Συνταξιοδοτικός οδηγός: Ποιοι γλιτώνουν τα 40 έτη για σύνταξη το 2022 με εξαγορές πλασματικών ετών

 

Διπλή αύξηση σε χρόνο ασφάλισης και όρια ηλικίας έως και 5 έτη γλιτώνουν εκατοντάδες χιλιάδες ασφαλισμένοι το 2022 που θα εφαρμοστεί ο γενικός κανόνας για συνταξιοδότηση με 40 χρόνια ασφάλισης και ηλικία 62 ετών ή με λιγότερα χρόνια αλλά με ηλικία όχι κάτω των 67 ετών για την πλήρη σύνταξη.

Μια νέα εγκύκλιος που εκδόθηκε την περασμένη εβδομάδα από το υπουργείο Εργασίας και υπογράφεται από τον αρμόδιο υφυπουργό Πάνο Τσακλόγλου, δίνει το περιθώριο στους ασφαλισμένους, κατά βάση όσους έχουν τα πρώτα ένσημα πριν από το 1993, και πριν από το 1983 όσον αφορά τα Ειδικά Ταμεία, να αξιοποιήσουν πλασματικούς χρόνους ασφάλισης με αίτηση το 2022 και να ζητήσουν να τους προσθέσουν σε προηγούμενα έτη.

Αυτή η δυνατότητα δεν ίσχυε για πολλούς παλαιούς ασφαλισμένους, όπως των Ειδικών Ταμείων με ένσημα πριν από το 1983 και εξ αυτού του λόγου υπήρχαν διαφορετικές ερμηνείες από τα Ταμεία.

Με τη νέα εγκύκλιο παίρνουν τα πλασματικά έτη και μπορούν να τα «κολλήσουν» σε προηγούμενα του 2022 έτη, ώστε έτσι να κατοχυρώσουν μικρότερα των 62 και 67 όρια ηλικίας συνταξιοδότησης.

Για παράδειγμα:

• Ασφαλισμένος Ταμείου ΔΕΚΟ ή τράπεζας με ένσημα πριν από το 1983 μπορεί να ζητήσει το 2022 να αναγνωρίσει 2 έτη στρατιωτικής θητείας για να συμπληρώσει την 35ετία το 2019 ή το 2020 και να βγει στη σύνταξη με όριο ηλικίας 60,6 ή 61 ετών. Με τις προηγούμενες οδηγίες δεν θα μπορούσε να ζητήσει να προστεθούν τα πλασματικά χρόνια πριν από το 2022, που σημαίνει ότι θα έβγαινε στη σύναξη με 40 χρόνια σε ηλικία 62 ετών.
• Ασφαλισμένη στο ΙΚΑ πριν από το 1992 που είχε 5.200 ημέρες ασφάλισης ως το 2010 και ανήλικο τέκνο τότε, μπορεί να αναγνωρίσει 300 ημέρες ανεργίας ή ασθένειας το 2022 και να κατοχυρώσει τις προϋποθέσεις του 2010, δηλαδή να πάρει σύνταξη με τα όρια ηλικίας που ισχύουν το έτος που κλείνει τα 50 για μειωμένη ή τα 55 για πλήρη. Αν έκλεισε τα 55 το 2021 μπορεί να πάρει μειωμένη στα 56,9, αρκεί να έχει 5.500 ένσημα το 2010 με αίτηση εξαγοράς πλασματικού χρόνου και το 2022.

Το ένθετο «Ασφάλιση και Συντάξεις» δημοσιεύει σήμερα έναν πρώτο οδηγό 10 απαντήσεων με τη βοήθεια του ειδικού επί του ασφαλιστικού Δημήτρη Μπούρλου για τις αλλαγές στα πλασματικά έτη, ποιους αφορούν και πώς γλιτώνουν τις αυξήσεις στα έτη ασφάλισης που θα είχαν αν δεν ξεκαθαριζόταν το τοπίο για το 2022.

Οι γενικές κατευθύνσεις της εγκυκλίου αναμένεται να εξειδικευτούν και από τον ΕΦΚΑ, στο πλαίσιο εφαρμογής των νέων ρυθμίσεων από τις υπηρεσίες του.

 10 απαντήσεις για τα πλασματικά έτη από τον Δημήτρη Μπούρλο

Απαντήσεις σε 10 καίρια ερωτήματα για τα πλασματικά έτη δίνει σήμερα αποκλειστικά μέσα από το ένθετο «Ασφάλιση και Συντάξεις» ο δικηγόρος Δημήτρης Μπούρλος.

Τα ερωτήματα τέθηκαν από το ένθετο «Ασφάλιση και Συντάξεις» προκειμένου οι ασφαλισμένοι να έχουν πλήρεις απαντήσεις για να προγραμματίσουν τις επόμενες κινήσεις τους.

1. Ποιες κατηγορίες αφορά η εγκύκλιος του υπουργείου;

Η εγκύκλιος, παρά τη γενική διατύπωση που έχει σε κάποια σημεία της, προεχόντως αφορά τα Ειδικά Ταμεία και κυρίως τους ασφαλισμένους που άρχισαν τον ασφαλιστικό τους βίο πριν από την 1η-1-1983.

2. Τι ίσχυε και τι αλλάζει για τις παραπάνω κατηγορίες ως το 2021 και από 2022;

Η βασική αλλαγή που εισάγει η εγκύκλιος σε σχέση με την ασφαλιστική πρακτική που ακολουθείτο είναι ότι αναγνωρίζει δικαίωμα αναγωγής του αναγνωριζόμενου χρόνου πλασματικών (ειδικά της στρατιωτικής υπηρεσίας) σε χρόνο προγενέστερο του έτους υποβολής της αίτησης αναγνώρισης.

