διότι οι γενικές αρχές του δικαίου της κοινωνικής
ασφάλισης, οι οποίες προκύπτουν από το γράμμα και το πνεύμα του συνόλου της
ασφαλιστικής νομοθεσίας και συγκαταλέγονται μεταξύ των άγραφων πηγών του δικαίου14, όπως ορθά γίνεται δεκτό, θα πρέπει να χρησιμοποιούνται προς κάλυψη
των κενών των γραπτών κανόνων δικαίου (η ύπαρξη και η ανάγκη πλήρωσης των
οποίων θα πρέπει να γίνεται με φειδώ και με τη χρήση επιστημονικών εργαλείων της
ερμηνευτικής του δικαίου) και όχι προς αυθαίρετη θέσπιση δικαιωμάτων και
υποχρεώσεων, είτε της Διοίκησης είτε των ασφαλισμένων, ειδικά μάλιστα, όταν αυτή
κατατείνει στο να θέσει εκποδών τα προβλεπόμενα σε διατάξεις αναγκαστικού
δικαίου15. Εξάλλου, όπως παγίως γίνεται δεκτό, η εφαρμογή των γενικών αρχών του
δικαίου που δεν έχουν συνταγματική κατοχύρωση (όπως η αρχή της χρηστής
διοίκησης), αποκλείεται όταν υπάρχει ρητή νομοθετική ρύθμιση16.
29. Επομένως, δεν μπορεί να γίνει δεκτό ότι η μη ενημέρωση του Σ.Μ. από την
Υπηρεσία περί του περιεχομένου των κρίσιμων συνταξιοδοτικών διατάξεων κατά το
χρόνο έκδοσης της απόφασης συνταξιοδότησής του αποτελεί παράνομη παράλειψη
οφειλόμενης νόμιμης ενέργειας, ούτε ανακύπτει εν προκειμένω ζήτημα προσβολής
των αρχών της χρηστής διοίκησης και της προστατευόμενης εμπιστοσύνης του
ασφαλισμένου, δεδομένου ότι οι κρίσιμες διατάξεις είναι δημοσιευμένες στην
Εφημερίδα της Κυβερνήσεως και προσβάσιμες σε οποιονδήποτε ενδιαφερόμενο
(επομένως και στον Σ.Μ.), ενώ παράλληλα, η διατύπωσή τους είναι σαφής και η
επέλευση των εννόμων συνεπειών τους απολύτως προβλέψιμη για τον μέσο επιμελή
ασφαλισμένο17.
30. Τούτο επιρρωνύεται ακόμα περισσότερο από το γεγονός ότι η κείμενη νομοθεσία
δίδει τη δυνατότητα ακόμα και στον μη επιμελή εργαζόμενο συνταξιούχο, ο οποίος εξ
ιδίου πταίσματος παρέλειψε να αιτηθεί την αναστολή της καταβολής της σύνταξής
του, να επιστρέψει τις ληφθείσες κατά το κρίσιμο χρονικό διάστημα συντάξεις και κατ’
επέκταση να επιτύχει την αναγνώριση του επίμαχου χρόνου εργασίας του ως
συντάξιμου 31. Κατόπιν των ανωτέρω, καθίσταται σαφές ότι δεν είναι δυνατόν να αξιοποιηθεί και
να θεωρηθεί ως συντάξιμος ο χρόνος που πραγματοποίησε ο Σ.Μ. ως
απασχολούμενος συνταξιούχος, λαμβάνοντας ταυτόχρονα τις αποδοχές της θέσης
του και ποσοστό της σύνταξής του, χωρίς την προηγούμενη επιστροφή των ποσών
της σύνταξης που του καταβλήθηκαν.
Απάντηση
32. Σύμφωνα με τα προεκτεθέντα, επί του τιθέμενου ερωτήματος, το Νομικό
Συμβούλιο του Κράτους (ΣΤ΄ Τμήμα) γνωμοδοτεί, ομόφωνα, ως ακολούθως:
Το γεγονός της μη έγκαιρης ενημέρωσης του Σ.Μ. από την καθ’ ύλην αρμόδια
Υπηρεσία του e-ΕΦΚΑ (Γενική Διεύθυνση Συντάξεων), περί του νομοθετικού
πλαισίου που διέπει τις προϋποθέσεις αξιοποίησης του χρόνου απασχόλησης των
εργαζόμενων στον δημόσιο τομέα συνταξιούχων του Δημοσίου, δεν μπορεί να
στοιχειοθετήσει τη διαφορετική αντιμετώπιση της δικής του περίπτωσης και την
αναγνώριση ως συντάξιμου του χρόνου που πραγματοποίησε ως απασχολούμενος
συνταξιούχος, χωρίς την προηγούμενη επιστροφή των ποσών της σύνταξης που του
καταβλήθηκαν.
ΘΕΩΡΗΘΗΚΕ
Αθήνα, 7-11-2025
