Ρεπορτάζ : Δημήτρης Ρηγόπουλος(από την Καθημερινή)
Φαινομενικά λίγα έχουν αλλάξει στη λίστα με τα 500 καλύτερα πανεπιστήμια στον κόσμο, που εκδίδουν από το 2003 οι ερευνητές του Ινστιτούτου Ανώτατης Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Ζια Τονγκ της Σαγκάης. Τα οκτώ από τα δέκα καλύτερα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα είναι αμερικανικά, το Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ εξακολυθεί να βρίσκεται στην...
κορυφή για όγδοη συνεχή χρονιά και οι ανακατατάξεις στην πρώτη εικοσάδα μοιάζουν αμελητέες. Αλλά μιλάμε πραγματικά για μια σχεδόν στατική εικόνα; Οχι καθόλου. Μπορεί η αμερικανική κυριαρχία να θολώνει λίγο τα νερά, αλλά μια πιο προσεκτική ματιά αποκαλύπτει τη στασιμότητα, αν όχι την ελαφρά υποχώρηση, των βρετανικών πανεπιστημίων: το πέμπτο Κέμπριτζ έχασε μια θέση, η Οξφόρδη παρέμεινε στη 10η και στο σύνολο είχαμε δύο βρετανικά πανεπιστήμια λιγότερα στα πρώτα 500 του κόσμου. Την ίδια στιγμή η Κίνα αναδύεται δυναμικά. Από τα 16 κινεζικά πανεπιστήμια το 2004 φθάσαμε φέτος στα 34, ενώ συνολικά η Ασία τα πάει πολύ καλά με 106 ιδρύματα. Εθνικό «αυτομαστίγωμα» Αν έρθουμε στα καθ’ ημάς, έχουμε δύο ελληνικά πανεπιστήμια στον κατάλογο. Πρώτο ελληνικό πανεπιστήμιο αναδεικνύεται το Εθνικό και Καποδιστριακό της Αθήνας, που βρίσκεται στην τρίτη εκατοντάδα της λίστας, στη 221η θέση παγκοσμίως και στην 85η στην Ευρώπη, ενώ στην επόμενη κατηγορία (θέσεις 301 εως 400) συναντάμε το Αριστοτέλειο της Θεσσαλονίκης, που είναι το 301ο στον κόσμο και 124ο στην Ευρώπη. Φυσικά, η λίστα της Σαγκάης είναι μια καλή ευκαιρία για ένα νέο γύρο εθνικού αυτομαστιγώματος. Εκ πρώτης όψεως τα αποτελέσματα δεν συνιστούν ελληνικό θρίαμβο. Αλλά μια πιο προσεκτική ματιά στον κινεζικό κατάλογο θα μας κάνει να αισθανθούμε λίγο καλύτερα. Γιατί, φυσικά, δεν έχει πολύ νόημα να συγκρίνεσαι με τις Ηνωμένες Πολιτείες ή τη Μεγάλη Βρετανία αλλά να βλέπεις τι κάνουν χώρες στο ίδιο βεληνεκές με σένα. Στην πρώτη εκατοντάδα, όπου η αρίθμηση είναι ακριβής και όχι ομαδική, δεν υπάρχει κανένα ανώτατο εκπαιδευτικό ίδρυμα από τη νότια Ευρώπη. Αντίθετα, ο μοναδικός εκπρόσωπος της Μεσογείου είναι ένα πανεπιστήμιο από το Ισραήλ, το Εβραϊκό Πανεπιστήμιο της Ιερουσαλήμ που καταλαμβάνει φέτος την 72 θέση. Το Ισραήλ κατορθώνει να έχει τρεις ακόμα παρουσίες στην ομάδα πανεπιστημίων από το 100 μέχρι το 150, όταν στην ίδια κατηγορία δεν υπάρχει πανεπιστήμιο από πολύ μεγαλύτερες χώρες όπως η Ισπανία. Η χώρα της Ιβηρικής βλέπει τα δύο πρώτα της πανεπιστήμια στην ίδια θέση με το Καποδιστριακό της Αθήνας. Οι Πορτογάλοι, ευθέως συγκρίσιμοι με μας, τα πάνε πολύ χειρότερα. «Βάζουν» και αυτοί μεν δύο πανεπιστήμια στη λίστα (της Λισσαβώνας και του Πόρτο), αλλά στη χαμηλότερη κατηγορία, από τη θέση 401 μέχρι την τελευταία (500ή). Ασχημα φαίνεται να τα έχουν πάει και τα εκπαιδευτικά ιδρύματα της Τουρκίας. Μοναδική παρουσία το Πανεπιστήμιο της Κωνσταντινούπολης, επίσης στην τελευταία ομάδα ιδρυμάτων. Τα κριτήρια Οι άνθρωποι της «Λίστας της Σαγκάης» (ARWU) αξιολογούν 1.000 πανεπιστήμια από όλο τον κόσμο με βάση τις ακαδημαϊκές και ερευνητικές τους επιδόσεις. Η ARWU χρησιμοποιεί έξι βασικούς δείκτες αξιολόγησης. Κατ’ αρχήν ο αριθμός των αποφοίτων και καθηγητών τους που έχουν κερδίσει Βραβείο Νομπέλ, ο αριθμός σημαντικών ερευνητών που διδάσκουν σε αυτά, ο αριθμός των άρθρων που έχουν δημοσιεύσει καθηγητές των πανεπιστημίων σε σημαντικές επιστημονικές επιθεωρήσεις, αντίστοιχες αναφορές σε εφημερίδες και, φυσικά, η απόδοση των φοιτητών. Οπως κάθε λίστα σε τόσο καχύποπτες εποχές έτσι και ο κατάλογος από τη Σαγκάη είναι εκτεθειμένος στην κριτική και στην αμφισβήτηση. Αλλά η μανία μας να τακτοποιήσουμε κάπως αυτόν τον μπερδεμένο κόσμο, μας κάνει να ξεχνάμε τέτοιου είδους λεπτομέρειες. Και οι «Τάιμς» κάνουν τη δική τους μέτρηση Δεν υπάρχει μόνο η «Λίστα της Σαγκάης». Αντίστοιχες έρευνες πραγματοποιούν δειθνώς και άλλοι φορείς, όπως η εφημερίδα «Τάιμς» του Λονδίνου που δημοσίευσε πέρυσι τον κατάλογο με τα 200 καλύτερα πανεπιστήμια του κόσμου. Το μόνο από τα ελληνικά πανεπιστήμια που είχε θέση στον σχετικό κατάλογο ήταν το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, το οποίο κατέχει την 177η θέση ανεβαίνοντας μάλιστα μέσα σε ένα χρόνο 23 ολόκληρες θέσεις. Με άριστα το 100 και με βάση ένα σύνθετο σύστημα βαθμολογίας, το Πανεπιστήμιο Αθηνών πέτυχε επίδοση 56,7, ευρισκόμενο ανάμεσα στο Πανεπιστήμιο της Αμβέρσας και στο Πανεπιστήμιο του Τέξας Α&Μ. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα ερευνών των «Τάιμς» τα προηγούμενα χρόνια, το 2008 το Πανεπιστήμιο Αθηνών βρισκόταν στην προτελευταία θέση της κατάταξης, το 2007 στη 247η, ενώ ακόμη παλαιότερα απουσίαζε από τους σχετικούς καταλόγους. Πάντως και η συγκεκριμένη μέτρηση έχει δεχθεί έντονη κριτική σχετικά με το κύρος και τη μεθοδολογία της