3. Πότε μπορούν να αξιοποιήσουν πλασματικό χρόνο οι εν λόγω κατηγορίες ασφαλισμένων;

Με τη νέα εγκύκλιο και με την αναγνώριση του χρόνου στρατιωτικής υπηρεσίας, μπορεί να συμπληρώσει την 35ετία νωρίτερα κατά 2 ή και 3 έτη, αξιοποιώντας ακριβώς τη δυνατότητα αναγωγής σε προγενέστερο χρόνο. Ετσι, λοιπόν, περιπτώσεις ασφαλισμένων που δεν είχαν υποβάλει αίτηση αναγνώρισης πριν από το 2022 μπορούν τώρα να «φτιάξουν» 35ετία νωρίτερα από το 2022, άρα να συνταξιοδοτηθούν και νωρίτερα, ανάλογα με το διάστημα του χρόνου που αναγνωρίζεται.

4. Πόσα πλασματικά έτη έχουν δικαίωμα να αξιοποιήσουν;

Ο αριθμός των πλασματικών ετών που μπορούν να αναγνωρισθούν δεν αυξάνεται ούτε μειώνεται. Κατ’ ανώτατο όριο στον ιδιωτικό τομέα είναι 7 έτη (από στρατιωτική θητεία, σπουδές, τέκνα κ.ά.) ενώ στο Δημόσιο ο χρόνος λόγω τέκνων είναι ξεχωριστός και προστίθεται πέραν των 7 ετών.

5. Είναι ίδια τα πλασματικά για θεμελίωση και για προσαύξηση σύνταξης;

Ο αριθμός των πλασματικών για θεμελίωση δικαιώματος και για προσαύξηση ποσού σύνταξης είναι ίδιος στον ιδιωτικό τομέα. Στο Δημόσιο τα πράγματα διαφέρουν, αφού η χρήση πλασματικών για θεμελίωση 25ετίας το 2010 δεν παρέχει δικαίωμα για περαιτέρω αναγνωρίσεις για προσαύξηση της σύνταξης.

6. Ποια μπορεί να είναι η ηλικία συνταξιοδότησης που κατοχυρώνουν ή θεμελιώνουν εντός του 2022 με τις αναγνωρίσεις πλασματικού χρόνου και ποια θα ήταν αν δεν έβγαινε η εγκύκλιος του υπουργείου;

Οσοι ασφαλισμένοι συμπληρώνουν με τη νέα εγκύκλιο την 35ετία αντί του 2022, είτε το 2021 είτε το 2020 ή και το 2019, συνταξιοδοτούνται έως ενάμιση χρόνο νωρίτερα απ’ ό,τι θα μπορούσαν να συνταξιοδοτηθούν, συμπληρώνοντας την 35ετία το 2022.

7. Η νέα εγκύκλιος αφορά και όσους θεμελιώνουν δικαίωμα συνταξιοδότησης με τις προϋποθέσεις του 2011 και 2012 και τι μπορούν να κάνουν το 2022 με τις αναγνωρίσεις πλασματικού χρόνου;

Η εγκύκλιος, παρά τη γενική διατύπωση που έχει, δεν μεταβάλλει τα δεδομένα στις κατηγορίες αυτές. Αφορά, όπως είπαμε, τη συμπλήρωση 35ετίας στα Ειδικά Ταμεία και αφορά τους ασφαλισμένους πριν από την 1η-1-1983.

8. Γιατί η εγκύκλιος θέτει το χρονικό όριο του Ιουλίου του 2018 ως προς τα πλασματικά έτη;

Η αναφορά της εγκυκλίου στον Ιούλιο του 2018 σχετίζεται με το νόμο 4554/2018 και δη το άρθρο 1, που θέσπισε ενιαίο καθεστώς για όλους τους φορείς που εντάχθηκαν στον ΕΦΚΑ, αναφορικά με την έναρξη (και λήξη) της απονομής της σύνταξης, με την οποία άρρηκτα και παρακολουθηματικά συνδέεται και η αίτηση αναγνώρισης πλασματικών χρόνων.

9. Ενας ασφαλισμένος στο Δημόσιο που κλείνει τα 58 το 2022 με 35ετία (είχε 24 έτη το 2011) θα επιβαρυνθεί με αύξηση ορίου ηλικίας στα 62 και με αύξηση χρόνου ασφάλισης στα 40 έτη, ή με τη νέα εγκύκλιο μπορεί να αποφύγει τη δυσμενή αλλαγή και πώς;

Αν ο ασφαλισμένος συμπληρώνει 24ετία το 2011 και 35ετία το 2022, θα επιβαρυνθεί με αύξηση του απαιτούμενου χρόνου ασφάλισης στα 40 έτη. Μπορεί, αξιοποιώντας και αναγνωρίζοντας χρόνο στρατού, να έχει 25ετία το 2010 και 35ετία το 2020, να αποφύγει τα 40 έτη ασφάλισης. Αυτό βεβαίως εφαρμοζόταν και πριν από τη νέα εγκύκλιο.

10. Η κατοχύρωση – θεμελίωση συνταξιοδοτικών προϋποθέσεων με μικρότερα των 62 και 67 όρια ηλικίας που θα έληγαν στις 31/12/2021 μπορεί να γίνει και το 2022 με αναγνωρίσεις πλασματικού χρόνου;

Από καμία διάταξη δεν προβλεπόταν λήξη της δυνατότητος αναγνώρισης πλασματικών την 31-12-2021. Η σαφής διατύπωση της εγκυκλίου ξεκαθαρίζει μια σύγχυση που επικράτησε το τελευταίο χρονικό διάστημα σε σχέση με αυτό, που επαναλαμβάνω ουδέποτε από διάταξη δεν προβλέφθηκε. Ως εκ τούτου οι ασφαλισμένοι έχουν τη δυνατότητα αναγνώρισης πλασματικού χρόνου υποβάλλοντας αίτηση το 2022 για να κατοχυρώσουν ή να θεμελιώσουν συνταξιοδοτικό δικαίωμα με βάση τις προϋποθέσεις του έτους στο οποίο ζητούν να προσμετρηθεί ο πλασματικός χρόνος.

 Σύνταξη με 35ετία για ασφαλισμένους Ειδικών Ταμείων πριν από το 1983

Με 35 έτη	Ηλικία συνταξιοδότησης
το 2016	59
το 2017	59,6
το 2018	60
το 2019	60,6
το 2020	61
το 2021	61,6
το 2022	62 με 40 έτη

Τα όρια ηλικίας για συνταξιοδότηση μητέρων με 5.500 ένσημα στο ΙΚΑ (έναρξη ασφάλισης μέχρι 31/12/1992)

Πλήρης σύνταξη με 5.500 ημέρες ως το 2010 και ανήλικο τέκνο
Ηλικία 55		Ηλικία συνταξιοδότησης
το 2016		58
το 2017		59,6
το 2018		61
το 2019		62,6
το 2020		64
το 2021		65,6
το 2022		67
Με 5.500 ημέρες το 2011 και ανήλικο τέκνο
Ηλικία 57		Ηλικία συνταξιοδότησης
το 2016		59,6
το 2017		60,9
το 2018		62
το 2019		63,3
το 2020		64,6
το 2021		65,9
το 2022		67
Μειωμένη σύνταξη με 5.500 ένσημα και ανήλικο το 2010, ή το 2011
Ηλικία 50, ή 52	Ηλικία συνταξιοδότησης
το 2016	56,9
το 2017	58,5
το 2018	60,2
το 2019	61,10
από 1ης/1/2020	62

Τα όρια ηλικίας για σύνταξη μητέρων από ταμεία ΔΕΚΟ-Τραπεζών (ασφάλιση μέχρι 1992)

Πλήρης με ανήλικο και 25ετία το 2010, ή το 2011
Ηλικία 50 ή 52	Ηλικία συνταξιοδότησης
2016	56,9
2017	58,5
2018	60,2
2019	61,1
2020	63,7
2021	65,3
2022	67
Πλήρης με ανήλικο και 25ετία το 2012
Ηλικία 55	Ηλικία συνταξιοδότησης
2016	58
2017	59,6
2018	61
2019	62,6
2020	64
2021	65,6
2022	67
Μειωμένη με ανήλικο και 25ετία το 2011
Ηλικία 50 ετών	Ηλικία συνταξιοδότησης
2016	56,9
2017	58,5
2018	60,2
2019	61,1
2020	62
Μειωμένη με ανήλικο και 25ετία το 2012
Ηλικία 53 ετών	Ηλικία συνταξιοδότησης
2016	58
2017	59,6
2018	61
Από 1ης/1/2019   eleftherostypos.gr	62

Διαγραφή οφειλών και σύνταξη σε ασφαλισμένους ΟΓΑ - ΟΑΕΕ

 

Νέα εγκύκλιος του ΕΦΚΑ απεμπλέκει αρκετούς ασφαλισμένους από οφειλές στις οποίες προφανώς δεν θα μπορούσαν να ανταποκριθούν και οι οποίες αποτελούσαν τροχοπέδη στην ολοκλήρωση της διαδικασίας συνταξιοδότησης

Μία πολύ σημαντική εγκύκλιος εκδόθηκε πρόσφατα από τον ΕΦΚΑ (υπ' αριθμ. 60/2021), η οποία έχει τον τίτλο «Νομιμοποίηση χρόνου ασφάλισης στον π. ΟΓΑ κ.λπ.». Με την εγκύκλιο αυτή, που εκδόθηκε για να εφαρμοσθεί νομοθετική ρύθμιση που ψηφίσθηκε τον Απρίλιο του 2021, επιλύεται θετικά για ασφαλισμένους του ΟΓΑ ένα θέμα που ταλαιπωρούσε αρκετούς τα τελευταία χρόνια.

Υπάρχουν πολλοί που ασφαλίζονταν στον ΟΓΑ επί σειρά ετών και όταν συμπλήρωσαν το 67^ο έτος της ηλικίας τους υπέβαλαν αίτηση για συνταξιοδότηση. Δεν ήταν λίγες οι περιπτώσεις που οι αρμόδιες υπηρεσίες εξετάζοντας τα ασφαλιστικά δεδομένα διαπίστωσαν ότι κάποιοι κακώς ασφαλίζονται από κάποιο χρονικό σημείο και μετά και ότι αντί του ΟΓΑ έπρεπε να ασφαλισθούν στον ΟΑΕΕ.

Αυτό δεν ήταν μόνο μια ανατροπή στον ασφαλιστικό σχεδιασμό που επέφερε σημαντική καθυστέρηση στην ολοκλήρωση της συνταξιοδοτικής διαδικασίας. Η αλλαγή φορέα ασφάλισης από ΟΓΑ σε ΟΑΕΕ σήμαινε πρόσθετες ασφαλιστικές εισφορές. Οι εισφορές του ΟΑΕΕ ήταν σημαντικά υψηλότερες από αυτές του ΟΓΑ, έτσι λοιπόν ο ασφαλισμένος βρισκόταν προ ενός καταλογισμού εισφορών που σε αρκετές περιπτώσεις ήταν αρκετά υψηλός, ιδιαίτερα αν η αλλαγή ασφάλισης έπρεπε να γίνει για αρκετά χρόνια. Πέραν αυτού δε, υπήρχε και η σημαντικότατη επιβάρυνση από πρόσθετα τέλη.

Διαγραφή οφειλών

Με τη νέα ρύθμιση και την εγκύκλιο θεωρείται ότι οι ασφαλισμένοι καλώς ασφαλίσθηκαν στον ΟΓΑ, οι δε οφειλές που προέκυψαν από την αλλαγή της ασφάλισης από ΟΓΑ σε ΟΑΕΕ διαγράφονται. Και αυτό γίνεται είτε είχαν πληρώσει τις εισφορές του ΟΓΑ, είτε όχι. Βεβαίως για τη συνταξιοδότηση οι οφειλές στον ΟΓΑ δεν πρέπει να υπερβαίνουν τα 6.000 ευρώ, άλλως το πέραν αυτού του ορίου ποσό πρέπει να καταβληθεί εφάπαξ.

Κατά τη ρητή αναφορά της εγκυκλίου, η νέα ρύθμιση καλύπτει τόσο ασφαλισμένους που η αίτηση συνταξιοδότησής τους εκκρεμεί, όσο και ασφαλισμένους που οι υποθέσεις τους εκκρεμούν ενώπιον διοικητικών οργάνων μετά τη διατύπωση αμφισβητήσεων σε σχέση και με την αλλαγή ασφάλισης αλλά και τον γενόμενο καταλογισμό. Βεβαίως αν ο ασφαλισμένος μετά τον καταλογισμό εισφορών έχει καταβάλει τα ποσά που του ζητήθηκαν, δεν μπορεί να τα αναζητήσει ως αχρεωστήτως καταβληθέντα.

Τρεις πληρωμές στους συνταξιούχους μέχρι το τέλος του χρόνου

Τριπλό πακέτο πληρωμών στις συντάξεις φέρνει ο τελευταίος μήνας του 2021, καθώς εκτός από την τακτική καταβολή των αποδοχών Ιανουάριου που θα γίνει νωρίτερα λόγω εορτών, δεκάδες χιλιάδες συνταξιούχοι με 30 έτη ασφάλισης και άνω θα πληρωθούν χρωστούμενα αναδρομικά και αυξήσεις από τον επανυπολογισμό του νόμου Βρούτση, ενώ άλλοι 850.000 χαμηλοσυνταξιούχοι θα πάρουν το «Δώρο» των 250 ευρώ.

Στις 20 με 23 Δεκεμβρίου θα πληρωθούν οι κύριες και επικουρικές συντάξεις του Ιανουάριου 2022.

Μετά τα Χριστούγεννα, 27 με 31 Δεκεμβρίου θα πληρωθούν τα χρωστούμενα αναδρομικά από τον επανυπολογισμό συντάξεων σε περίπου 17.000 συνταξιούχους οι οποίοι αποχώρησαν μετά το 2016 με περισσότερα από 30 χρόνια ασφάλισης, χωρίς όμως να έχουν πάρει μέχρι τώρα την επιπλέον διαφορά στις συντάξεις τους με βάση τα ποσοστά αναπλήρωσης του νόμου Βρούτση.

Αλλοι 12.1 70 συνταξιούχοι από την ίδια κατηγορία (μετά το 2016 με επανυπολογισμό σύνταξης), οι οποίοι πληρώθηκαν τα αναδρομικά από τις αυξήσεις του επανυπολογισμού στις 26 Νοεμβρίου, θα πληρωθούν μαζί με τη σύνταξη Ιανουάριου την αύξηση του νέου νόμου, π οποία θα είναι μόνιμη κάθε μήνα.

Σε αγώνα δρόμου έχουν αποδυθεί τα υπουργεία Εργασίας και Οικονομικών ώστε τα 250 ευρώ από την έκτακτη ενίσχυση που ψήφισε η κυβέρνηση να πληρωθούν σε 850.000 χαμηλοσυνταξιούχους πριν από τα Χριστούγεννα. Οι τελευταίες πληροφορίες πάντως από αρμόδια στελέχη που μίλησαν στον «Ε.Τ.» δίνουν «μικρή πιθανότητα» για πληρωμή του «Δώρου» των 250 ευρώ πριν από τις 25 Δεκεμβρίου, και λόγω της τεχνικής διαδικασίας που απαιτείται για τη διασταύρωση των στοιχείων των δικαιούχων, η πληρωμή είναι πιο σίγουρο ότι θα γίνει μεταξύ 27 και 31 Δεκεμβρίου.

Ανά Ταμείο

Το χρονοδιάγραμμα των πληρωμών που θα γίνουν από τον ΕΦΚΑ έχει ως εξής:

• Στις 20 Δεκεμβρίου 2021, ημέρα Δευτέρα, θα καταβληθούν οι κύριες και επικουρικές συντάξεις των μη μισθωτών (δηλαδή των συνταξιούχων που προέρχονται από τους τέως φορείς ΟΑΕΕ, ΟΓΑ και ΕΤΑΑ).
• Στις 21 Δεκεμβρίου 2021, ημέρα Τρίτη, θα καταβληθούν οι κύριες και επικουρικές συντάξεις των μισθωτών (δηλαδή των συνταξιούχων που προέρχονται από το τ. ΙΚΑ-ΕΤΑΜ, τις τράπεζες και τον ΟΤΕ) που ο ΑΜΚΑ τους λήγει σε 1,3, 5, 7, 9.
• Στις 22 Δεκεμβρίου 2021, ημέρα Τετάρτη, θα καταβληθούν οι κύριες και επικουρικές συντάξεις των μισθωτών (δηλαδή των συνταξιούχων που προέρχονται από το τ. ΙΚΑ-ΕΤΑΜ, τις τράπεζες και τον ΟΤΕ) που ο ΑΜΚΑ τους λήγει σε 0, 2, 4, 6, 8.
• Στις 23 Δεκεμβρίου 2021, ημέρα Πέμπτη, θα καταβληθούν κύριες και επικουρικές συντάξεις του Δημοσίου, των τ. ΝΑΤ, τ. ΕΤΑΤ, τ. ΕΤΑΠ-ΜΜΕ και της ΔΕΗ.

Θα ακολουθήσουν μετά τα Χριστούγεννα (27-31 Δεκεμβρίου) οι πληρωμές αναδρομικών από τις αυξήσεις του επανυπολογισμού συντάξεων σε νέους, από Μάιο του 2016 και μετά, συνταξιούχους με περισσότερα από 30 χρόνια ασφάλισης.

Τα αναδρομικά θα τα πάρουν περίπου 17.000 συνταξιούχοι. Τα ποσά που θα λάβουν είναι πάνω και από 2.500 ευρώ, καθώς περιλαμβάνουν τις αυξήσεις 26 μηνών, οι οποίες θα έπρεπε να έχουν πιστωθεί στις συντάξεις τους από την 1 η Οκτωβρίου 2019 και μετά, που ισχύει ο νόμος 4670/2020 με τα βελτιωμένα ποσοστά υπολογισμού των συντάξεων από τα 30 έτη ασφάλισης και πάνω. Στα αναδρομικά επιβάλλεται φόρος 20%.

Μποναμάς…

Το «Δώρο» των 250 ευρώ θα πληρωθεί στους χαμηλοσυνταξιούχους που έχουν ετήσιο ατομικό φορολογητέο εισόδημα έως 7.200 ευρώ, δηλαδή σε όσους παίρνουν μικτή προ κρατήσεων ασθένειας και προ φόρου σύνταξη, ή άθροισμα συντάξεων έως τα 638 ευρώ το μήνα.

Αν ξεπερνούν τα 7.200 ευρώ είτε από σύνταξη είτε από άλλο εισόδημα (π.χ. ενοίκια) δεν θα πάρουν τα 250 ευρώ. Για ζευγάρι χαμηλοσυνταξιούχων το κριτήριο για να πάρουν και οι δύο την ενίσχυση των 250 ευρώ είναι να έχουν ετήσιο οικογενειακό εισόδημα έως 14.400 ευρώ, υπό την προϋπόθεση ότι το ατομικό τους εισόδημα δεν είναι πάνω από 7.200 ευρώ. Αν, δηλαδή, ένα ζευγάρι συνταξιούχων έχει συνολικό εισόδημα 13.500 ευρώ, εκ των οποίων ο ένας έχει 7.500 ευρώ και ο άλλος 6.000 ευρώ, την ενίσχυση θα την πάρει ο ένας με το εισόδημα των 6.000 ευρώ.

ΣτΕ: Συνταγματικός ο υποχρεωτικός εμβολιασμός των υγειονομικών και της ΕΜΑΚ

Ανακοίνωση του Προέδρου του Σ.τ.Ε. σχετικά με το αποτέλεσμα της διάσκεψης των υποθέσεων για τον υποχρεωτικό εμβολιασμό που συζητήθηκαν στην Ολομέλεια στις 8 Οκτωβρίου (υποθέσεις ΕΜΑΚ, ΠΟΕΔΗΝ, σωματείου εργαζομένων ΕΚΑΒ, φυσικών προσώπων)

Ο Πρόεδρος του Συμβουλίου της Επικρατείας

Σύμφωνα με το άρθρο 34 παρ.8 του π.δ. 18/1989, όπως προστέθηκε με το άρθρο 25 του ν. 4786/2021

Ανακοινώνει τα εξής:

Την Παρασκευή 26 Νοεμβρίου 2021 η Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας συνήλθε σε διάσκεψη υποθέσεων α) υπηρετούντων στις Ειδικές Μονάδες Αντιμετώπισης Καταστροφών (ΕΜΑΚ), με εισηγήτρια τη Σύμβουλο Παναγιώτα Καρλή και β) ιατρικού, παραϊατρικού, νοσηλευτικού, υγειονομικού και λοιπού προσωπικού δομών υγείας, με εισηγητή τον Σύμβουλο Βασίλειο Ανδρουλάκη. Οι υποθέσεις αφορούν εμβολιασμό κατά του κορωνοϊού covid-19 και συζητήθηκαν κατά τη δικάσιμο της 8ης Οκτωβρίου 2021.

Ι. Επί της αιτήσεως ακυρώσεως που αφορά την ΕΜΑΚ το Δικαστήριο:

1) Έκρινε (ομοφώνως) ότι η προσβαλλόμενη πράξη του Αρχηγού του Πυροσβεστικού Σώματος (ΠΣ), καθ’ ο μέρος προβλέπει ότι στις ΕΜΑΚ υπηρετεί μόνον εμβολιασμένο προσωπικό και ορίζει απώτατη προθεσμία προγραμματισμού του εμβολιασμού όσων δεν είχαν εμβολιαστεί ή προγραμματίσει τον εμβολιασμό τους προκειμένου να μην απομακρυνθούν από τις υπηρεσίες αυτές, αποτελεί κανονιστική διοικητική πράξη.

2) Έκρινε (ομοφώνως) ότι η ανωτέρω πράξη δημοσιεύθηκε μεν στον εσωτερικό ιστότοπο του ΠΣ, όφειλε όμως να είχε δημοσιευθεί στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.

3) Περαιτέρω, το Δικαστήριο, λόγω της σπουδαιότητας των τιθεμένων ζητημάτων, προχώρησε στην εξέταση αυτών και έκρινε, μεταξύ άλλων, (με μειοψηφία 3 μελών) ότι η προσβαλλόμενη πράξη δεν αντίκειται στις συνταγματικές ή υπερνομοθετικές διατάξεις των οποίων γίνεται επίκληση, διότι α) ο εμβολιασμός επιβάλλεται στους υπαλλήλους του ΠΣ που υπηρετούν στις ΕΜΑΚ προς διασφάλιση της αδιάλειπτης επιχειρησιακής λειτουργίας και της πλήρους υπηρεσιακής διαθεσιμότητας του προσωπικού των εν λόγω υπηρεσιών, που έχουν ειδική αποστολή και ιδιαίτερες συνθήκες άσκησης καθηκόντων, β) προβλέπεται από ουσιαστικό νόμο και, ειδικότερα, από την προσβαλλόμενη κανονιστική πράξη, η οποία εκδόθηκε κατ’ εξουσιοδότηση του άρθρου 79 παρ. 13 του ν. 4662/2020 σε συνδυασμό με άλλες διατάξεις του ίδιου νόμου, οι οποίες παρέχουν εξουσιοδότηση στον Αρχηγό του ΠΣ να θεσπίσει εγκύρως, ως πρόσθετο προσωρινό, υπό περιστάσεις πανδημίας, όρο για την καλή κατάσταση της υγείας των υπηρετούντων στις ΕΜΑΚ, τον εμβολιασμό τους κατά του κορωνοϊού covid-19, γ) στηρίζεται σε έγκυρα επιστημονικά δεδομένα επισήμων φορέων στην Ελλάδα (Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμών, ΕΟΔΥ) και διεθνώς, σύμφωνα με τα οποία ο εμβολιασμός είναι ο αποτελεσματικότερος τρόπος ελέγχου εξάπλωσης της νόσου, ενώ τα οφέλη των εμβολίων υπερτερούν των τυχόν παρενεργειών, οι οποίες είναι εξαιρετικά σπάνιες.

4) Κρίθηκε επίσης ότι η υποχρέωση εμβολιασμού δεν παραβιάζει τις αρχές της ισότητας και της απαγόρευσης των διακρίσεων, διότι η διαφορετική μεταχείριση με κριτήριο τον εμβολιασμό ερείδεται επί αντικειμενικού κριτηρίου, κυρίως λόγω της μη αμφισβητούμενης ούτε από τους αιτούντες, μειωμένης συχνότητας και έντασης με την οποία νοσούν και μεταδίδουν την νόσο οι εμβολιασμένοι σε σχέση με τους ανεμβολίαστους. 5) Τέλος, το Δικαστήριο εφαρμόζοντας το άρθρο 50 παρ. 3 εδ. α του π.δ. 18/1989 και σταθμίζοντας τα έννομα συμφέροντα των διαδίκων, αποφάσισε (ομοφώνως) να αναβάλει την έκδοση οριστικής απόφασης και να χορηγήσει στη Διοίκηση προθεσμία ενός μηνός από την κοινοποίηση σ’ αυτήν της απόφασης της Ολομέλειας, προκειμένου να προβεί στη δημοσίευση της πράξης του Αρχηγού του ΠΣ στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.

ΙΙ. Επί των εννέα αιτήσεων ακυρώσεως που αφορούν το απασχολούμενο σε δομές υγείας ιατρικό, παραϊατρικό, νοσηλευτικό και λοιπό προσωπικό (αιτήσεις ΠΟΕΔΗΝ, Σωματείου εργαζομένων ΕΚΑΒ και υπόχρεων φυσικών προσώπων), το Δικαστήριο

1) απέρριψε ορισμένες ως απαράδεκτες.

2) Τις υπόλοιπες αιτήσεις απέρριψε (με μειοψηφία 3 μελών) με την αιτιολογία, μεταξύ άλλων, ότι ο υποχρεωτικός εμβολιασμός (άρθρο 206 ν. 4820/2021) δεν αντίκειται στις συνταγματικές ή υπερνομοθετικές διατάξεις των οποίων γίνεται επίκληση, διότι, στην προκειμένη περίπτωση, αυτός: α) επιβάλλεται στη συγκεκριμένη επαγγελματική ομάδα στο πλαίσιο της συνταγματικής υποχρέωσης για επίδειξη κοινωνικής αλληλεγγύης, ειδικώς δε όσον αφορά το ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό λόγω της αυξημένης ευθύνης που έχει ως προς τη διαφύλαξη της υγείας των ασθενών, β) προβλέπεται από τον νόμο, γ) στηρίζεται σε έγκυρα επιστημονικά δεδομένα τα οποία αποδέχεται η συντριπτική πλειοψηφία των αρμόδιων επιστημονικών φορέων στην Ελλάδα και διεθνώς, σύμφωνα με τα οποία ο εμβολιασμός αποτελεί βασικό εργαλείο για την ανάσχεση της πανδημίας του κορωνοϊού covid-19 και δ) σύμφωνα με τα υπάρχοντα επιστημονικά δεδομένα, οι σοβαρές παρενέργειες του εμβολιασμού είναι εξαιρετικά σπάνιες. Εξ άλλου, (με μειοψηφία 5 μελών) κρίθηκε ότι η αναστολή εργασίας χωρίς την καταβολή του συνόλου των αποδοχών είναι συνταγματικώς ανεκτή.

Κρίθηκε επίσης αφ’ ενός ότι η υποχρέωση εμβολιασμού μόνο του ιατρικού, παραϊατρικού, νοσηλευτικού και λοιπού προσωπικού δεν παραβιάζει την αρχή της ισότητας εν σχέσει με άλλες κατηγορίες εργαζομένων και αφ’ ετέρου ότι η προβλεπόμενη διαδικασία παρακολούθησης και ελέγχου της συμμόρφωσης με την υποχρέωση εμβολιασμού κατά του κορωνοϊού δεν παραβιάζει τη νομοθεσία περί προστασίας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα.

​ΙΙΙ. Η δημοσίευση των αποφάσεων αναμένεται μέχρι τον Απρίλιο του ερχομένου έτους.-

Πότε μπορεί να λαμβάνεται υπόψη υλικό από κάμερα για την καταδίκη κατηγορουμένου; (ΑΠ 254/2021)

 Δικονομική αξιοποίηση βιντεοληπτικού υλικού και σχετικών φωτογραφιών από κλειστό κύκλωμα καταγραφής ιδιωτικού χώρου στάθμευσης αυτοκινήτων

Μία ενδιαφέρουσα απόφαση αναφορικά με την αξιοποίηση υλικού από κάμερα, με βάση το οποίο αναγνωρίστηκε και καταδικάστηκε κατηγορούμενος, εξέδωσε ο Άρειος Πάγος (ΑΠ 254/2021).

Ειδικότερα, ο μοναδικός λόγος αναίρεσης, σύμφωνα με τον οποίο το δευτεροβάθμιο δικαστήριο, εσφαλμένα και κατά παράβαση των διατάξεων του άρθρου 177 παρ. 2 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας, έλαβε υπόψη του και θεμελίωσε την καταδικαστική σε βάρος του αναιρεσείοντος κρίση σε απαγορευμένο αποδεικτικό μέσο, κρίθηκε απορριπτέος από το ανώτατο δικαστήριο.

Το δευτεροβάθμιο δικαστήριο έκρινε τον κατηγορούμενο ένοχο για εμπρησμό, από τον οποίο μπορεί να προκύψει κοινός κίνδυνος σε ξένα πράγματα κατ' εξακολούθηση (δύο μερικότερες πράξεις, εκ των οποίων η µία σε απόπειρα), καθώς και για διακεκριμένη φθορά κατ' εξακολούθηση.

Στην κρίση του αυτή οδηγήθηκε, λαμβάνοντας υπόψη του ψηφιακό δίσκο, που περιέχει βιντεοληπτικό υλικό από κλειστό κύκλωμα καταγραφής σκηνών ιδιωτικού χώρου στάθμευσης αυτοκινήτων.

Κατά το σκεπτικό του δικαστηρίου, από το συνδυασμό των διατάξεων του Ν.2472/1997 με τις διατάξεις των άρθρων 177, 217, 251, 358 και 575 του ΚΠοινΔ, είναι δυνατόν να προσαχθούν και να αναγνωσθούν ενώπιον του ποινικού δικαστηρίου έγγραφα που άπτονται των προσωπικών ή και ευαίσθητων δεδομένων, προκειμένου να αναζητηθεί και ευρεθεί η ουσιαστική αλήθεια της υπόθεσης.

Όπως επισημαίνει ο ΑΠ, τα δικαιώματα τόσο της ιδιωτικής ζωής όσο και της προστασίας των προσωπικών δεδομένων δεν είναι απόλυτα. Όπως και κάθε άλλο συνταγματικό δικαίωμα, μπορούν να περιορισθούν, αν συντρέχουν σοβαροί λόγοι δημόσιου συμφέροντος και αν η άσκησή τους προσβάλλει τα δικαιώματα των άλλων, υπό τον όρο βεβαίως πως δεν παραβιάζεται η συνταγματικά κατοχυρωμένη αρχή της αναλογικότητας.

Ειδικά όσον αφορά στην προστασία των προσωπικών δεδομένων, το δικαστήριο επεσήμανε πως αυτή δεν εξικνείται μέχρι της πλήρους απαγόρευσης της επεξεργασίας τους αλλά στη θέσπιση όρων και προϋποθέσεων, υπό τις οποίες είναι επιτρεπτή η επεξεργασία τους, ούτως ώστε να επιτευχθεί μία δίκαιη ισορροπία μεταξύ της προστασίας του δικαιώματος αυτού και της ικανοποίησης και άλλων συνταγματικά κατοχυρωμένων δικαιωμάτων και συνταγματικών αρχών, όπως είναι το δικαίωμα της έννομης προστασίας και οι αρχές της εύρυθμης λειτουργίας του κράτους και της χρηστής απονομής της δικαιοσύνης. Τέτοια περίπτωση συνδρομής υπέρτερου εννόμου συμφέροντος συνιστά, ιδίως, η περίπτωση κατά την οποία τα στοιχεία που ζητούνται είναι αναγκαία για την αναγνώριση, άσκηση ή υπεράσπιση δικαιώματος ενώπιον δικαστηρίου.

Εν προκειμένω, κρίθηκε νόμιμη η δικονομική αξιοποίηση του επίδικου βιντεοληπτικού υλικού, καθώς και των εξ' αυτού εξαχθεισών φωτογραφιών, από το κλειστό κύκλωμα καταγραφής ιδιωτικού χώρου στάθμευσης αυτοκινήτων.

Συγκεκριμένα, κατά την κρίση του ανωτάτου δικαστηρίου, καμία ακυρότητα δεν δημιουργήθηκε από το γεγονός ότι η προσβαλλόμενη απόφαση έλαβε υπόψη της και συνεκτίμησε, μαζί με τα άλλα αποδεικτικά στοιχεία, και το επίδικο βιντεοληπτικό υλικό, εφόσον δεν πρόκειται για αποδεικτικό στοιχείο, το οποίο προέκυψε κατά παράβαση των διατάξεων των άρθρου 177 παρ. 2 του ΚΠοινΔ ή των συνταγματικών διατάξεων 19 παρ. 3 και 9Α του Συντάγματος ή της διάταξης του άρθρου 8 της ΕΣΔΑ, όπως αβασίμως ισχυρίστηκε ο αναιρεσείων. Επομένως, ο τελευταίος δεν στερήθηκε οιουδήποτε υπερασπιστικού του δικαιώματος.

Το δικαστήριο έκρινε πως το παραβιασθέν συνταγματικό δικαίωμα του αναιρεσείοντος στα προσωπικά του δεδομένα δεν άπτεται αμέσως του σκληρού πυρήνα της προσωπικής του σφαίρας, που θα απαιτούσε τη συναίνεση αυτού, αφού η συμπεριφορά που καταγράφηκε και περιέχεται στο ένδικο βιντεοληπτικό υλικό, ουδεμία σχέση έχει με ιδιωτική του πράξη, ούτε έχει καμιά σχέση με την ανάπτυξη της προσωπικότητάς του. Και τούτο, διότι οι κάμερες κλειστού κυκλώματος κατέγραψαν τις κινήσεις του σε δημόσιο χώρο και όχι στην οικία του ή σε ιδιωτικό προσωπικό του χώρο.

Περαιτέρω, το δικαστήριο έκρινε πως η αξιοποίηση του εν λόγω αποδεικτικού υλικού επιβάλλεται και από την τήρηση της αρχής της αναλογικότητας. Τα πληγέντα από τις υπό κρίση πράξεις του δράστη αγαθά κρίθηκαν σαφώς υπέρτερα εκείνου της προστασίας των προσωπικών του δεδομένων, λαμβάνοντας υπόψη πως, σε αντίθετη περίπτωση, η εν λόγω απαγόρευση θα οδηγούσε σε κατάργηση του δικαιώματος σε δικαστική ακρόαση και προστασία, κατ’ άρθρο 20 παρ.1 του Συντάγματος, αφού ο μηνυτής δεν θα μπορούσε να γίνει χρήση του μοναδικού αποδεικτικού μέσου, στο οποίο βασίστηκε η καταγγελία του. Το γεγονός αυτό θα είχε ως αποτέλεσμα να πληγεί ακόμη και η ανθρώπινη αξία του απροστάτευτου εν λόγω θύματος των επίδικων αξιοποίνων πράξεων.

Απόσπασμα απόφασης

Σύμφωνα με τα αναγραφόμενα στη μείζονα πρόταση και ενόψει των αναφερομένων αναλυτικά στις παραδοχές της αναιρεσιβαλλόμενης απόφασης, στην προκείμενη περίπτωση είναι νόμιμη η δικονομική αξιοποίηση του συγκεκριμένου βιντεοληπτκού υλικού, καθώς και των εξ' αυτού εξαχθεισών φωτογραφιών, από το κλειστό κύκλωμα καταγραφής ιδιωτικού χώρου στάθμευσης αυτοκινήτων, το οποίο, κατά την αυτεπάγγελτη, κατ' άρθρο 243 παρ. 2 του προϊσχύσαντος Κ.Ποιν.Δ., διενεργούμενη προανάκριση, κατασχέθηκε, λόγω της σοβαρότητας των τελεσθέvτων αδικημάτων και ως το μοναδικό αποδεικτικό μέσο, από το οποίο δύναται να προκύψει ο δράστης των υπό κρίση άδικων πράξεων.

Πρωτίστως διότι στην εν λόγω περίπτωση το παραβιασθέν συνταγματικό δικαίωμα του κατηγορουμένου και ήδη αναιρεσείοντος στα προσωπικά του δεδομένα (άρθρ. 9 Α του Συντάγματος) δεν άπτεται αμέσως του σκληρού πυρήνα της προσωπικής του σφαίρας, που θα απαιτούσε τη συναίνεση αυτού, αφού η συμπεριφορά, που καταγράφηκε και περιέχεται στο ένδικο βιντεοληπτικό υλικό, ουδεμία σχέση έχει με ιδιωτική του πράξη, ούτε έχει καμιά σχέση με την ανάπτυξη της προσωπικότητάς του, δεδομένου ότι, οι κάμερες κλειστού κυκλώματος κατέγραψαν τις κινήσεις του σε δημόσιο χώρο και όχι στην οικία του ή σε ιδιωτικό προσωπικό του χώρο, ενώ. επιβάλλεται και από την τήρηση της αρχής της αναλογικότητας, εν όψει του ότι τα πληγέντα από τις υπό κρίση πράξεις του δράστη αγαθά κρίνονται σαφώς υπέρτερα εκείνου της προστασίας των προσωπικών του δεδομένων.

Σε αντίθετη περίπτωση. η εν λόγω απαγόρευση θα οδηγούσε σε κατάργηση του δικαιώματος του πολίτη. εν προκειμένω της παθούσας Α. Δ., σε δικαστική ακρόαση και προστασία (άρθρο 20 παρ.1 του Συντάγματος), αφού δεν θα μπορούσε να γίνει χρήση του μοναδικού αποδεικτικού μέσου, στο οποίο βασίζεται η καταγγελία της, με αποτέλεσμα να πλήττεται ακόμη και η ανθρώπινη αξία του απροστάτευτου εν λόγω θύματος των άνω αξιοποίνων πράξεων, ήτοι υπέρτερων εννόμων αγαθών, που τυγχάνουν συνταγματικής προστασίας Κατ' ακολουθίαν όλων των προαναφερομένων, καμία ακυρότητα δεν δημιουργήθηκε από το γεγονός ότι η προσβαλλόμενη απόφαση έλαβε υπόψη της και συνεκτίμησε, μαζί με τα άλλα αποδεικτικά στοιχεία, και το ανωτέρω βιντεοληπτικό υλικό, εφόσον, όπως εκτενώς αναπτύχθηκε παραπάνω, δεν πρόκειται για αποδεικτικό στοιχείο, το οποίο προέκυψε κατά παράβαση των διατάξεων των άρθρου 177 παρ. 2 του Κ.Ποιν.Δ. ή των συνταγματικών διατάξεων 19 παρ. 3 και 9Α του Συντάγματος ή της διάταξης του άρθρου 8 της ΕΣΔΑ, όπως αβασίμως ισχυρίζεται ο κατηγορούμενος - νυν αναιρεσείων. Επομένως, ο τελευταίος δεν στερήθηκε οιουδήποτε υπερασπιστικού του δικαιώματος, παρεχόμενου ρητά από το νόμο και συνακόλουθα ο μοναδικός από το άρθρο και 510 παρ. 1 στοιχ. Α' του Κ.Ποιν.Δ., λόγος της κρινόμενης αιτήσεως αναιρέσεως αυτού, για απόλυτη ακυρότητα, που συνέβη κατά τη διαδικασία στο ακροατήριο, είναι αβάσιμος

Δείτε ολόκληρη την απόφαση στο areiospagos.gr.